De Nieuwe Gids. Jaargang 3

[p. 1]

[De Nieuwe Gids. Jaargang 3. Deel 2]

Mauve.

‘Het is mijn doel niet een koe te schilderen om de koe, noch een boom om den boom, het is om door het geheel een indruk te weeg te brengen dien de natuur somtijds maakt.... Men heeft altijd gezegd een aardig koetje, een lief schaapje, maar dit gaat mij niet aan. Dit bedoel ik niet, dit is geene kunst’.

‘De tableaux de convention, hoe ze ook van kunstvaardigheid mogen getuigen, dragen al te duidelijk de teekenen dat men de natuur heeft op zij gezet, en bezitten zeldzaam die naïeveteit, die zedigheid, welke zoo schoon zijn, en voortspruiten uit de intieme natuurwaarheid, en de trouwe herinnering aan hetgeen de natuur zelve u verhaald heeft, toen ge aandachtig wildet luisteren’.

Dit schreef een kleine dertig jaar geleden, voor zich, een jong gestorven schilder, vriend en geestverwant van Anton Mauve, en gaf daarmede, onopzettelijk, de formule der toen jonge Hollandsche stemmingskunst, die, thans tot volle kracht gekomen in Mauve een harer groote figuren verloren heeft.

[p. 2]

Hij was een verstandig droomer, een soort van zeer-weinig-mystiesch-gezinde, zeer Hollandsche Arcadiër, die al de vriendelijke gunstjes van het pastorale leven genoot, in het boerenbedrijf een beminnelijken schijn liefhad, gelukkig opging in de blijde bekoring der zoete zegeningen van het licht. Want uit zijn licht moet Mauve gekend worden. En dat licht was het verspreide, het effen rustige licht der stemmende stille daagjes van ons druilig vaderland, als van den gedekten hemel een dofzilveren blondheid nederwaast, die streelend heenstuift op de zandige heide over de wollige vacht van een schommelende kudde schapen, waartusschen doezig een herdertje voortdrentelt, terwijl aan den zoom van het boschje in de verte het berkenblank in dunne stammetjes oprijst naast stil warlend sparregroen.

Het was het gedempte parelgrijze licht dat het frissche weidegroen, het rijpe graangeel, en het rosse aardzwart, verfijnt tot harmonieuse getemperde tinten, en innigheid geeft aan laantjes buiten en wegen door en hoekjes in het dorp, aan een strand met pinken, een kooltuintje en een vrouwtje in de boonen, of een kalfje achter op 't erf. Het was dat van lichte neerwasemende regenluchten boven een peerschig opwasemende aarde.

Hij hield van het weêr waarin een eenzaam ploeger of een paar gebukte rooiers in stomme aandacht als rustige, eenvoudige vlakke figuren geteekend staan in een dampige Octoberlucht; van den dag die de wit- en zwart- en bontvlekkige koeienbastjes bij het fijne wilgengroen in boomgaard of aan slootkant staan doet als een deftige boeket van bescheiden grijze tonen.

Zijn licht was het licht dat niet de kleur geeft maar den toon.

Zoo was Mauve geen colorist maar een tonalist bij uitnemendheid, die, in de concrete aandoeningen van zijn zedig gevoel, een verteederden Oud-Hollander kon gelijken, meer verfijnd van sentiment maar minder kloek dan zijn voorgangers.

Toch was daar niets kleins in zijn kunst, zij gaf een gevoel

[p. 3]

van vreedzame ruimte. De natuur sprak hem aan met vriendelijke, familjare stem, van lievigheden en intimiteiten met een nuance van zachten weemoed. En zoo kon zijn teekening zijn argeloos angstvallig, in later tijd soms ietwat koket-naïef, maar toch altijd van een bewogen gemoed.

Misschien nog beter aquarellist dan schilder, verdiende hij, in de exposities van de Hollandsche Teekenmaatschappij, de eereplaatsen slechts met twee groote aquarellisten te deelen,

De kunst van Jacob Maris is krachtiger, grootscher, rijker· die van Israëls aangrijpender. De schilderijen van Willem Maris zijn hooger van kleur, stouter gedaan. Naast hen was Mauve de zeer oorspronkelijke, sobere, gemoedelijke, intieme schilder der grijsblonde stemmingen van ons eenig Hollandsch weder.

Maart '88.

J. Staphorst.