De Nieuwe Gids. Jaargang 54

[p. 402]

Feiten en fantasieën Jane Austen, een der meest beroemde Engelsche schrijfsters uit den tijd van Walter Scott door Jeanne Kloos - Reyneke van Stuwe. (Vervolg van blz. 271.) II.

Jane Austen kwam uit een groot gezin; er waren twee meisjes, Jane en Cassandra, en zes broers, van wie Charles, die later Admiraal werd) haar liefste kameraad was. Alle zes jongens hielden zeer veel van de jacht, en Francis, een jaar ouder dan Jane (hij bracht het later eveneens tot Admiraal) wou op zeven-jarigen leeftijd al een volwassen jager lijken. Hij kocht voor zijn opgespaarde zakgeld een pony voor ongeveer twintig gulden, een mooi kastanjebruin paardje, dat hij Squirrel noemde. Zijn moeder maakte een rooden rok voor hem uit een oud rijpak van zijn vader. (De Engelschen noemen zoo'n rooden jachtrok niet ‘red’, maar ‘pink’, wat wij zouden moeten vertalen met rose, als wij niet wisten, dat deze jachtrokken juist helder rood zijn. Dit biedt voor een vertaler moeilijkheden, zooals blijkt uit de passage in Episode van Rosamond Lehmann, waar mevrouw Gorter-Keyser geen raad mee wist, en waardoor dus het effect, dat de schrijfster Rosamond Lehmann beoogde, verloren ging. M.i. had de vertaalster er een noot bij moeten zetten, doch waarschijnlijk was zij zelve niet van deze omstandigheid op de hoogte.)

Jane Austen schreef haar eerste verhalen ‘to amuse her dearest brother Charles’ (evenzoo schreef Colette haar eerste schrijf-proeven, Dialogues de bête ‘pour amuser Willy’ (haar man).

[p. 403]

Duidelijk blijkt uit dit werk de zoo gewone neiging van jongeren, om de wereld der volwassenen gek te vinden; de jeugdige Jane spot en caricaturiseert naar hartelust, en men hoort haast haar onderdrukbaar gelach van de bladzijden opklinken. Eenige jaren later is haar opstandige geest tot rust gekomen, en schrijft zij rustiger, bezonkener en werkelijkheidsgetrouwer, want niet meer zoo subjectief, en beschouwt zij die eerste pogingen als pure nonsens. De karakters doen niet slechts eenigszins denken aan de rare vriendinnen van den heer Rochester in Charlotte Brontë's Jane Eyre, maar aan den eenen kant is er een ietsje van Jonathan's Swift's geestigheid, en aan den anderen kant van de kinderlijke naïveteit van The young Visiters.

De Young Visiters is een boekje, geschreven door een meisje van negen jaar, dat in Engeland een ongelooflijken opgang heeft gemaakt. Zij heet Daisy Ashford en haar ‘roman’ werd uitgegeven door en met een voorrede van J.M. Barrie. In den tijd van nog geen jaar tijds beleefde het zeventien drukken, en il y a de quoi, want iets meer onbedoeld amusants en humoristisch zal men zelden hebben gelezen.

J.M. Barrie vertelt, dat het jeugdige schrijfstertje alles las wat los en vast was, en dol was om zelf te schrijven, zoodat zij dikwijls bad om slecht weer, zoodat zij thuis aan haar geliefde bezigheid blijven kon.

Het gebeurt vaak, dat zeer jonge kinderen behoefte hebben, om zich op papier te uiten, en dan meestal versjes en verhaaltjes maken bij bestaande plaatjes of tooneelstukjes voor een poppentheater.

Maar zoo'n geregelde, aaneengeschakelde novelle, waarin bepaalde karakters voorkomen, is een groote uitzondering, en Daisy Ashford's The young Visiters is stellig een unicum.

Een staaltje van Miss Austin's stijl in die dagen, dat werkelijk onweerstaanbaar doet denken aan de schrijfwijze van het negenjarige kind, wier boekje een honderd jaar later verscheen:

They went that very evening to pay their respects to Mrs Fitzroy and her two Daughters. On being shown into an elegant dressing room, ornamented with festoons of artificial flowers, they were struck with the engaging Exterior &

[p. 404]

beautiful outside of Jezalinda the eldest of the young Ladies; but e'er they had been many minutes seated, the Wit & Charms, which shone resplendent in the conversation the amiable Rebecca, enchanted them so much that they all with one accord jumped up and exclaimed; Lovely and too charming Fair one, notwithstanding your forbidding Squint, your greazy tresses & your swelling Back which are more frightful than imagination can paint or pen describe, I cannot refrain from expressing my raptures, at the engaging Qualities of your Mind, which so amply atone for the Horror, which your first appearance must ever inspire the unwary visitor.
Your sentiments so nobly expressed on the different excellencies of Indian and English Muslins, and the judicious preference you give the former, have excited in me an admiration of which I can alone give an adequate idea, by assuring you it is nearly equal to what I feel for myself...
Then making a profound Curtesy to the amiable and abashed Rebecca, they left the room and hurried home....

En dan dit:

Madam, When the sweet Captain Roger first adressed the amiable Rebecca, you alone objected to their union on account of the tender years of the Parties. That plea can be no more, seven days being now expired, together with the lovely Charlotte, since the Captain first spoke to you on the subject.
Consent then Madam to their union and as a reward this smelling Bottle which I enclose in my right hand shall be yours and yours forever; I never will claim it again. But if you refuse to join their hands in 3 days time, this dagger which I enclose in my left hand shall be steeped in your hearts blood.
Speak then Madam and decide their fate and yours.

Is het niet verrukkelijk van idiote onnatuur, en is het geen geestige, jeugdige fantasie, die zóó schrijven kan....?

Miss Austen's verhalen, zegt Coventry Patmore (de zéér

[p. 405]

bekende dichter uit het Victoriaansche tijdperk, - hij leefde van 1823-1896, - en zijn Angel in the House is terecht tot op dezen dag populair gebleven) Coventry Patmore dan, zeide van haar geschriften (en hoe aardig en juist drukte hij zich uit!) dat zij waren ‘gefotografeerde levensondervindingen, doch van de eenvoudigste en de gewoonste soort’. Als wij haar eerste ébauches vergelijken met haar latere, rijpere werk, zien wij, met hoeveel zorg zij haar lens heeft weten te polijsten en te verfijnen. Haar werk omspande geen groot oppervlak, maar in haar klein bestek is zij volmaakt. En als wij haar lezen denken wij nooit aan haar engheid, maar verblijden ons slechts in haar volkomenheid.

De eenmaal zeer gevierde schrijfster Mr. Oliphant (die zichzelve beschreef als een fat, little, commonplace woman, rather tongue-tied) merkt niet zonder een tintje jaloezie op: dat George Eliot must have been a dull woman with a great genius distinct from herself, doch dat Jane Austin haar precies het tegenovergestelde lijkt:

She cannot have been for a single moment a dull woman, but had she any great genius, distinct from herself?

Met andere woorden: de kunst van Jane Austin is één met haar persoonlijkheid, en dezelfde eigenschappen van geest en gemoed, die zijzelve bezat, - diezelfde eigenschappen vertoonde ook haar werk.

En mij dunkt Mrs. Oliphant had volkomen gelijk in deze bewering.

(Wordt vervolgd.)