Nieuw Vlaams tijdschrift. Jaargang 18

Door een ster geschapen

Door een ster geschapen trekken wij vanaf ons vijfde jaar telkens weer langs ver en gevaarlijk voorkomende veldwegen naar de horizon. Daar rust immers de firmamentskoepel op de aarde en zal ons proefondervindelijk blijken hoe het heelal in elkaar zit. Omstreeks die leeftijd grijpt ons onvergetelijk de openbaring aan dat een schilder, mens zoals wij, met de kleuren van het licht waaruit wij zijn geboren, op zijn beurt een wereld scheppen en de wereld herscheppen kan.

Op negen jaar ontdekken wij al lezend dat gewoonutilitaire woorden, kunstig gerangschikt op papier, onbegrijpelijk kunnen verheugen, opzwepen, ontstellen, onuitspreekbare gedachten, beelden en gevoelens tastbaar maken, de menselijke eenzaamheid opheffen, de afmetingen van de ziel aangeven, reëel maken wat niet bestaat, wat onzichtbaar is en wat zou moeten bestaan. Wij verkopen onze ziel aan een demon om over die macht soeverein te beschikken.

Op vijftien zoeken wij de groot sten der mensen om hun voetsporen te drukken en vinden de timmerman die door de rijken werd gekruisigd, Dante, Shakespeare. Geleerden staan lager in tel dan profeten en dichters.

Op twintig verontwaardigt ons 's werelds leeg gelul en getamboer, op vijfentwintig ontmaskeren wij kooplieden in de tempel, kwakzalvers en foorkunstenmakers. Op dertig stellen wij de regelen op van de goede houding der hand tot edel gebruik van de taal.

Tot vijfenveertig scheppen wij onze wereld en zien dat zij goed is. Onfeilbaar leiden ons onwankelbaar geloof in onze enige categorie van de toereikende grond, zelfzekcrheid, overmoed, trots, lijden en vernedering.

Vanaf vijfenveertig zoeken wij des morgens naar grijze haren om uit te rukken, horen achter ons het staplied van aanrukkende zonen en herkennen in de spiegel over onze schouder hun vaandel. De profeet navolgend en de artistiek scheppende heros, zagen wij de nieuwe, technisch scheppen-

[p. 426]

de wetenschappelijke onderzoeker niet naderen, de Wistik, de Pluizer die wij hebben misprezen en geminacht.

Op vijftig zien wij hem de wereld bouwen die wij droomden op te trekken. Op vijfenvijftig bekennen wij ons ideaal te hebben gemist. Esthetiek tatert nog ijdeler onmachtig dan wijsbegeerte en godgeleerdheid. Zij componeert zich als een wind haan.

Ontsteld staren wij in het rond, ondervragen dode medemensenogen en zien niets dan beleefd met twee woorden sprekende lieden die in niets geloven, maar welstaanshalve doen alsof. Wij willen van al de woorden van het woordenboek de in de loop der eeuwen erop neergedauwde zin met een mes afkrabben om ze opnieuw te polijsten voor nauwkeurige en oprechte betekenissen ten behoeve van een nieuwe cultuur, doch waartoe? Alleen reeds de tijd ontbreekt ons.

Gebroken werken wij voort om onze taak te voltooien met de trotse, koppige moed van de wanhoop, de rug gewend naar de lafheid. Wij hebben slechts bewonderaars en vijanden, wij hebben ons de extra moeite niet gegeven die nodig is om vrienden te krijgen.

Op zestig verstaan wij geen jeugd meer. Wij vinden haar werk niet schoon, en als wij toegeven, door de vingers zien, geduldig en volhardend staren tot we schoonheid vinden, heeft ze zo weinig om het lijf dat wij onze zonen nog minder begrijpen.

Wij bedenken dat zij nog sneller dan wij onze weg gaan, nog jonger dan wij gebroken zullen worden en wij reiken hun de hand. Zij wijzen ze af zoals wij de hand onzer voorgangers van ons afsloegen.

Vanaf vijfenzestig zijn wij metafysisch alleen zoals de ster waaruit wij zijn geschapen. Rechtop, het oor afgewend van het geruis der wereld, ongevoelig voor het gejammer van huilebalken, niet langer wankelend, keren wij tot de allesoverheersende gedachteloosheid terug. Zolang wij nog licht en vuur zijn, zullen wij in onze aangeboren onverzadigdheid onverzadigbaar gericht staan op de quasi-stellaire lichtbronnen, die stralen en seinen met supra-fysische kracht, op de boortoren die door de malleabele bolster heen doordringt tot de vaste kern der aarde, op de ene en ondeelbare stof waaruit de honderd en zoveel getabuleerde elementen zouden bestaan. Onze asse zal nog geuren naar onze geest.

G.W.