Nieuw Letterkundig Magazijn. Jaargang 33

[p. 40]

Gemengde berichten

Uitnodiging 24ste Bert ban Selm-lezing

De magie van margedrukken

Op dinsdag 1 september 2015 om 16.15 uur vindt de vierentwintigste Bert van Selm-lezing plaats met de voordracht van drukker Gerard Post van der Molen onder de titel: ‘De magie van margedrukken’.

Drukken en uitgeven buiten de reguliere kaders is een praktijk die al in de vijftiende eeuw ontstond. In Nederland werden die mogelijkheden echter vanaf 1914 tot 1983 actief verhinderd door het toenmalige kartel van de grafische industrie. Desondanks wisten de margedrukkers zich vanaf 1975 succesvol te verenigen in de Stichting Drukwerk in de Marge. Aan de hand van recent gevonden archiefmateriaal worden in deze lezing verleden en heden van het margedrukken onderzocht. Voor de toekomst worden ter verrijking én behoud van het margedrukken kansen en mogelijkheden van digitale technieken verkend.

Toegang tot de lezing

Alumni van de opleiding Nederlands, studenten, docenten, vakgenoten en belangstellenden - onder wie dit keer in het bijzonder de contribuanten van Stichting Drukwerk in de Marge, die in 2015 haar veertigjarig bestaan herdenkt - worden van harte uitgenodigd deze lezing bij te wonen. De lezing vindt plaats in zaal 011 van het Lipsiusgebouw, Cleveringaplaats 1, van het Witte Singel/Doelencomplex te Leiden en begint om 16.15 uur. Aansluitend wordt een drankje geschonken. De toegang is vrij, maar u dient vroegtijdig een plaats te reserveren door een e-mail te sturen naar [e-mail].

Aanvragen worden in volgorde van binnenkomst in behandeling genomen. Voor nadere informatie: secretariaat van de opleiding Nederlandse Taal en Cultuur, tel. [phone].

Uitgave van de lezing

De vierentwintigste Bert van Selm-lezing zal worden uitgegeven door de Stichting Neerlandistiek Leiden in samenwerking met De Ammoniet en zal verschijnen op 1 september 2015. U kunt in het bezit komen van een of meer exemplaren door €11,50 (of een veelvoud daarvan) over te maken op ing-rekening 3881447 (iban nl77 ingb 0003 881 447) van de Stichting Neerlandistiek Leiden, Postbus 9515, 2300 ra Leiden, onder vermelding van ‘24ste Bert van Selm-lezing’. Gelieve bij uw betaling op de overschrijving uw naam en adres te vermelden!

Voor abonnees en leden van de alumnivereniging Siegenbeek bedraagt de prijs €10,00. De bestelling is na afloop van de lezing af te halen of zal na die datum worden toegezonden.

Meer informatie: www.bertvanselmlezing.leidenuniv.nl

Boekuitgave

Kees Fens schreef eens in de Volkskrant: ‘Twee sterke kanten kenmerken de beschouwingen van Piet Kralt. Hij is een scherp waarnemer van details, maar zijn beschouwingen waaieren altijd uit van de kleinigheden naar de grote thema's. Die kwaliteit geldt zeker voor de vijftien korte essays in deze bundel over het spel en de grenzen van het spel in de literatuur. Over onder anderen Jane Austen, Thomas Mann, Harry Mulisch, Marjoleine de Vos en Tommy Wieringa. Over de liefde, het mysterie en een duivelspact; over reizigers, zeerovers en zwervers; over een korenveld in de avond, een onherbergzame steppe en een inspirerende stad.

Piet Kralt, De lichtvoetigheid van Literatuur. Amsterdam, 2014. isbn 978371031691-3. Prijs: €18,90.

Boekuitgave

Een lagere aap, zo noemde Kees Lekkerkerker (1910-2006) zichzelf graag, een harde werker te midden van de hogere apen. Hij wijdde zijn leven aan de schone letteren, niet als schrijver maar als tekstbezorger. Dankzij zijn inspanningen verschenen de verzamelde werken van J. Slauerhoff, Jacob Israël de Haan en Ed. Hoornik. Lekkerkerkers werkzaamheden werden niet altijd gewaardeerd: op zijn Slauerhoff-editie kreeg hij veel kritiek van hogere apen en De Haan en Hoornik verkochten slecht. Daarnaast kwam een eigen uitgeverij niet van de grond, evenmin als het door hem bedachte ‘Instituut voor Letterkunde’. De strijd die Lekkerkerker hiervoor steeds leverde, is kenmerkend voor zijn levensloop.

Lagere apen vormen zelden het onderwerp van een bio-

[p. binnenkant achterplat]

grafie, maar Kees Lekkerkerker is terecht eeo uitzondering. In zijn leven korat haast de hele Nederlandse literatuurgeschiedenis van de twintigste eeuw samen: van Jan Greshoff tot Jan Wolkers en van Menno ter Braak tot Arnon Grunberg.

De rijk geïllustreerde biografische schets Lagere aap werd geschreven door NLM-redacteur Menno Voskuil en uitgegeven in opdracht van antiquariaat Fokas Holthuis ter gelegenheid van de overdracht van het Slauerhoff-archief van Lekkerkerker aan het Letterkundig Museum.

Het boek is rechtstreeks bij antiquariaat Fokas Holthuis (www.fokas.nl) te bestellen voor ¬ 15, - (inclusief verzendkosten).

