Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jaargang 6

[p. 1005]

Lentesotternij

De lezers van dit zeer ernstig tijdschrift hebben allemaal hun eerste communie gedaan, of zijn althans verondersteld, die rijpe leeftijd te hebben bereikt. Zij weten dus, zonder er door ‘gechokeerd’ te zijn, hoe een vrucht groeit uit een bloem, een kuiken uit een ei, een hondje ontstaat uit het lichaam van het teefje. Zij weten, dat de kinderen niet groeien in de aan de Fee zo lieve ‘savooien’, noch gebracht worden door een Hollandse ooievaar.

Zij zullen het me dus niet ten kwade duiden, indien ik hun iets vertel over de jonge kater van mijn buren. Die hele meneer heeft een halsband, met een belletje. En, bij deze lentenachten, in de suizende stilte, ontstaat plots een geweldig lawaai in mijn tuin, die hij, 'k weet niet waarom, verkiest boven die van zijn bazen. En het belletje gaat, frenetisch, in het midden van gekrauw en gekreun, van plotse kreten als van kinderen op een folterbank. Tragisch. En dan opeens, kalmte. En dan, heel regelmatig, heel rhythmisch, het belleke.

Heb de jonge kater ontmoet, deze morgen, in mijn tuin, de robuste kerel met zijn belleke. In het midden van het pad zat hij naar mij te staren, met ogen van een kleine, rustige tijger. Tot een kater moet men Frans spreken, vooral te Brussel. De taal van Courtoois. En 'k zeg hem, in 't Fransoois, daar hij niet uit de weg wil:

‘En fin de compte, qui est le propriétaire ici, vous ou moi?’

Hij heeft mij eens even bekeken, misprijzend. En zijn tijger-ogen zeiden:

‘Espèce de capitaliste, va au diable. Ou, si tu veux absolument passer, marche sur la plate-bande. Moi, je ne bouge pas. J'attends ici ma petite amie.’

Stilzwijgend, en eerbiedig, en beschaamd, ben ik voorbij de kater-met-het-belleke gegaan.

Ik heb hem weer ontmoet. Hij heeft geen halsband meer. Dus geen belleke meer. De geburen moeten hem van die sieraden ontroofd hebben. The rest is silence.

Die tuin, in de lente, is me een grote vreugd, omdat van de vroege morgen tot de late avond allerlei vogels er komen zingen, en ik van hieruit er andere hoor, soms heel ver.

't Zijn meestal linguisten, beschaafde vogels.

Aldus, heel vroeg:

‘Whisky, whisky, whisky?’ Hij begint vroeg. Hij vrijt met een Vlaams meisje. Traditie sedert de bevrijding. Het antwoord:

‘Nog niet, nog niet, nog niet.’

Er is daar een Brusselaar:

‘Dis oui, dis oui, dis oui, mij' schatteke.’

Geen antwoord.

[p. 1006]

Nog eens: ‘Dis oui......’

Dan verontwaardigd:

‘Kekséksa, kekséksa, kekséksa!’

Wat later en wat verder heeft de haan gekraaid, en beginnen de hennen te kakelen. 't Moet een Engels ras zijn. Een kip zegt, gestadig:

‘I want, to lay, an egg. I want, to lay, an egg.’

En dan plots die victorie-kreet van de soprano Leghorn-haan:

‘She, has laid an egg! She, has laid an egg!’

Intussen zijn andere vogeltjes bezig met allerlei vertelsels. Een internationalist, of esperantist, roept maar gestadig een naam voor alle talen:

‘Marie, Marie, Marie!’

Zij antwoordt, in 't Gents:

‘Joët.’

En daar is daar die Hollander, of althans die kleine meneer die Algemeen Beschaafd spreekt, maar toch ruzie maakt:

‘Je bent véél vergeten, niet? Je bent véél vergeten, niet?’

Geen antwoord.

‘'k Verrkondig rrégen! 'k Verrkondig rrégen! Je bent véél vergéten, niet?’

Er is daar ook die rijke Amerikaan. ‘Okay, okay!’, altijd aan, zelfvergenoegd. Moet in de tuin van een auto-magnaat hebben geleefd.

De meesten zijn anglofielen. Waarom gaan ze niet naar het grote eiland? De lucht is nog vrij. Wijs zijn zij, er is ginder niets te eten.

Aldus die loze bengel:

‘I love you, I love you, I love you!’

Antwoord:

‘Yes? Yes? Yes?’

Ik heb nog geen Duits gehoord. De vogels hebben dat afgeleerd sedert de bezetting.

De besten zijn de Perzische. De taal van Omar Khayam, - die ik niet versta - liefde en wijn, 'k weet, dat het daarom gaat, de liefde die zij kennen, de wijn in druiven geproefd. Ze zingen kwatrijnen. En 't mannetje zegt, bij wijze van besluit: iets zoals:

‘Wanneer ik weg zal zijn, mijn liefste, in de starren ginder omhoog...’

Zij antwoordt niet meer. 'k Geloof, dat ze schreit.

In de late namiddag is daar altijd die gastvrije meneer, iedereen inviterend:

‘Cocktail of whisky? Cocktail of whisky? Kom dan maar hier! Kom dan maar hier!’ Dan rolt hij wat zijn r's, want 't is een beschaafde meneer. Dan weer:

‘Kom hierr! Kom hierr! Cocktail of whisky?’

Andere vogels fluiten iets anders. De Algemeen Beschaafde drreigt weer met rrégen. De gasten van de jonge gastheer moeten zich voor 't ogenblik te goed doen, op zijn ‘party’. Hij wordt zat... Heeft al een paar keer ‘whiskeky, whiskeky’ gezeid. Dan:

‘'t Is de paarrty! Cocktail of whisky?’

