De Nieuwe Gids. Jaargang 53

[p. 214]

Na de oogst door Robert Masure.

Een haan kraaide.

Drie, vier, vijf hanen herhaalden tallenkant van uit de hoevetjes en erven die vergaard lagen in den omtrek van het land.

De dag klaarde.

Corneel lag in zijn bed en sliep, met zijn gerimpelde grijze kop diep in het hoofdkussen deduwd; een lichte roering kwam in het deksel en Corneel's oogen gingen open. Hij pinkte een keer, trok zijn beruin-besproete vuisten van onder de ros-kleurige wollen dekens en wreef zich in de oogholten.

Corneel keek ernstig op Het was weder, evenals elke dag, het simpele blauw-wit gekalkte kamerken dat hij zag met het groene kasken en de biezen stoel waarop zijne kleederen lagen. Maar dadelijk schoot er iets in zijne hersens, dat hem de alledaagsche, eenvoudige dingen, die hem omringden, deed vergeten. Heden was het een blijde dag, meende Corneel. De dagen gingen open en toe; zij waren voorbij en dompelden haast spoorloos weg in het verleden. Voor Corneel waren ze meestal rustig en ongestoord; maar heden was er een dag gekomen, die klaar in de toekomst lag, die Corneel al lang berekend en verwacht had, en die nu eindelijk gekomen was. Corneel keek nevens zich in het bed waar Roozlie gelegen had; het brave vrouwken was tijdig opgestaan om naar de vroegmis te gaan, dacht hij. Corneel tort uit zijn bed. Hij trok zijn rose kousen aan en zijne gelapte broek en daarna zijn purperblauwe kiel. Hij ging stil onder het

[p. 215]

wijwatervatje staan zei en korte: ‘Vader-ons’. Hij kwam het steile, withouten trapken heel voorzichtig af en tort beneden in zijn bolle klompen. Hij voelde zich nu vrij uit de bevangen dikke lucht van het slaapkamerken.

Corneel ging, benieuwd om het weder te zien, naar het hofdeurken; hij hefte het ijzeren slothaakje op, dat open sloeg, deed de deur open en kreeg, pletsend, de deugddoende frissche morgenkoelte op zijn beenderig aangezicht. Hij ging bij de haag staan van zijn lapje lochting en keek in de lucht.

De horizon lag nog in eene wattige wittigheid verwischt, maar het hooge ruim van den hemel-koepel was bluauw, hel-blauw. Daarin ging de schitterende zon triomfantelijk naar omhoog.

Het land echter was zoo schoon niet als de lucht. Het lag moede en afgedaan na het volle zomerleven. De vierkanten stoppelvelden lagen er gelijk nevens elkaar. Het groen van de weiden was met bronzen tinten doortrokken en de bladeren van de boomen waren bij plaatsen roestig en verbrand.

Corneel voelde in zijne borst een stille blijdschap komen, want het ging schoon weder zijn. Hij ging voldaan bij het houten pompken zijn roodwordnd aangezicht met kristalhelder water bekletsen. Terwijl hij zich afdroogde hoorde hij in het huisje de straatdeur openschuiven. Het was Roozlie die van de vroegmis terug keerde, meende hij.

Eenige oogenblikken daarna hoorde hij het gekraak van den koffiemolen en het geneurie van den zwarten waterketel in de keuken.

Corneel ging door zijn lakpen lochting in zijn huisje. Hij zag Roozlie bij de tafel staan in hare spannende zwarte kleederen en hare versche witte pijpenmutse boven haar mager wezen met twee rondekens blos erop.

Corneel zei, als iederen dag:

- Roozlie.

En Roozlie antwoordde:

- Corneel.

Als naar gewoonte stonden de blanke kopkes op de witgeschuurde tafel met een paar dunne broodsneden en in het midden de gebrasten smoutkom. En hij zag ze niet staan, al keek hij er naar; hij dacht voortdurend aan de terugkomst. Roozlie kwam

[p. 216]

met hare geel-koperen koffiekan de kopjes volschinken en zette zich dan op haar laag stoeltje recht over haar vent.

