Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jaargang 6

[p. 769]

Bij het overlijden van Herman Vos

Na August Vermeylen en Fernand Toussaint van Boelaere, is Herman Vos de derde redacteur die ons ontvalt. Men kan in zijn geval nauwelijks van een redacteur in de practische betekenis van het woord spreken, daar hij het telkens weer bij de belofte heeft gelaten over een of ander onderwerp een bijdrage voor het N.V.T. te leveren. Wij herinneren ons, hoe hij het voornemen koesterde aan de stand van de Vlaamse Beweging een studie te wijden, die, naast de commentaren en de betwistingen waartoe een dergelijk geschrift onvermijdelijk aanleiding moet geven, ook in grote mate de instemming van nagenoeg eenieder zou hebben weggedragen.

Want Herman Vos was, als weinigen die de loop van de actuele gebeurtenissen analyseren en helpen leiden, een bindend element, dat de uitersten verzoent, niet door de grootste gemene deler van de uiteenlopende opvattingen te zoeken, doch door oplossingen voor te staan, waarvan men erkennen moest, dat zij rekening hielden met de relativiteit van de mogelijkheden, maar daarom niet minder een levende adem van idealisme en grootheid behielden.

Om te verklaren, dat zijn geschriften weliswaar niet zonder omvang zijn, maar verspreid en als verbrokkeld liggen, vooral in zijn journalistiek werk, zou men kunnen de mening opperen, dat zijn kracht veeleer in het erkennen en duiden

[p. 770]

was te vinden dan in het scheppen. Met onvermoeibare belangstelling zocht hij inderdaad, in het warnet van de gebeurtenissen en gedachtenstromingen, de leidende draad, de veilige weg naar een waardiger en gelukkiger samenleving. Steeds begaan om het wisselend uitzicht van de nationale en internationale problemen, was hij de dagelijkse dienaar van zijn land, van zijn volk en van de mensheid, en ontbrak hem, zeker niet de gave, maar de tijd en wellicht ook de verzuchting om tot eigen roem een blijvend oeuvre te scheppen, anders dan in de herinnering van wie hem hoorden en in de naamloze invloed die van zijn rusteloze en goede ijver is uitgegaan.

Een scheppende geest, hij was het nochtans toen hij het woord voerde, en het is een onbillijk lot, hem en ons vooral tot schade, dat zijn gesproken werk moest vervluchtigen. Hij was een kunstenaar van het woord, in de veelzijdige betekenis, dat men zijn eerbied voor de vorm kon merken aan woordkeus en zinsbouw, en dat hij sprak met strakke beheersing van zijn stof, met geestelijke zuinigheid en tevens met de volle overgave van zijn gemoed. Duizenden heeft hij aldus meegesleept, en zijn oratorisch meesterschap was daaraan te meten, dat hij zowel door zijn voordracht als door de scherpte en de verhevenheid van zijn betoog vervoerde.

Zijn woord is nu verklonken. Maar men mag aannemen dat het onder ons vruchtbaar blijft als zaad van waarheid en goedheid.