Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jaargang 7

[p. 917]

De droom

Het was snikheet en in de verte roffelde de donder. Erik zat aan zijn schrijftafel en zijn haren kleefden tegen het bezwete voorhoofd, terwijl hij de droge lucht hoorbaar in- en uitademde. En toch schreef hij verder, moést hij verder schrijven. Bijna onmerkbaar nam zijn hoofdpersonage bezit van hem. Hij voelde hem steeds groter en dwingender worden.

Met verrassende snelheid naderde het onweder. De vlammende spiezen van de bliksem stonden op de hemel en de donder onderlijnde vervaarlijk het helle licht. Grote regendruppels pletsten open in de tuin.

Erik herademde en keek door het raam. Op dat ogenblik werd uit het lage zwerk iets naar hem toegeslingerd. Het suisde als een gloeiende vuurbal op hem aan. Erik had een afwerend gebaar. Een snijdend licht boorde zich in zijn blik en liet een dichte duisternis na. De duisternis die aanhield, die duurde, dùùrde...

Erik bracht de handen naar de ogen en voelde dat deze niet gesloten waren. Hij waagde nog niet te begrijpen. Het kon niet mogelijk zijn dat het licht uit de hemel het licht uit zijn ogen geroofd had, in één seconde, als een dief. Hij zat roerloos en keek in de donkerte. Langzaam kwam er weer beweging in zijn handen. Zij wandelden traag over de schrijftafel en betastten het papier. Opeens stootte zijn hand tegen de vulhouder. Krampachtig sloten zich de vingeren rond het

[p. 918]

kleine, harde voorwerp. Een schreeuw scheurde door de ruimte, een enkele dierlijke kreet.

Zijn vader hoorde de schreeuw boven het geroffel van de donder. Hij opende de deur en zag zijn zoon, de vulhouder in de hand en star voor zich uitstarend.

- Heb jij zo geschreeuwd? vroeg hij aarzelend

- Ben ik het die hier zit? zei Erik langzaam.

De vader sidderde onder die wedervraag.

- Natuurlijk ben jij het, Erik, waagde hij. Wie zou het anders kunnen zijn?

- Zie jij niets vreemds aan mij, vader?

- Ik geloof het niet, tenzij... het is alsof je mij niet durft aankijken.

De stem van Erik, ijzig en traag:

- Is dat àlles?

- Spreek niet op die toon, Erik, wat zou er nog meer zijn?

- Méér... is... er... dus... niet.

- Je maakt me angstig. Is er iets dat je voor mij verborgen houdt?

Erik lachte kort, zenuwachtig.

- Eindelijk weet je het dus!

Het was alsof de vader een kruipdier door zijn ruggemerg voelde schuiven.

- Ik weet niet wat ik eindelijk zou weten, zei hij.

Erik sprak alsof hij geen verder antwoord verwachtte.

- Wat zou men ook méér aan zulke ogen kunnen zien?

De vader keek zwijgend toe. Erik zat met het gelaat naar hem gekeerd. De bliksem sloeg zijn vuurangels naar de aarde en de donder liet zijn donkere muziek door het heelal daveren. De regen ruiste op de daken en de tuin.

De ogen van Erik staarden boven het hoofd van zijn vader. Geluidloos naderde de man zijn zoon. De ogen verroerden niet. De vader hief de hand en bewoog ze vóór de starende blik. De ogen keken bewegingloos boven hem.

- Zeg dat het niet waar is, Erik?

- Het is waar.

- Blind?

- Ja, de bliksem.

De stilte kroop tussen hen in en beiden wachtten.

[p. 919]

Het onweder begon zich te verwijderen. De bliksem lichtte reeds vager, het geroep van de donder verzwakte, de regen zong in mineurtoon.

- Wat zullen we doen? aarzelde de vader.

- Niets.

- Een dokter?

- Niemand is opgewassen tegen een natuurkracht als de bliksem, weerlegde Erik.

- Zodra ik dood ben, zal men jou mijn ogen geven, beloofde de vader.

- Werkelijk? Dan zal ik de wereld zien door de ogen van mijn vader en jij blijft de wereld zien door mij!

Een korte, harde lach.

- Lach niet, Erik!

- Neen, vader. Ik heb geen tijd om te lachen of te schreien, ik moet schrijven.

- Zet dat uit je hoofd, jongen.

- Dat gaat niet. Walter zal niet dulden dat ik hem in de steek laat.

- Wie is Walter?

- De hoofdpersoon uit mijn verhaal

- Onzin, Erik. Jij hebt die Walter geschapen uit niets en kunt hem dus ook tot niets terugleiden.