Corneel zei niets meer. Roozlie knikte zwijgend. De dagelijksche stilte kwam in het huisje. Alleen hoorde men het trage getik van de klok.

Corneel en Roozlie keken elk in hun koffiekopje, dat stond te dampen en te geuren. Het was of zij daar nu almeteens aan hetzelfde dachten. En zij peinzden beide aan de terugkomst, aan de terugkomst van hun zoon Taal, die vertrokken was met een bende werkvolk uit de parochie. Zijn waren naar den vreemde vertrokken, ergens in het Noorden van Frankrijk om daar te gaan oogsten; en met veel geld zouden zij terug komen, met heel veel geld.

En de dagen waren voorbij gegaan met stikkende hitte, heel traag, uitermate traag. En Corneel en Roozlie hadden veel aan hun zoon gedacht, en dikwijls ervan gesproken en 's morgens en 's avonds ervoor gelezen; want zij waren zeer oud geworden.

En thans was de dag van de terugkomst aangebroken. De oudjes zaten stil-wachtend.

Corneel at weinig en peinzde.

Roozlie at weinig en peinzde.

Corneel rechtte zich en zijn stoel schoof krijschend achteruit. Hij nam zijn aarden pijpje dat gereed gevuld lag op het schouwblad. Eer hij het aanstak vroeg hij:

- Zijn bed is gereed?

- Joa't

- En er is versch bier in huis?

- Joa.

Als Corneel's pijpje smeulde trok hij naar zijn lapje lochting. De zon zat er hoog boven. Zij droogde de versche morgenkoelte en begon te steken. Corneel werd het stervend morgenwindje gewaar, dat nu en dan eens aan zijne zilveren haren kwam voelen. En hij hoorde dan de rij populieren langs de laan aan het lispelen gaan, heel zacht. Corneel wist zich de weg niet heel goed voor te stellen, maar hij was hem evenwel meer en meer bekend nabij zijne parochie en zijn huisje.

Corneel beredeneerde daarover. Hij keek in de verte en trok

[p. 217]

binst korte rookpluimpjes uit zijn pijpje. Uit het kerktorentje vielen enkele kristallen tampjes in het ruim te loor.

Corneel keek opnieuw in de populierenlaan. Eene bende donker volk stak af in de verte.

- Roozlie! riep Corneel.

En Roozlie kwam in het deurgat staan, en zij kwam dan op haar stoksken leunend tot bij Corneel.

- Ziet ge ze? vroeg Corneel.

- Woar?

- Ginder, op den heirweg. En het grijze ventje stak er zijn arm naar uit.

En zij zagen nu beide de schaar volks opkomen, waar hun zoon bij moest zijn, en dit legde als een nieuw leven in hun borst.

- Hij komt!

- Hij komt!

Het wijde land zagen zij niet meer; vóor hun oogen bestond slechts de dichte drom die allengs klaarder te onderscheiden viel. Er waren eerst mannen, en erom liepen vrouwen en kinderen.

De terugkeerende maaiers waren niet ver meer verwijderd. Dáar naderden de eersten. In de benagelde harde schoenen stapten zij zwaar op de keien, zoodat het een dof gerucht maakte. Zij kwamen terug als een kudde beesten, gebogen van vermoeienis in hunne vuile en bestoven kleederen, met hun brons-bruin gebranden kop en met aan de schouders lamgelabeurde armen. Op hun rug wogen groote blauwe tweezakken, waaruit een helschitterende zeis of sikkel uitkeek. Zij kwamen weer, afgebeuld-vermagerd, en verlangend om hun huis en erf terug te zien. En Corneel en Roozlie zagen ze voorbij trekken. De twee oudjes zochten in al die gezichten éen slechts: hun zoon.

