De Nieuwe Gids. Jaargang 53

[p. 550]

Uw herder zal niet slapen.. door André Schillings.

Personen:

PHILIPS VAN MARNIX VAN SINT ALDEGONDE (30 jaar).

FILIPOTTE, zijn vrouw (zes jaar jonger).

UNICO NANNINGA, drost van Emden (vijftiger).

Een tiental Nederlandsche Edelen en Burgers.

Een bode van Willem van Oranje, als bedelaar vermomd.

Het tooneel stelt de werkkamer van Van Marnix ten huize van Unico Nanninga te Emden, waarheen tal van Nederlanders gevlucht zijn om de Spaansche tyrannie te ontvluchten, voor. Ze staat met een hooge vleugeldeur in verbinding met de vestibule, maar heeft links nog een verborgen toegang, door een hoog kamerscherm geheel aan het oog onttrokken. Het midden van de kamer, aan welker wanden slechts een paar kaarten hangen, wordt ingenomen door een lange gebeeldhouwde tafel, waaromheen twaalf stoelen staan. Op tafel ligt een groote Bijbel. Twee kaarsen verlichten de figuur van Van Marnix, die met een veder in de hand over eenige vellen papier gebogen zit, midden voor de tafel. Er wordt bescheiden aan de deur geklopt.

Van Marnix:

(ziet op)

Entrez!

Filipotte:

(in het eenvoudige gewaad van eene zestiende-eeuwsche burgeres)

Stoor ik niet, chéri, ik heb je wat te vragen!

Van Marnix:

(trachtend geheel uit zijn werk weg te komen)

Een lieve vrouw als jij stoort nooit, Fili, en als ze wat

[p. 551]

te vragen heeft, is ze dubbel welkom, want wat is prettiger dan een van haar kleine wenschen te kunnen inwilligen?

Filipotte:

(blijmoedig lachend)

En jij durft te zeggen, dat je een zwaar offer van mij vroeg, toen je me voorstelde met je in ballingschap te gaan. Het eenige offer, dat je me had kunnen vragen, was je niet te volgen.

Van Marnix:

(gevleid)

Je bent een lief kind.

(Hij staat op, neemt haar beide handen vast en kust haar op het voorhoofd.)

Vertel me nu eens waarmee ik je genoegen kan doen.

Filipotte:

(aarzelend)

Ik kom alweer bedelen.

Van Marnix:

En je krijgt je aalmoesje, bedelaresje. al ben ik ook bang, dat, als je zoo voortgaat, met alles aan anderen te geven, het moment niet ver af is, dat we zelf zullen moeten gaan vragen.

Filipotte:

Zou dat zoo erg zijn, als we er den Heer mee dienden?

Van Marnix:

(hij opent een der kisten, welke langs den wand staan en reikt haar een paar geldstukken)

Kun je daarmee toe voor vandaag?

Filipotte:

(bekijkt ze blij)

Ik dank je in Zìjn naam, Philips, och, wat zal ik morgenvroeg weer wat mondjes kunnen stoppen.

Van Marnix:

(goedkeurend)

Doe jij maar, kind, ik strijd met de pen, jij strijdt met je goedheid en liefde voor dezelfde heilige zaak. Als ze eens triomfeert, komt jou meer eer toe dan aan mij.

Filipotte:

(het hoofd schuddend)

Nee, nee, wat ik doe is kinderwerk in vergelijking met het jouwe, maar het is zoo heerlijk je te mogen bijstaan.

(Terwijl ze elkaar nog even aankijken, klinken zware stappen in de vestibule. Een harde klop op de deur, welke door een bediende geopend wordt, die een tiental namen afroept. De edelen, het rapier op zijde, de burgers in hun beste kleeren, begroeten Van Marnix, die zijn vrouw bij de hand houdt. Filipotte buigt en verlaat na de begroeting de kamer.)

Van Marnix:

(hardop denkend)

Als ik het goede woord ben, is zij de goede daad.

(De aanwezigen begrijpen hem en zwijgend drukken ze hem één

[p. 552]

voor één de hand. Dan zetten zij zich rond de tafel en Philips neemt in het midden plaats.)

