Nieuw Letterkundig Magazijn. Jaargang 2

Nicolaas Beets over Aarnout Drost

Op 5 november 1834, 's avonds om half elf, overleed in zijn ouderlijk huis aan de Kalkmarkt te Amsterdam op vierentwintigjarige leeftijd de veelbelovende literator Aarnout Drost. Dat is nu honderdvijftig jaar geleden, maar van een groots opgezette Drost-herdenking is geen sprake. Om deze datum toch niet geheel onopgemerkt voorbij te laten gaan, wordt hier een tot dusver onbekend gebleven typering van Aarnout Drost door Nicolaas Beets gepubliceerd. De twee jonge auteurs hadden elkaar leren kennen op 11 augustus 1834, in de periode dat Drost voor zijn gezondheid te Haarlem vertoefde en Beets bij zijn ouders de grote vakantie doorbracht. Dat weten we uit het Dagboek van Beets, waarin ook de ontwikkeling van hun vriendschap te volgen is; de schrijver van Hermingard van de Eikenterpen (1832) wordt er als volgt beschreven:

‘Drost heeft een ziekelijk, onbeduidend voorkomen. Hij is lang, mager ingevallen borst, bruin vel, een bril met groote glazen. Een eenigszins teemende spraak, te onaangenamer omdat de dichter (want dat is de Schrijver van H. v.d. E.) noch de L. noch de R. naar behooren kan uitspreken, wat geen aanbeveling zal zijn voor den proponent, en het mij nu en dan zelfs moeilijk maakt hem te verstaan. Voor 't overige bemerkt men spoedig in hem den man van geest, smaak, lectuur en talent, die hij is.’¹

1 Het dagboek van de student Nicolaas Beets 1833-1836. Uitgegeven, ingeleid en toegelicht door Peter van Zonneveld. 's-Gravenhage 1983, pp. 88-118. Dit citaat: p. 9O.

[p. 39]

Tien jaar later, omstreeks 1845, heeft Nicolaas Beets opnieuw getracht zijn jong gestorven vriend te typeren; deze schets is in handschrift bewaard gebleven.² Het portret vertoont overeenkomsten met de Dagboek-passage, maar voegt er ook iets aan toe. De tekst luidt:

‘Drost. (Aarnout.). Leerde ik (weinig maanden voor zijn dood) in den zomer van het jaar 1834 kennen. Zijn portret voor de Schetsen³ gelijkt wel. Hij was een lang teeringachtig mensch; leelijk; met een gebrekkigen spraak; maar zich zeer bedaard en zacht uitdrukkende. Zijne conversatie was alleraangenaamst en onderhoudend. Hy had beschaafde maar stijve manieren. In de bent van het jonge Holland, door Potgieter in zijn stukjen de Bentgenooten als de Bent der Wrake geschetst,⁴ was hy de tederste, en die Bent zou nooit zoo scherp geweest zijn als hy had blijven leven. - Weinig weken heb ik slechts met hem omgegaan, maar toen vrij druk; want wy hadden beiden den tijd. Het was in de Zomervacantie, en hy was in het Haarl. quartier voor zijne gezondheid. - Hy was een solide en zeer brave jongen. Of hy op den weg der bekeering was kon ik toen niet beoordeelen en ik vroeg er ook toen niet na. - ’⁵

Peter van Zonneveld

2 UBL Collectie Beets, MNL, vrl. nr. 79.

3 Lithografie van P. Kiers, tegenover de titelpagina van Schetsen en verhalen (1835). Zie voor dit portret en het schilderij dat er aan ten grondslag ligt: G. Kamphuis, Een onbekend portret van Aarnout Drost, in: Jaarboek Amstelodamum 69 (1977), pp. 176-192.

4 De letterkundige Bentgenooten te Parijs, in: De Gids 1837, Meng. pp. 224-234; 241-251; 297-306; 327-338. Ook opgenomen in: De werken van E.J. Potgieter. Proza, Poezy, Kritiek. Verzameld onder toezicht van Joh. C. Zimmerman. Deel I, Haarlem 1903¹⁰, pp. 224-284. Het door Beets bedoelde fragment staat op de pp. 281-282 en luidt: ‘Een woord over de bent der wrake, eer ik eindelijk de omtrekken der twee hedendaagsche camaraderies bij uitnemendheid geve. Heugt het u, hoe voor eenige jaren een guerilla-oorlog onze letterkunde duizend angsten aanjoeg? hoe de gelegenheidspoëzie zich verschool, de middelmatige romantiek haar schoudermanteltje digt trok, hoe de rijmelarij geen voet meer op straat durfde zetten? Uit alle hoeken brandde eensklaps een schrootvuur tegen de drie jonkvrouwen los. Voorzeker waren het geene ongeoefenden, die de buksen afschoten; want, waar gij den knal hoordet, was het:

Wond, val en dood in 't eigen oogenblik.

Maar, hetzij dat de bent der wrake, om de leenspreuk te laten varen, eindelijk het uitpluizen van middelmatige boeken moede was, hetzij dat zij vreesde, dat ons publiek weldra over gebrek aan lectuur zou klagen, even plotseling als zij verrezen was, verdween zij weder. Ondanks den eerbied, dien zij voor de ware verdienste van eenigen gedurig aan den dag legde, ondanks haar doel eene soort van aristocratie van vernuft en talent te doen huldigen, om welke beide hoedanigheden velen hare leden voor veertigers hielden, herinnerde mij elke hunner tuchtigingen te sterk aan Rehabeams woorden: “mijn vader heeft u met geeselen gekastijd, maar ik zal u met schorpioenen kastijden,” om geene jonge lieden in die aanvallers te zien. Mogt ik mij niet bedriegen, zoo geloof ik wèl te doen met hun toe te roepen: “Doet meer dan veroordeelen, verbetert door voorbeeld.” ’

5 Zie voor deze kwestie: G. Kamphuis, Aarnout Drost en het Réveil, in: De Nieuwe Taalgids 52 (1959), pp. 1-12.