En de donkere bende trok voorbij.

De oudjes voelden hunne blijdschap haast vergaan. Hunne blikken botsen op elkaar en Corneel wou iets zeggen, maar de woorden bleven haperen in zijne keel. Toen er een zwijgende arbeider uit de bende tot hen was gekomen en paalrecht vóor de deur bleef staan. Corneel en Roozlie keken versteld. Zij begonnen te gelijk dien vent thuis te wijzen, want het was Taal hun zoon niet, die zij zagen. En zij bekeken de vreemde man dwaas-strak,

[p. 218]

en herkenden dan het vermagerde aangezicht van Taal zijn kameraad. Het was Tjeef, die vóor hen stond, de zoon van weduwe Smet; hij was ook gaan oogsten in den vreemde.

Hij schoof voorzichtig de halve deur open. Hij trad binnen en zette zich op een stoel, zoodat Corneel en Roozlie stonden te kijken naar zijne zonderlinge doening. En zij vroeg dan almeteens te gelijk:

- Woar is Taal gebleven?

Tjeef wist niet goed hoe te antwoorden. Deze woorden vielen hem als een steen op het hoofd. Zijne blikkken dwaalden rond in het keukentje. Zij sprongen van de gebloemde teelen op de blinkende stoof, van de stoof naar de hoekkast, van de hoekkast naar het plaasteren Godsbeeld.

En de oudjes vroegen:

- En woar is Taal gebleven?

Tjeef bleef kijken vóor zich.

Angstig vroegen zij:

- Is Taal nog in 't Fransch?

Tjeef hoorde hunne stem, verzwakt door de jaren. Hij hoorde soms hun adem piepen in hunne luchtpijp, en hij hoorde dan opnieuw hunne vraag:

- Is Taal nog in 't Fransch?

Het scheen of er den jongen arbeider iets belemmerde om te spreken.

Het kostte hem wat moeite eer hij begon:

- Zie, Corneel en Roozlie, zegde hij op lagen toon, ge moet mij verstoan, ge moet mij goed verstoan.... Hij vervolgde:

- Van den Zomer is het ginder geweldig geweest.... geweldig....

Er viel stilte die de trage wandklok regelmatig in stukjes sneed.

- En op zulk een hittedag is Taal gevallen....

Gevallen? riep Roozlie.

Tjeef knikte.

Eene pijnlijke stiltje viel. Het blinde vinksten dat in zijne kooi te treuzen zat, sloeg een keer.

En Corneel stak zijnen kop over de tafel, sperde zijn oogskens zonderling-vreesachtig open, duwde zijnen blik diepe in Tjeefs en fluisterde dan geheimzinnig:

[p. 219]

- Hij is gevallen? Hij is toch niet....?

Tjeef keek vóor zich uit. Hij begreep wat Corneel bedoelen wou, en dan knikte hij, lang en stille.

Het speet hem subiet, dat hij aan de twee oudjes de schrikkelijke mare zoo op eens gezegd had zonder spreken. Zijn hart kromp ineen en deed eene heete vochtigheid opwellen naar de randen van zijne oogen.

- Couroadje.... zei hij.

Hij legde eenige zilverstukken op de tafel en daarbij een pakje thoopegebonden werkkleederen. Aarzelend stond hij op en lei zijne hand op de koude deurklink. Hij keerde halvelings den kop en zegde nog:

- Couroadje.... ge moet couroadje hebben....

De deur viel van zelf dicht.

Corneel en Roozlie waren blijven zitten, als versteend.

Hoog rezen de ruggen van hunne rechte stoelen boven hun in twee geplooide lijf. Zij zegden niets, maar hun hart lag aan flarden in hun borst.

Zij dachten aan hun zoon die eens naar 't Fransch ging zwoegen; die er nederstortte, en die er nu ingeslapen lag, - voor eeuwig.