Nieuw Letterkundig Magazijn. Jaargang 30

[p. 47]

Gemengde berichten

Nederlands Buitengaats
Themamiddag Commissie Taal- en Letterkunde van de MNL 30 mei 2012

Op 30 mei 2012 organiseert de Commissie voor Taal- en Letterkunde van de MNL haar halfjaarlijkse bijeenkomst over een onderwerp uit de neerlandistiek, onder de titel ‘Nederlands Buitengaats’.

Rond 1900 geloofde de Amsterdamse hoogleraar Nederlandse taal en letterkunde, Jan te Winkel, nog in het bestaan van Nederlands als wereldtaal. Ooit had Nederland de kans gehad om een rol van betekenis te spelen in Noord-Amerika - in de tijd dat New York nog Nieuw Amsterdam heette -, maar die kans hadden wij verspeeld. Onze bezittingen in Amerika waren overgenomen door de Engelsen en in de Verenigde Staten was Engels de voertaal geworden. Maar in 1899 bood de geschiedenis ons een herkansing. Als in Zuid-Afrika de Boeren de Engelsen zouden verslaan, betekende dat de geboorte van een nieuwe wereldstaat in wording. Zoals eens de Verenigde Staten van Noord-Amerika zich met geweld hadden losgemaakt van Engeland, zo zouden uit deze oorlog de Verenigde Staten van Zuid-Afrika geboren worden en zich ontwikkelen ‘tot een even machtig wereldrijk (...) als de Vereenigde Staten van Noord-Amerika in de negentiende eeuw zijn geworden.’ En voor geen volk, vervolgde Te Winkel, had deze gebeurtenis meer betekenis dan voor het onze. Het was de laatste kans ‘om onze taal tot eene wereldtaal, onze letterkunde tot eene wereldlitteratuur te maken.’

De geschiedenis heeft Te Winkel geen gelijk gegeven, maar de sporen van het wereldrijk dat Nederland ooit geweest is, zijn tot de dag van vandaag zichtbaar. De Nederlandse koloniale expansie die in de zeventiende eeuw is begonnen, heeft een literaire en taalkundige erfenis nagelaten, waar lange tijd te weinig naar is omgekeken. Programma: Op de themamiddag ‘Nederlands Buitengaats’ spreekt Michiel van Kempen over de literatuur van de Caraïben en Suriname, Anna Pytlowany over het Nederlands op Ceylon en Pamela Pattynama over de Indische Letteren. Cefas van Rossem gaat in op de studie van het Negerhollands, een taal die zich ontwikkelde in een voormalige Deense kolonie, de US Virgin Islands. Olf Praamstra spreekt tenslotte over een vergeten koloniale literatuur: de Nederlandse literatuur van Zuid-Afrika. Alle belangstellenden worden van harte uitgenodigd de middag bij te wonen. Tijd: 13.00-16.45 uur. (Uitloop en borrel tot 18.00 uur).

Plaats: Lipsiusgebouw Faculteit Letteren, zaal 227, Cleveringaplaats 1.

Op jacht naar de gezwinde grijsaard
Aankondiging 21ste Bert van selm-lezing 4 september 2012

Op dinsdag 4 september 2012 vindt de eenentwintigste Bert van Selm-lezing plaats met de voordracht van Riet Schenkeveld-Van der Dussen, emeritus hoogleraar Nederlandse letterkunde 1550-1850 aan de Universiteit Utrecht, onder de titel: ‘Op jacht naar de gezwinde grijsaard. Een verkenning van Nederlandse bloemlezingen vanaf de zeventiende eeuw tot heden’.

Bloemlezingen van Nederlandse gedichten bestaan al eeuwenlang, voor liefhebbers en ook voor scholieren en studenten. Aanvankelijk kreeg alleen de eigentijdse dichtkunst aandacht, maar op den duur ook de letterkunde uit het verleden. Voor de Nederlandse literatuurgeschiedenis zijn bloemlezingen van groot belang: welke gedichten werden geselecteerd, welke waren tijdelijk populair en verdwenen later weer, welke zijn evergreens geworden en hoe valt een en ander te verklaren? Het sonnet van P.C. Hooft, waar de titel van deze lezing op zinspeelt, is in vrijwel alle moderne anthologieen te vinden. De vraag die - bij wijze van exempel - in de lezing wordt beantwoord, is wanneer en waarom dit gedicht een plaats in bloemlezingen heeft gekregen.