- Daarvoor is het te laat. Ik heb Walter in het bloed en in de hersens en ik voel dat hij ongeduldig wacht op het onafwendbare, zijn lotsbestemming, het slot van het verhaal.

Met groeiende kracht had Erik gesproken en de vader voelde de adem van iets onbekends op hem aanwaaien. De klank van de oude stem worstelde zich traag omhoog uit de keel.

- Zal ik dan... zal ik dan iemand zoeken om je te helpen?

- Doe dat, vader, en spoed je, Walter kan niet wachten.

Als voortgestuwd door de dode ogen van zijn zoon, verwijderde de vader zich en Erik bleef alleen met de donkerte, die rond en boven en onder hem gaapte. En vol was van Walter, zijn hoofdpersonage.

Ongelofelijk vlug kwam de vader met een stenotypiste en trok zich dadelijk terug. Het meisje zette zich onverschillig aan Eriks schrijftafel. Zij had koperkleurig haar en grote, donkere ogen. Geen medelijden sprak haar aan voor de

[p. 920]

schrijver, die plots blind geworden was. De een zijn dood, de ander zijn brood, dacht ze. Waarom zou ze ook? Beethoven was wel doof geworden.

Nonchalant schikte zij het schrijfgerei.

- Waaraan denk je? vroeg Erik opeens.

Het meisje schrok.

- Ik... ik dacht aan Beethoven.

- Waarom dacht jij aan Beethoven?

- Omdat... nu ja, omdat hij zijn Ode aan de Vreugde heeft kunnen componeren, terwijl hij doof was.

- En nu veronderstel jij dat ik meesterwerken ga voortbrengen omdat ik blind ben?

- Misschien, antwoordde het meisje achteloos.

Haar hardvochtigheid gaf hem sterkte. Zij was niet iemand, die hem zou trachten week te maken door een eerlijk gemeend, maar moordend medelijden.

Zij stenografeerde zorgvuldig wat Erik haar voorzegde. Naarmate hij verder dicteerde, overmeesterde hem een vreemde opwinding. Opeens hield hij halt in de nabijheid van het meisje. Zijn stem kreeg een spookachtige klank.

- Juffrouw Frieda, zié jij hem?

- Wie? huiverde het meisje.

- Walter.

- Uw... hoofdpersoon?

- Ja.

- Ik zie slechts u, klonk het weigerig.

Erik strekte de handen, als bezwerend.

- Hij moét hier zijn... Hij heeft bezit genomen van mijn wil... Laten wij ons haasten... Ik moet mij zo spoedig mogelijk van dit verhaal ontmaken... Schrijf verder, juffrouw Frieda, en schrijf vlug!

Het meisje lachte stil. De zenuwachtigheid van artisten wekte altijd haar lachlust op. Ze keek spottend naar Erik, maar onpeens verstrakte haar gelaat alsof iemand haar onverhoeds aanraakte. De blinde ogen hadden een ongemene glans gekregen. Alsof zij haar zàgen, alsof zij dwars door haar heen keken naar iets geheimzinnigs àchter haar. Er liepen vreemde rillingen langs haar lichaam.

Erik dicteerde, terwijl iedere zenuw aan haar gespannen stond. Door het klapperen van zijn tanden kreeg zijn stem

[p. 921]

een klank van brekend glas. En het meisje schreef de woorden, die zij nauwelijks verstond.

‘Walter wist nu dat haar binnenste de hardheid had van diamant, maar niet de waarde. Haar grote, donkere ogen keken hem tergend aan. Zijn blik gleed over haar koperkleurig haar en vóór hij er zich rekenschap kon van geven, hadden zijn handen zich rond haar hals gesloten. Hij kneep en blééf knijpen tot zij roerloos aan zijn handen hing. Toen loste hij, en zij gleed bijna geruisloos van hem weg. Het zachte geluid van haar val op het tapijt gaf hem een schok van bevrijding.’

Erik zweeg en Frieda keek met beklemming naar hem op.

- Is dat... het einde? vroeg ze aarzelend.

- Het zou het einde moéten zijn, zei Erik langzaam, als nadenkend.

- Dus, weerlegde Frieda, u voelt zèlf dat er nog iets aan ontbreekt?

- Neen, het is àf, dit verhaal eindigt op de dood.

Erik liep traag door het vertrek, drie stappen heen en drie stappen terug. Hij wist al hoever hij lopen kon zonder ergens tegenaan te botsen.

- Maar ik heb het gevoel dat Walter niet helemaal tevreden is, alsof hij wàcht...

- Geef hem dan nog een nagerechtje! spotte Frieda, die al haar driestheid terugwon.

