Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jaargang 6

[p. 1107]

Zoek de mens
In memoriam Herman Vos

In later jaren zal met volmaakte sereniteit gesproken en geschreven worden over de betekenis als mens, de waarde als politicus van Herman Vos, de man wiens smartvol heengaan het hart van duizenden zijner vrienden op dit ogenblik nog steeds geprangd houdt door sprakeloos verdriet.

Eerst en vooral gevoelt nu eenieder die hem kende, hoe goed en edel de mens was, die ons ontviel.

Zachtzinnig, welwillend, gestemd tot vergoelijking, steeds bereid tot verzoening, geestig, gevat in de conversatie, onuitputtelijk in moppen, vrolijk in de omgang, slagvaardig in elk debat: de charme van zijn persoon door niets gestoord, zelfs niet door zijn indrukwekkende belezenheid, door de veelzijdige ervaring van belevingen in velerlei lotgevallen, hem overkomen.

Eenvoud was het kenmerk van deze man wiens geest, geslepen in duizend facetten, open heeft gestaan langs alle kanten van de intellectuele horizon, wiens overvloedig begaafd gemoed bevrucht was door de meest diverse geestelijke stromingen, deze man wiens wijd vertakt weten bezwangerd was door de prangende problemen van deze tijd.

Dankbaar zullen de Vlamingen denken aan zijn onversaagde strijd voor hun goed recht, het al te zeer miskend recht van taal en volk.

Ideeën die Herman jaren geleden met koenheid verdedigde, zullen in later tijden eerst terdege wortel schieten, naar waarde geschat worden. Alleszins: eenieder zal gedenken hoezeer deze schitterende redenaar, deze fijnzinnige schrijver de kennis der Nederlandse taal opdreef tot een cultus. Want wie sprak beter, mooier, kernachtiger, dan hij?

Langs de strijd voor Vlaams volksrecht tot de brede visie voor alle ontrechting der maatschappelijk misdeelden gegroeid, is Herman in

[p. 1108]

latere jaren tot een combatief, een grondig overtuigd socialist geworden.

Inziend dat het Vlaamse volk elders te zoeken was dan in de verbeeldingswereld der dichterromantiek, is hij het volk dat hij zo lief had, zo diep vereerde, en zo innig bekloeg, gaan opzoeken waar het leefde, met zijn noden en zijn idealen: in de volkshuizen.

Die Herman vóór en na die kentering in zijn politiek leven kenden, weten hoe zeer de strakke denker en hardnekkige agitator van vroeger, milderde, uitzette, eerst tot volledig evenwichtig gedijen, de ganse persoonlijkheid daarna gekomen is.

Of hij als buitenland-redacteur, als veel en graag beluisterd causeur, als parlementair of als minister optrad, steeds geloofde men in de waarachtige rechtzinnigheid van zijn rijk genuanceerde opinie en stellingname.

Herman was een te gevoelige naar hart, een te begaafde naar het denkend brein, een te doorwinterde naar het leven om een fanaticus te zijn.

Een ietsje teruggetrokenheid, een zweem bekoorlijk scepticisme belommerde zijn figuur en schonk mildheid aan zijn zo innemende, zo gul-gerede glimlach.

Er is, buiten dit alles, iets waarop we fier blijven, wij die zijn vrienden, zijn strijdgenoten, zijn kameraden zijn geweest.

Gesloopt door een vreselijke, genadeloze kwaal, vastgekluisterd aan een smartbed, vele maanden lang, bleef Herman de goede, de welwillende, de zachtzinnige. De hoop bleef bij hem waken. Liefde heeft in zijn hart gewoond tot het ophield met kloppen.

Lode Craeybeckx