Toegang tot de lezing

Alumni van de opleiding Nederlandse Taal en Cultuur, studenten, docenten, vakgenoten en alle andere belangstellenden worden van harte uitgenodigd deze lezing bij te wonen.

De lezing vindt plaats in zaal 011 van het Lipsiusgebouw, Cleveringaplaats 1, van het Witte Singel/Doelencomplex te Leiden en begint om 16.15 uur. Aansluitend wordt een drankje geschonken. De toegang is vrij, maar u dient vroegtijdig een plaats te reserveren door een e-mail te sturen naar [e-mail]. Aanvragen worden in volgorde van binnenkomst in behandeling genomen. Voor nadere informatie: secretariaat van de opleiding Nederlandse Taal en Cultuur, tel. [phone].

Uitgave van de lezing

De tekst van de eenentwintigste Bert van Selm-lezing wordt uitgegeven door de

[p. 48]

Stichting Neerlandistiek Leiden in samenwerking met De Ammoniet en verschijnt op 4 september 2012. U kunt in het bezit komen van een of meer exemplaren door € 12,50 (of een veelvoud daarvan) over te maken op rekening 3881447 van de Stichting Neerlandistiek Leiden, Postbus 9515, 2300 ra Leiden, onder vermelding van ‘2ste Bert van Selm-lezing’. Gelieve bij uw betaling op de overschrijving uw naam en adres te vermelden!

Voor abonnees en leden van de alumnivereniging Siegenbeek bedraagt de prijs € 11,50. De bestelling kan op 4 september na afloop van de lezing afgehaald worden of zal na die datum worden toegezonden.

Meer informatie

Voor meer informatie verwijzen we u graag naar onze website: www.bertvanselmlezing.leidenuniv.nl. Hier staat te lezen hoe u zich kunt opgeven als abonnee en hoe u voor een gereduceerde prijs in het bezit kunt komen van exemplaren van eerdere lezingen.

Boekuitgave
Jacoba van Beieren in literatuur en kunst

Op 10 februari presenteerden Rick Honings en Olga van Marion in het lak-theater te Leiden hun boek Vrouw van het Vaderland. Jacoba van Beieren in literatuur en kunst. Peter van Zonneveld nam het eerste exemplaar in ontvangst. Daarna genoten de ruim tachtig aanwezigen van het treurspel Jacoba, man of macht (naar Jan de Marre's Jacoba van Beieren, 1736), dat werd opgevoerd door de studievereniging van Nederlands (nnp).

Het boek, met bijdragen van Antheun Janse, Olga van Marion, Lotte Jensen, Rick Honings, Jaap Goedegebuure, Helma van Lierop en Elizabeth den Hartog, verscheen als het jaarboek van de Kastelenstichting Holland en Zeeland 2011. Het gaat in op de beeldvorming rondom de gravin Jacoba van Beieren (1401-1436), die in haar korte leven vier keer trouwde. Vooral dit element heeft schrijvers en dichters door de eeuwen heen geïnspireerd, vanaf de zestiende tot en met de eenentwintigste eeuw, in gedichten, toneelstukken en (jeugd)romans. Bekende auteurs, zoals Janus Dousa, Hugo de Groot, Willem Bilderdijk, Jacob van Lennep, Menno ter Braak, Ina Boudier-Bakker en meer recent Simone van der Vlugt hebben over Jacoba geschreven. Daarnaast is er ook uitvoerig aandacht voor Jacoba van Beieren in de beeldende kunsten. Het feit dat er relatief weinig over de middeleeuwse gravin bekend is, maakt haar bijzonder geschikt om bepaalde aspecten van haar leven uit te vergroten of te verzinnen.

Het rijk geïllustreerde boek (volledig in kleur) kost € 20,00 en is te bestellen via de website van de Kastelenstichting: http://www.kasteelteylingen.nl/Webshop/Jacoba.htm.