[p. 1007]

En dan, decrescendo:

‘Cocktail of whisky...’

Hij heeft destijds in de radio het oratorio gehoord over Stalingrad, met het ondermotief, altijd aan, van mitraljetten: pàm, pàm, teràmpàm, ,terampàm, teràm-pam... Brave baas, die het herleidt tot ‘cocktail of whisky’!

En die patriot moet zeker van de ‘party’ terug gekomen zijn. Hij zingt van:

‘'nen ouwen aap...’

Maar, zoals dat maar al te dikwijls gebeurt met vaderlandse liederen, kent hij de rest niet. Hij zingt nog eens van die ouwe aap... Maar 't vervolg komt niet.

En dan, de avond. En, heel laat, een Franskiljon:

‘Quelle heure est-il? Quelle heure est-il?’

Hij antwoordt maar zelf, overdrijvend.

‘Il doit être minuit! Il doit être minuit!’

Ik had dat alles geschreven vóór ik in de K. Vlaamse Academie een lezing hoorde over de Vlaamse interpretatie van de vogeltaal. Tot bewijs, mijn nota's, die ik toevallig op zak had, en toonde aan mijn geburen Walschap en Schmook.

De vogels dicht bij mij zijn meestal Brusselaars en linguisten. Maar het liefst misschien toch heb ik de vulgaire mussen, die niets anders weten dan ‘tsjip’, hetgeen zeer groot is, en ons een meesterwerk in de Vlaamse literatuur heeft geschonken.

Ze kijken naar mij, me bestuderend, terwijl ik broodkruimels gooi, elke morgen. Ze komen elke morgen dichter. Ze kennen mij. Een vink zegt hun: ‘Hij is daar, hij is daar!’ Maar zij weten het. Het kopje schuin, de vinnige zwarte oogjes zo aandachtig... En dan de smulpartij. En ze roepen de kameraden proletariërs: ‘tsjip! tsjip!’.

Monotoon? Toch niet. Allerlei variaties uit de levendige tsjipsnaveltjes, uit die trillende, geveerde bundeltjes leven.

En misschien is toch, na pozen, op een vroege namiddag van klaterende zon waar de vogels hun dutje doen, zoals Elsschot, bij het lezen van hun krant, de stilte hét grootste. De stilte van de bloemen die groeien naar het licht en beelden zijn van smachtende en toch rustige blijdschap. Een stilte als in een kloostertuin. Een stilte van het duin bij middag, waar zelfs geen leeuwerik meer oprukt naar de zon, geen krekels sjirpen. Een wijding. Iets zoals in dat gedicht van Boutens dat ons aller jeugdjaren heeft bekoord, ‘Beatrijs’:

...En kende alom in dorp en duin
Al kinderogen diep en klaar
Als in de bonte kloostertuin
De bloemen van het jaar...

[p. 1008]

Al kinderogen... Wanneer ik langs de straat loop, of in het bos dicht bij mijn klein huis, kijk ik naar die kinderogen. Onbekende kindertjes. En 'k glimlach. En zij antwoorden, verrast, blij, met een stille glimlach. Soms bemerkt de moeder het, en knikt. Geen woord. De zon van die kinderglimlach in mijn ganse ziel, in deze lentedagen. Die weelde té diep voor woorden. The rest is silence.

Receptie

Een plechtige receptie ter ere van een tiental leden van de grote Académie française. 'k Mocht er naar toe, gemaskaradeerd in avondtoilet, en met allerlei decoraties. Bij de vestiaire spreekt me een goede vriend, Frans-Belgische schrijver, schertsend toe:

‘Attention, mon cher. Ils t'attendent là-haut. Ils sont dix. Ils ont tous leur épée. Et tu sais, flamingant que tu es, qu'ils veulent se venger. Tu sais qu'il y a une rigole dans ces épées, pour que le sang puisse s'écouler. Et tu n'es même pas armé.’

Ik heb dat een ogenblik overwogen. 't Gevaar was groot, en dringend de nood, en die dag nog was ik de stad geweest van Artevelde. Dan:

‘Merci, cher. Mais j'en ai vu d'autres. Je m'en f...’.

De Gulden Sporen-viering was nog maar in 't ver verschiet, en ik had geen goedendag. Heroïsch dan de trappen op. Velerlei mensen. Ook de Franse Academici in groen uniform en met de slakkesteker. 't Zag er niet gevaarlijk uit. Duhamel kwam naar mij toe. Dat vereerde mij. 'k Zei hem, na een ogenblik:

‘Mais qui est donc le nouveau Paul Valery?’

Hij lachte.

‘Mais c'est Maurice Garçon!’

Een Paul Valery met de grijze haardos zorgvuldig in het midden verdeeld. Zelfde voorhoofd. Zelfde rimpels. Gezicht wat langer. Bovenlip geschoren, niét de dikke witte tandborstel van Paul Valery. Gestalte slanker en langer... 'k Word hem voorgesteld. 'k Zeg, na de formaliteit:

‘Je me suis permis, maître, il y a une seconde, une petite impertinence à votre égard. J'ai demandé à Duhamel qui était le nouveau Paul Valery.’

Hij schaterde. Men had hem dat eens vroeger gezegd, jaren geleden...

‘La ressemblance a donc dû rester. Seulement, bien que, chronologiquement, plus jeune que Valery, j'ai comme une vague impression que c'est lui qui m'a copié.’

Franz de Backer.