Nieuw Vlaams tijdschrift. Jaargang 16

[p. 969]

zoek de mens
Twee brieven van V.J. Brunclair, 1921

De monografie die Paul De Wispelaere aan V.J. Brunclair heeft gewijd, is ongetwijfeld een zeer verdienstelijk essay. Dat zij het onderwerp heeft uitgeput, kan niet gezegd, en de commentaren die H. Lampo, een tijd geleden, aan de romans van Brunclair heeft gewijd, tonen dat er over de schrijver nog heel wat meer te zeggen valt, al is zijn werk, in de evolutie van het Expressionisme, dan ook secundair. Over de mens Brunclair verscheen haast geen interessante documentatie. Hij was uiteraard èn dartel èn gedeprimeerd. Van deze facetten van zijn wezen getuigen volgende twee brieven die hij me in augustus 1921 schreef toen ik mijn legerdienst deed in Leopoldsburg, in het Krijgsgasthuis, als ziekenoppasser-bockhouder. Ik had hem een beschrijving gegeven van de zaal waar de syfilislijders opgesloten waren en had hem op de hygiënisch gebied hemeltergende toestanden waarin zij leefden, beschreven: de bowls waarin zij hun abluties deden, dienden 's middags als soepkom. Daarop reageert hij in de tweede brief. In dezelfde brief spreekt hij over de terugkeer van P. van Ostaijen. De dichter keerde eerst voorgoed weer naar huis in 1923, maar in augustus 1921 was hij reeds in Antwerpen, om zijn militaire dienst te doen.

De twee brieven geven een vrij scherp beeld van Brunclairs geestestoestand in 1921 en van zijn karakter in het algemeen.

M. Gij.

I.

Antwerpen, 2 Augustus, 1921

Waarde Bert,

Oma heeft me je bezoek bericht, en je was amper 10 minuten heen als ik binnenliep. Ik betreur heus je niet gezien te hebben, want ik heb behoefte aan ‘mensen zien’. Ik zit hier haast te kieperen van spleen en allerlei ‘blue-black’ bevliegingen die het mij niet prettig maken, geloof me. Down my dear. Pladijsplat. Daar zitten mijn bevindingen van uitgeverijen en kunstliefhebbers om de mooie duiten voor iets tussen. Verder mijn lammenadige kantoorjob. Ik stel je voor: Dr. Cijfer. Het is iets voor mij. De vroede gemeente zegt: de jonge man is mesjogge - Lik me laars! Maar de achtbare geliefde is een mooi

[p. 970]

diapason om je leven op te moduleren. Drijver, drijven. Sur les bords de la Tamise. Heer, laat me lyries verzuipen!

Mijn wereldgevoel? Behagen scheppen in het rollen van de helling. Heus een tikje tragikomiek. Je mot over veel idolen heen. Men bakkeleit voor een katedraal en een tingeltangel stemt je vroom. In de grond: Meneer Chagrijn.

Het is hier een moeras waar zelfs de kikkers het verdommen een kwaakkoor aan te heffen. Windstil. Geen zefier die durft te prijten. Merde!

Wij waren seinwachters in de tijd. Barreelen sluiten, stommelingen. De express teuf-teuf. Nu graven velen een tunnel. Zoeken maar, jongens. Nog ne schep en je zit op het hart van Hekuba. Maar de zon speelt verstoppertje waar je zit. De seinnaald is kapot. Eén bord in de hal van aankomst, en vertrek, Zut! Waarheen? Nergens en overal. Welke richtingen? Alle. De reddingsdaad; een nieuwe voering in de psyche. Maar Mr. Meylander heeft zijn rayon gesloten. Nu is ie Paul Gustave Van Hecke. Lees les tracts Sélection. Nou, wat een branie! Voor de rest krijg ik een pens als een Drachenballon.

't Beste van

J. Brunclair

II.

16 Augustus 1921

Waarde Albert,

Bizonderheden over het Sief-kamp zijn hoogst merkwaardig. T'as la chaude pisse mais l'âme ingénue. Vriend, de hoeren hebben majesteit. T'is daarom dat ik er afblijf, want bij majesteit is het betasten schennis. Ik ben heus niet abstinent uit angst averij op te lopen. Ik weet niet met welke mystieke driften ik ben opgepropt. Maar ik vrees het openpletten van de bom.

P.v.O. is dezelfde naar verschijning. Maar van voorkomen en omgang niet meer zo behept met zijn legendariese branie van voorheen. Heb met hem gekeuveld over een ontworpen Dada-manifestatie die waarschijnlijk aanvang winterseizoen doorgaat en waarvoor hij te vinden is. Daarjuist verzond ik hun voorlopig plan: dit zal uitwijzen of hij al dan niet bijtreedt.

Bedoeld wordt in onze lettergaarde herrie te schoppen. Ruitenbrekerij en révolte. 't Is hier zo plat als 'n schol. Ook de kern te leggen voor het socraties inzicht dat alles larie is en de dingen inhouders van idioten. Onze vrienden kreperen van intellekt, maar dit getij kentert wel.

Licht je zo je wil wel in over voornemens.

Predikaties over deugd en zielewelzijn kan je missen midden die rotternij, niet? Ik heb je toch altijd voor een stoïcijn aanzien.

Hoor graag wanneer je heimkeert en hoop je dan te zien.

Hartelikst, je

V.J. Brunclair