Menno Voskuil, Lagere aap. Het leven van Kees Lekkerkerker. Den Haag, Antiquariaat Fokas Holthuis, 2014. 96 blz. Prijs: €15.

Boekuitgave (vertaling)

De gedachte dat de planeet Aarde aan haar einde kan komen, dat zij mogelijk niet altijd zal blijven bestaan, die gedachte stemt mij af en toe somber. Het zou diefstal zijn tegenover mij: ik heb alleen maar literatuur geschreven in de hoop op eeuwige roem!

Een roem die niet langer dan tien-, twintig- of honderdduizend jaar duurt, loont dat wel de moeite die ik me getroost heb, de ontberingen die ik mezelf heb opgelegd?

Dat schrijft Edmond de Goncourt op 24 juli 1888 in het dagboek dat hij samen met zijn broer Jules heeft bijgehouden. Een jaar eerder, in 1887, was er een eerste ‘voorzichtige’ keuze uit gepubliceerd. Die keuze moest wel voorzichtig zijn, omdat lang niet alles kon worden gepubliceerd en vrijwel iedereen die erin voorkwam, nog in leven was. Het Dagboek is sinds 1956 compleet beschikbaar en de keuze die ik heb vertaald, hoefde niet meer ‘voorzichtig’ te zijn.

Hoe lang de roem van Edmond en Jules de Goncourt zal duren, weten we niet. Maar hun Dagboek wordt nog steeds enthousiast gelezen, zoals blijkt uit de volgende citaten: - Frits Abrahams: ‘Het behoort tot de mooiste literaire dagboeken die er zijn. Een goudmijn van schitterend gestileerde observatie en zelfreflectie; met een niets en niemand ontziende instelling opgeschreven.’

- Tommy Wieringa: ‘Een vriend las het dagboek van Edmond en Jules de Goncourt. Ik hoorde hem telkens lachen. Nu lees ik het zelf en moet ook vaak lachen. De Goncourts reizen naar Holland; in Amsterdam en Leiden zien ze veel schilderijen van Hollandse meesters. Ze maken zich vrolijk over het land van boter, kaas en eieren, zijn waterige hemel, zijn vissige bewoners. “Holland lijkt wel het paradijs zoals het is teruggevonden door de bevers uit de ark van Noach. Een land dat voor anker ligt, bevers in een kaas, - dat is Holland”.’

- Maarten 't Hart: ‘Van Maris heeft zijn keuze ronduit prachtig vertaald. Het is het leukste, gaafste, plezierigste boek dat ik in tijden gelezen heb.’

Edmond en Jules de Goncourt, Dagboek. Gekozen, vertaald en bezorgd door Leo van Maris. Serie Privé-domein nr. 117.

Amsterdam, 2014. 504 p. met fotokatern.

isbn 978 90 295 8991 8. Prijs: €27,50.

Boekuitgave

In zijn Origines Antwerpianae trachtte Johannes Goropius Becanus te bewijzen dat Adam en Eva Antwerps spraken. Deze nieuwe biografie laat zien dat zijn bizarre speculaties berustten op een indrukwekkende kennis van talen en disciplines. Hoewel collega-geleerden hem scherp bekritiseerden, bleken sommige van zijn ideeën binnen de zestiende-eeuwse context wel vruchtbaar te zijn.

Eddy Frederickx (+) en Toon van Hal, Johannes Goropius Becanus (1519-1573). Brabants arts en taalfanaat. Hilversum, 2014. isbn/ean 9789087044268. Prijs: €29,-.

Boekuitgave (19 mei 2015 bij Nijgh & Van Ditmar)

Herman Salomonson (1892-1942), afkomstig uit een gegoed Joods-Indisch milieu, verruilde al snel zijn studie aan de Technische Hogeschool in Delft voor een carrière in de journalistiek en de literatuur. Voor De Groene Amsterdammer schreef hij overde Grote Oorlog van 1914-1918. In de jaren twintig nam hij het hoofdredactcurschap op zich van een van de oudste Indische kranten, de Java-Bode. Literair actief was hij onder het pseudoniem Melis Stoke. Zijn Rijmkronieken, waarin hij zich zeer persoonlijk uitliet over maatschappelijke en politieke onderwerpen, waren bij vele lezers populair en zijn nog steeds een bijzondere bron voor onze kennis van het leven in Nederlands-Indië. Na zijn terugkeer in Nederland bleef hij als directeur van het persbureau Aneta de contacten met de kolonie onderhouden. Tijdens de meidagen van 1940 fungeerde Salomonson als verbindingsofificier in het Nederlandse leger en was hij medeverantwoordelijk voor de omroepberichten. Dat laatste werd hem fataal. Na een heroïsch gedragen periode van gevangenschap was zijn laatste gang naar het concentratiekamp Mauthausen.

Gerard Termorshuizen (1935) kon bij het schrijven van Een humaan kolonial gebruikmaken van Salomonsons persoonlijke archief, dat in het bezit is van diens dochter Netje. Al eerder publiceerde hij de biografie P.A. Daum, journalist en romancier van tempo doeloe en het tweedelige standaardwerk over de Indische persgeschiedenis: Journalisten en heethoofden en Realisten en reactionairen. Zijn meest recente boek is Niemand zorgde voor mijn ziel - Marietje van Oordt, een leven aan de Indische zelfkant.

Gerard Termotshuizen, Een humaan koloniaal. Amsterdam, 2015.328 pagina's.

Paperback: €24,99. isbn 978 90 388 00714.

E-book: €14.99. isbn 978 90 388 00721.