Voorintekening boekuitgave J. Noseman:
Hans van Tongen, of razendeliefdens-eynd (1644) & de wanhébbelyke liefde (1678), bezorgd door Nil Volentibus Arduum

In het voorjaar verschijnt bij de Stichting Neerlandistiek vu Amsterdam / Nodus Publikationen Münster de onderstaande kluchteneditie: J. Noseman: Hans van Tongen, of Razende-Liefdens-Eynd (1644) & De Wanhébbelyke Liefde (1678), bezorgd door Nil Volentibus Arduum, met inleiding en aantekeningen uitgegeven door Arjan van Leuvensteijn.

Eerste klucht: Hans, de hoofdpersoon, is verblind door liefde. Dit maakt hem kwetsbaar en hij wordt vreselijk beetgenomen door zijn collega-schilders. Zij arrangeren voor hem een ontmoeting met zijn geliefde, terwijl zij er ook voor zorgen dat de vrouw van Hans het vrijende stel overvalt. Een aframmeling volgt. Zo vergaat het degene die de burgerlijke regel van huwelijkstrouw niet respecteert. Vandaar de ondertitel Razende-Liefdens-Eynd.

Deze klucht uit 1644 is de eersteling van de succesvolle kluchtschrijver en acteur Jillis Noseman. Onze uitgave bevat naast de tekst van Hans van Tongen ook beschouwingen over leven en werk van Noseman, over de bron uit de Decamerone en over de iets kortere tweede versie uit 1660.

Tweede klucht: In De Wanhébbelyke Liefde, een klucht met een origineel hilarisch slot, staat een andere burgerlijke regel centraal, namelijk dat een huwelijk tussen ‘geliefden’ met sterk verschillende leeftijd ongepast is.

De Wanhébbelyke Liefde werd in 1678 door Nil Volentibus Arduum gepubliceerd. De inleiding tot de tekstuitgave bevat een beschouwing over het auteurschap en een studie over de Franse bron: Philippe Quinaults blijspel La mère coquette. Daarbij komen grote verschillen aan het licht. Verder bevat de inleiding een bespreking van de tweede versie uit 1704, waarin classicistische regels scherper zijn toegepast.

Uitgave: De omvang van het boek is ongeveer 240 bladzijden.

Bij voorintekening is de prijs € 25 (excl. € 4 verzendkosten). Na verschijnen bedraagt de prijs € 30 (excl. € 4 verzendkosten). Nederlands isbn: 978-90-8880-026-9; Duits isbn: 978-3-89323-770-8.

Bestellingen: [e-mail] of naar:

Stichting Neerlandistiek; Vrije Universiteit De Boelelaan 1105; 1081 hv Amsterdam.

Boekuitgave
Meesters van het woord. Middelnederlandse schrijvers en hun kunst, geschreven door Joost van Driel

Op vrijdag 27 april heeft de presentatie plaatsgevonden van Meesters van het woord. Middelnederlandse schrijvers en hun kunst, geschreven door dr. Joost van Driel. Prof. dr. Frits van Oostrom mocht het eerste exemplaar in ontvangst nemen.

Het boek is geheel gewijd aan de oudste schrijvers in de Nederlandse taal, zoals Jacob van Maerlant en Hadewich, Jan van Boendale en Lodewijk van Velthem, en de raadselachtige Willem die Van den vos Reynaerde schreef. Aan bod komen vragen als: welke rol speelde schoonheid voor hen? Experimenteerden zij met taal en kunst? Bestonden in de vroegste Nederlandse literatuur al stilistische stromingen? Tal van meesters passeren de revue: klerken en mystici, schrijvers van cryptisch proza, experimentele stilisten en behoudende rijmelaars. De portretten van deze schrijvers vormen een introductie op hun werk en opvattingen. Aldus wordt de pracht aan vormen en stijlen onthuld die zo kenmerkend is voor de literatuur van de middeleeuwen.

Uitgeverij Verloren ([e-mail])

Contact: [e-mail]

Prijs: € 19.