Nieuw Vlaams tijdschrift. Jaargang 16

[p. 971]

De boer die voortploegt

Het ‘Institut français d'Opinion Publique’ (I.F.O.P.), dat groot gezag heeft veroverd door, op grond van een zijner talrijke opiniepeilingen, te voorspellen dat de uitslag van het fameuze referendum van de Gaulle, op 26 oktober 1962, een meerderheid van 61% jastemmen zou opbrengen, hetgeen na de telling, die 61,7% opleverde, verbazend juist bleek te zijn, heeft onder de Franse jeugd van 16 tot 24 jaar een enquête gehouden, waarvan de cijfers, van een discreet commentaar voorzien, gepubliceerd werden door Jacques Duquesne in een boek van 248 blz., dat verscheen in de reeks ‘Point du jour’, onder titel Les 16-24 ans, bij Editions Centurion en 18 FF kost.

Men zegt natuurlijk dat dit boek de belangstelling zal gaande maken van ouders en opvoeders en het zou wel zeer verwonderlijk en uiterst jammer zijn indien het dat niet deed, maar ik hoop dat nog talloze anderen, die dag voor dag algemene oordeelvellingen over de jeugd en andere leeftijdslagen rond zich strooien, afgaande op vijf of zes gevallen die zij toevallig kennen, ernstig inzage zullen nemen van deze cijfers. En ik hoop dat daar bij zal zijn wie zich ooit heeft afgevraagd in hoever de letterkunde van en over de jeugd die jeugd getrouwelijk weergeeft, in hoever de letterkunde onzer dagen in het algemeen onze tijdgenoot en onze tijd weerspiegelt.

Aan 1523 jonge mensen, verspreid over 127 evenredig over het land verdeelde lokaliteiten en kwantitatief gekozen uit de milieus zoals deze tegenwoordig de Franse bevolking vormen, dat wil zeggen 3% hogere standen, vrije beroepen en handelaars, 19% landbouwers, 33% bedienden en beambten, 43% arbeiders, werden op 7 gedactylografeerde bladzijden 80 vragen gesteid, die zij met ja of neen moesten beantwoorden. Objectiever kan het dus niet en vroegere referenda, die konden gecontroleerd worden zoals de Gaulles referendum, hebben bewezen dat het systeem de werkelijkheid trouw weergeeft.

Desalniettemin kan tegen dat systeem worden opgeworpen al wat sedert lang tegen statistieken wordt aangevoerd en in dit geval zeer speciaal en pertinent dat het op de jeugd slechts kan gelijken zoals een robotportret, daar de onpersoonlijke, gemiddelde geestesgesteldheid die er uit bovendrijft, de overtuiging van geen enkele levende Fransman tussen 16 en 24 jaar is. Maar wanneer men dat alles heeft afgetrokken, blijft er nog veel over dat weinig bekend is en doet nadenken.

De meerderheid der Franse jeugd is niet revolutionair, niet asociaal, niet verbitterd, niet ‘angry’, zij is vroegwijs conformistisch. Twee op drie jongelieden zijn tevreden over hun school. Zij dwepen er niet mee, doch maken haar ook geen verwijt. Zeer weinigen klagen over hun ouders, maar slechts één op drie vindt bij hen vertrouwen en intimiteit. De grote meerderheid aanvaardt het familieleven als een noodzakelijkheid.

De Franse jeugd is niet tegen het huwelijk. Zij verwacht er echter veeleer stabilisatie in het leven van, dan wel liefde en trouw. Achtenzestig procent der jongens vinden seksuele betrekkingen vóór het huwelijk normaal en geoorloofd, maar 53% der meisjes vinden dat voor

[p. 972]

een meisje gevaarlijk, 30% vinden het ongeoorloofd, slechts 10% delen de mening der jongens en 3% zien er ‘nut’ in. Echtscheiding is volgens 72% der Franse jeugd in bepaalde gevallen gewettigd en slechts volgens 11% in geen enkel geval geoorloofd. Op het platteland bedraagt het procent der voorstanders van echtscheiding 64%, in de stad en grote agglomeraties 83% zodat men zeggen kan dat echtscheiding in Frankrijk burgerrecht heeft verkregen.

Op de vraag wat het meest bijdraagt tot het geluk of liever wat men daartoe het pijnlijkst mist, vrienden, ontwikkeling, geld, gezondheid, liefde, godsdienst, vrijheid of werk, stelde de Franse jeugd volgende waardeschaal op:

1.	Gezondheid 79%;
2.	Geld 46%;
3.	Liefde 46%;
4.	Werk 34%;
5.	Vrijheid 32%;
6.	Ontwikkeling 23%;
7.	Vrienden 16%;
8.	Godsdienst 12%.

Naar hun religie zijn de jonge Fransen verdeeld in 3% protestanten, 89% katholieken en 8% atheïsten. Op honderd godsdienstigen gaan 5 meer dan eens per week naar de kerk, 32 eenmaal per week, 42 nu en dan, 20 nooit. Zeven op honderd denken dat de godsdienst voor hen meer belang heeft dan voor hun ouders, 32 dat hij evenveel, 47 dat hij minder belang heeft. Slechts twintig op honderd zijn lid van een sportieve, culturele, educatieve of godsdienstige beweging of organisatie.

Het besluit van Jacques Duquesne luidt: ‘Jeunesse assez matérialiste, peu portée à l'engagement et marquant son individualisme par la faible importance qu'elle accorde à ses amis; c'est une jeunesse qui veut réussir, et le succès pour elle se marque dans l'installation d'un foyer où l'amour tient moins de place que le confort. En som me, c'est une jeunesse “raisonnable”, déjà vieillie’.

Wij zullen de mijmeringen en meditaties die door deze revelatieve cijfers vanzelf zullen opgewekt worden, niet de vleugels korten met al te vluchtige en afleidende notities, maar toch zouden wij de bescheiden mening willen uiten dat zich hier reveleert de humus der mensheid, de boer die voortploegt terwijl Icarus opstijgt en valt, de meerderheid van ten eerste gezondheid, ten tweede geld, ten derde liefde, de solieden die het mogelijk maken dat een minderheid van onrustigen, begaafden, ambitieuzen, genialen, aan oorlog, politiek, wetenschap en kunst doen, zonder onherstelbare schade aan te richten. Wij vermoeden dat een enquête in elk land ter wereld op elke leeftijd een zelfde materialisme zal openbaren.

Wie over de uitslagen van IFOP begint te mediteren, bereikt spoedig hoge sociolo-politico-filosofische sferen. Laten wij ons beperken tot de vraag welk procent van deze jeugd leest en hoe het verdeeld is, of zij leest wat over haar wordt geschreven, wat zij denkt over de hedendaagse Franse letterkunde, over de nouvelle vague, over de geconsacreerde waarden, over Françoise Mallet-Joris, Lettre à moi-même (‘Beau

[p. 973]

rapport mathématique, je t'appellerai Dieu désormais’), over Henri de Montherlant, Le chaos et la nuit (Je n'ai plus d'amis, je n'ai plus de patrie, je n'ai plus de croyance, je n'ai plus de fille’), over François Mauriac, Ce que je crois (Cette aventure personnelle, ce salut individuel, cette histoire entre chacun des humains innombrables et l'Etre infini, et qui a suscité tant de railleries parmi les scribes de toutes les époques, cette impossibilité, cetie absurdité, est devenue paradoxalement une de mes raisons de croire et peut-être une des plus efficaces’).

G.W.