Van Marnix:

(plechtig)

Ik heet u welkom als broeders, die evenals ik gesmaad, verdreven en vervolgd worden, ja, het vaagsel zelf der wereld schier wordt geacht. Troost er u echter mee, dat gij lijdt om Jezus' wil, die eens gezegd heeft: wees niet versaagd, klein kuddeke, het is des vaders welbehagen, u het Hemelsch koninkrijk te schenken.

(Verontwaardigd)

Ik heb u samen geroepen, vrienden, om u dat te zeggen als troost, maar tevens om u te bemoedigen en te prikkelen tot verzet. De toestand lijkt wanhopig en de marteling, die wij doorstaan, is wreed. Ge weet allen hoe daarginds de bloedraad woedt, hoe duizenden, van alles beroofd, de dwingelandij ontvlucht zijn in den vreemde, waar bloedige tijdingen hun hart doen krimpen, hoe een wreedaard heer is over leven en bezittingen van onze verwanten en vrienden.

Wel heb ik zelf mijn botgeschaarde zwaard verwisseld voor de veder, maar het gebeurde slechts om feller den strijd voort te zetten. De vrijheidskrijg is noodzakelijk. Ieder strijde hem op zijne wijs. Ik vraag u: kan ik op u rekenen?

(Een luid, ja’ weerklinkt. Als Van Marnix verder wil gaan met zijn plannen uiteen te zetten, komt Unico Nanninga binnen. Van Marnix gaat hem tegemoet en wenkt hem aan zijn rechterhand plaats te nemen.)

Unico Nanninga:

(den kring rond ziende)

De koerier uit de Nederlanden is zoo net aangekomen. Het gaat er al Spaanscher toe. Er wordt verteld, dat men den Prins van Oranje in handen heeft weten te krijgen.

(Allen vliegen overeind, de edelen, de hand op den knop van hun rapier.)

Van Marnix:

(tot kalmte aanmanend)

Wij danken den heer drost voor zijn tijding, hoe onzalig zij ook weze. Mocht dit echter bevestigd worden, ik gord mijn zwaard weer aan en ons leven voor het zijne!

Vol bezieling vallen ze allen Van Marnix bij en heffen aan:)

Waarom verlaat gij mij, mijn God, mijn Heer!
Ver is uw hulp, doch ben ik benauwd zeer.
Verre hebt gij mijn klachten versteken,
Die mij uitbreken.

[p. 553]

(Dan komen achter het scherm Filipotte te voorschijn en een op haar arm leunende, geheel in een mantel gewikkelde, diep gebogen, moeielijk voortgaande grijsaard.)

Filipotte:

(Van Marnix, die toevallig de zijde van den geheimen toegang uitkijkt, wenkend)

Ik trof hem aan op de stoeptrede, uitgehongerd, zoodat hij nauwelijks meer gaan kon. Hij smeekte me, hem bij u te brengen, maar durfde de hoofddeur niet binnengaan wegens zijne schamelheid.

Van Marnix:

(hem monsterend)

Wat wenscht ge van mij, broeder?

De bode:

(de hem bekende stem hoorend en zeker, dat hij niet in verkeerd gezelschap is, werpt zijn vermomming af en reikt aan Van Marnix een gezegelden brief over)

Ik kom rechtstreeks van den Dillenburg, waar de Prins veilig te midden der zijnen is.

Van Marnix:

(opent den brief, terwijl Filipotte en de bode achter hem plaats nemen, hij verheft zijn stem boven het geraas)

De Prins leeft. Den Heere zij dank, dat niemand de schennende hand aan hem geslagen heeft.

Luistert naar zijn boodschap.

(Hij leest met forsche stem.)

Mijn hart bloedt als ik er aan denk, wat gij, mijn zoet Nederland, van de Spanjaarden te lijden hebt. Leven en goed heb ik voor u veil. Ik bid den Heer, dat hij mijn gerechte zaak zal doen zegevieren.

Hoe hoog de nood geklommen is, standvastig is mijn hart in tegenspoed: slapen zal uw herder niet, bidt gij intusschen God dag en nacht, dat hij mij kracht wil geven, dat ik u helpen mag.

(Allen sluiten zich vol bezieling aan bij den door Van Marnix aangeheven jubelkreet Vivat de Prins.)

Einde.