- Een nagerecht? herhaalde Erik.

- Natuurlijk, spotte Frieda verder. Enkele jaartjes tuchthuis of een prettige zelfmoord, dat heeft hij waarlijk wel verdiend!

Erik voelde plots haat tegen dit wezen, dat het waagde met zijn creatie te sollen.

- Weet jij wie Walter is? vroeg hij dreigend.

Frieda kon niet antwoorden. Deze stem was niet meer die van Erik. Een redeloze angst begon haar te besluipen.

Erik vervolgde op dezelfde toon:

- En wié ben jij?

Het meisje sprong recht, gereed om zich te verdedigen.

- Heb jij koperkleurig haar? vorste Erik.

- Ja...

- En grote, donkere ogen?

[p. 922]

- Ja... maar ik ben het niet! gilde Frieda.

- En ik ben het ook niet!

Een duivelse glans deed zijn ogen glimmen als zwart marmer.

- Kom hier, beval hij kort.

Frieda naderde willoos. Hij strekte de handen en betastte haar. Zijn vingeren gleden langs haar armen, voorbij de zachte hals tot in de haren en daalden terug tot op de hals, waar ze bleven rusten.

- Neen! gilde Frieda.

- Ja, beet hij huiverend.

- Hij kneep. Zij verweerde zich. Ze worstelden en vielen. Erik bonsde met het hoofd tegen een stoel, maar loste niet. Ze raakten weer overeind en Erik voelde hoe het lichaam aan zijn handen zwaarder werd. Hij bleef knijpen tot het volkomen roerloos hing. Toén loste hij, en het meisje gleed bijna geruisloos van hem weg. Het zachte geluid van haar val weerklonk in de donkerte, die rond en boven en onder hem gaapte. De donkerte, zónder Waker...

De vader, ongerust geworden door de ongewone geruchten in huis, opende de deur van de werkkamer. Hij zag Erik, die als een spook tegen de schrijftafel leunde, en het meisje dat aan zijn voeten lag. De stem van de oude man sloeg over:

- Erik! Wat is hier gebeurd?

- Zijn wil, zei Erik.

- Ik begrijp het niet. Is dit meisje... bewusteloos?

- Neen, zij is dood.

- Dood? En... wie?

- Hij, zei Erik.

- Wie is hij en hoe is hij hier binnengekomen?

- Hij is niet binnengekomen, hij wàs hier.

De vader liep op het meisje toe.

- We moeten een dokter opbellen, Erik! In de eerste plaats een dokter.

- En in de tweede plaats? vorste Erik.

- Het is vreselijk moeilijk om daaraan te denken.

- Maar je dénkt eraan?

- Waarom heb je de moordenaar laten ontsnappen? Waarom heb je niet geroepen?

[p. 923]

- De mensen van deze wereld hebben niets met hem te maken.

- Wie is hij dan? Hij is toch geen schim!?

- Neen, zei Erik. Hij is mijn vlees en bloed. Hij is gegroeid uit de fijnste vertakkingen van mijn zenuwstelsel en de meest complexe kronkelingen van mijn verstand.

- Neen, Erik, je moet je vergissen, zoiets kan niet waar zijn!

- Ik was niet ik, vader, ik was hij. In den beginne was ik en ik beheerste hem en vormde hem tot wat hij worden zou. Maar langzamerhand werd ik een speelding in zijn handen, zijn wil groeide boven de mijne uit.

- Erik, in godsnaam, zeg toch dat het niet waar is!

- Ik lieg niet. Hij heeft mij voorgezegd wat ik schrijven moest en aangezet tot wat ik deed.

- Dus, jij hebt het gedaan?

- Neen, Walter is de moordenaar.

- De zwoele atmosfeer werd verbroken door een krakende donderslag. Erik schrok.

- Hij komt terug, fluisterde hij. De bliksem komt terug...

Hij tastte langs de rand van de schrijftafel en naderde het venster. Vol haat stonden zijn ogen geopend op de ruimte.

De vader droeg het meisje naar een rustbed en zijn oude handen streelden zacht langs de jonge hals. Hij drukte het oor op Frieda's hart en luisterde gespannen. Klopte dit hart? Of was het bonzen in zijn eigen ontredderd hoofd, dat hij hoorde? Hij scheurde de klederen van het lichaam en, terwijl hij langzaam losraakte uit Eriks raadselachtige dwang, begon hij doelbewust de kunstmatige ademhaling toe te passen. Hij voelde als het ware de veerkracht uit zijn jeugd weer door zijn spieren stromen en boog zich telkens weer over het liggende meisje. Hij streed om te winnen, het leven moest het halen op de dood.

Het onweder woedde ongenadig. De wolken sprongen botsend tegen elkander op en hun geweldige ontmoeting deed de wereld trillen. De bliksem slingerde verblindende arabesken op het uitspansel en dichtbij Erik zongen de bomen in de regen.

Erik haatte dat zingen. Hij haatte de bliksem, de donder en de regen. Hij haatte Frieda, hij hààtte!

[p. 924]

Het krakende zilver van de bliksem sloeg in de tuin. Een boom kantelde klagend in de modder. Erik klemde de handen aan de vensterboord vast. Op dat ogenblik scheen het hem dat hij als een god temidden van een sterrenval overeind stond.

Toen deze begoocheling voorbij was, keerde hij zich naar het binnenste van de kamer. Hij zag, hij zàg! Hij wilde het uitschreeuwen, maar zweeg om ieder detail van het toneel daar vóór hem gretig op te nemen.

Op het rustbed lag het meisje met het koperkleurig haar. Het meisje van Walter, het meisje van de dood. Grote God, was zij werkelijk gestorven? En... was hij de moordenaar?

Hij zag hoe zijn vader vocht om het meisje uit het bereik van het àndere te halen. De haat stroomde uit Erik weg. Hij zag, en het eerste waarmee het leven hem begroette, was schoonheid. Hij naderde aarzelend en legde de hand op de schouder van zijn vader.

- Jij zult nu wel moe zijn, laat mij het nog even beproeven?

De vader keek verrast op en hun blikken ontmoetten elkaar. Vlug schoof de vader achter de rug van zijn zoon, maar even vlug keerde Erik zich om.

- Zie je mij? aarzelde de oude stem.

- Ja, de bliksem, zei Erik.

Hij nam de handen van Frieda en zette het werk van zijn vader voort. Hij keek naar het witte gezicht, waarin de ogen langzaam opengingen.

- Vader! Zij leeft!

Hij danste als een schooljongen door de kamer.

- Zij zijn weg! jubelde hij.

- Wie zijn weg? vroeg het meisje mat.

- De bliksem, Walter en de dood.

Frieda scheen zich niet te herinneren dat hij blind was geweest.

- Jij leeft, zei hij trots. Jij hebt Walter overwonnen! Hij zoende haar wangen.

- Wat zijn je tranen zout, zei hij stil.

- Zoals de liefde, want is zij niet het zout van het leven? vroeg Frieda.

[p. 925]

- Juist, het zout van het leven en ook de zoetheid, het ijs en de vlam, alle uiterste, Walter en ik...

Zij wilde Walter wegpraten, maar dat vond Erik niet meer nodig, want in zijn greep voelde zij dat hij zichzelf had weergevonden. Om zich nogmaals te verliezen, aan haar, aan zijn liefde. De liefde, die hen getroffen had met de felheid van de bliksem, met zijn dodende en weer levengevende kracht.

Toen schrok Erik wakker. Het witte licht van de bliksem stond spookachtig in de kamer. En bijna gelijktijdig sloeg de donder krakend in de wijde stilte. Het onweder hing loodrecht boven de stad.

Erik sprong uit bed en sloot huiverend het raam. Hij knipte het licht aan, schoof in zijn kamerjas en stak met trillende handen een sigaret aan.

Terwijl het noodweer aanhield, begon de droom in Erik te bezinken. Hij zat roerloos en keek met een raadselachtige glimlach in het niets. Eindelijk stond hij op en haalde grote bladen papier.

Het onweder trok af en de stem van de regen verzwakte. Daarbuiten, in de wordende morgen, zonden de eigen en de vreemde schepen hun roep van heimwee over de Schelde, zongen in zware tonen hun lied van afscheid en nadering. Een onnoembare mengeling van vreugde en verlangen joeg als een golfslag dwars door de ontwakende dag.

Erik luisterde naar de welbekende geluiden van zijn stad, deze stad aan het water. Hij spande het papier met duimspijkers vast en zette zich aan het werk. Hij werkte in een roes van verrukking en uit een warreling van onbestemde lijnen groeide langzaam en duidelijk het beeld van het meisje met het koperkleurig haar en de grote, donkere ogen.

Erik haalde krachtig adem en tekende verder. Een onverklaarbaar geluksgevoel deinde breder en breder in hem uit, als een zwellende vloed, die onweerstaanbaar alle hinderpalen overspoelt. De droom en de werkelijkheid ontmoetten elkaar onder zijn handen en groeiden zegevierend uit tot het wonder van een schepping.

EUGENIE BOEYE