De Nieuwe Gids. Jaargang 53

[p. 70]

Maandelijksch overzicht Letterkundige notities.

Wilhelmina Regina.

Waarom men onze geëerbiedigde Koningin Wilhelmina zoo hoog en in de diepste dankbaarheid vereert, - het antwoord hierop wordt gegeven door Jhr. Jan Feith in zijn uitgave, ter gelegenheid van Harer Majesteits veertigjarig Regeeringsjubileum...:

‘...wijl men in U aanschouwt eene even bekwame als hoogernstige Landsvrouwe, godsdienstig van levensopvatting, uiterst streng van levenshouding, voorbeeld van plichtsvervulling.

Het overtuigend bewijs hiervan heeft Uwe Majesteit gedurende de afgeloopen veertig regeeringsjaren geleverd.

Dit moge U gezegd worden, Majesteit, in enkele woorden uiting gevend aan diepere gedachten, wanneer ons waarlijk iets bezielt, omdat de mensch op zulke oogenblikken doordrongen is van het besef, hoeveel grootsch', ja, historisch' geschiedt, zoodat hij liefst in eenvoudige, hartelijke, menschelijke woorden zijne gevoelens tot uiting wil laten komen, - welk een eerbied en liefde wij U toewijden, vanwege de groote verantwoordelijkheden door U gedragen, op eene wijze, zooals geen Nederlandsche vrouw ooit te dragen heeft gehad.

Daarnaast, Majesteit! gaat onze innigheid uit tot U, omdat Gij, naast het dragen eener Koninklijke Kroon, ook zèlve en kind en vrouw en moeder en grootmoeder waart. Is er iets denkbaar, krachtiger de banden versterkend tusschen eene Vorstin en Haar volk?...’

Zij het mij vergund, hier even de woorden te memoreeren, die

[p. 71]

ik het voorrecht had te mogen schrijven in het Gedenkboek, aan Hare Majesteit gewijd, ter gelegenheid van haar kwarteeuwsch regeeringsjubileum:

Vrouwe, Moeder, Vorstin.
Drie draagt driedubble kroon, draagt driemaal 's werelds lijden,
Draagt driemaal 's wereld's vreugd, als alhoogste Ingewijde.

En als men nagaat, met welk een kracht, met welk een beleid, met welk een volharding onze Koningin, vooral ook in de allermoeilijkste oorlogsjaren, Haar regeeringstaak heeft vervuld, dan denken wij aan de woorden, die het dankbare volk eenmaal Maria Theresia toeriep: ‘Vivat Maria Theresia Rex’, - en dan zouden wij op dezelfde wijze onze eigen Majesteit willen toeroepen, in de vervoering onzer erkentelijkheid:

‘Vivat Wilhelmina Rex!’...

* _* *

Het zoo juist, dus te gelegener tijd, verschenen boek van Jan Feith (uitgave Z.-H. Uitgeversmaatschappij, Wagenstraat, 's-Gravenhage, in een zeer fraai door Pol Dom ontworpen omslag en band, in sprekend oranje, nassaublauw en wit, en met pittige, ter zake doende teekeningen van Menno van Meeteren Brouwer) is een, voor elk Nederlander belangwekkende, ja, onmisbare encyclopaedie over een tijdvak van veertig jaren, waarin tal van nieuwe industrieën tot ontwikkeling zijn gebracht (cinematografie, luchtvaart, electrotechniek, radio-omroep enz.) en er ruimer aandacht is besteed aan interessante vraagstukken, als Vrouwenarbeid, Volksontwikkeling, Gezondheidsvoorziening, Natuurwetenschappen, Sportleven, enz.

Greift nur hinein... en als ge eenmaal een plaats hebt opgeslagen, tien tegen één, dat ge blijft dóorlezen, machtig geboeid door de mededeelingen, die u gegeven worden in een kort bestek, en met een volledige kennis van zaken.

Dit is een der groote verdiensten van dit handige en goedkoope boek, dat ge, als een betrouwbaar vademecum, steeds bij de hand zult willen hebben: de schrijver had de goede intentie over verschil-

[p. 72]

lende onderdeelen zijner onderneming, waarvan hij persoonlijk wist niet voldoende op de hoogte te zijn, menschen van gezag en kennis te raadplegen, zoodat het lezend publiek absoluut vertrouwen kan op zakelijke, wetenschappelijke, grondige wijze te worden ingelicht over de veelvuldige onderwerpen, die tezamen een veertigjarigen tijdsduur vormen.

Sommige lezers wenschen in het bizonder op de hoogte te worden gebracht van de binnenlandsche parlementaire geschiedenis en de buitenlandsche betrekkingen, over de toename der bevolking in Nederland, over onze defensie, over land- en tuinbouw, over ons mijnwezen, over visscherij en veeteelt, over ontginning en boschbouw, over onze scheepvaart, over het verkeer (en vreemdelingenverkeer), over onze Overzeesche Gewesten, en over sociale wetgeving. Anderen interesseeren zich weer meer voor schoone kunsten, letterkunde en journalistiek, muziekleven, museumwezen, tooneel en schilder- en beeldhouwkunst. Dan zijn er, die graag wat willen hooren over fabrieken en bedrijven, over handel, bank- en geldwezen; over onderwijs, over de posterijen, de telegraphie en telephonie of het verzekerings- of het rechtswezen... Over al de bovengenoemde onderwerpen vindt ge opstellen, die, zonder onnoodige uitweidingen, recht op het doel afgaan en u een uitstekenden indruk geven van wat uw belangstelling heeft opgewekt.

Maar daarbij blijft het niet. Ook over den godsdienst wordt gesproken en de moderne Oxford-beweging, welke is uitgegaan van den Amerikaanschen predikant Frank Buchman, wordt ons duidelijk verklaard, en hoe deze apostel, door de eischen van absolute reinheid, eerlijkheid, onzelfzuchtigheid en liefde menigeen tot een nieuw leven heeft gebracht, dat tot dusverre van alle godsdienstig verband of religieus besef verstoken was gebleven, waardoor de mensch uit zijn eigen armzaligheid en beklemming wordt bevrijd.

Heemschut en Natuurbescherming naast Monumentenzorg, en niet te vergeten het zich steeds verder ontwikkelend toerisme, worden behandeld in artikelen, die er ons precies genoeg over leeren.

Dit is het boek der duizend antwoorden op duizend vragen!

Het is een uitgave, wier oorsprong piëteit en dankbaarheid is

[p. 73]

geweest, en waarvan de uitwerking ons inlicht over de meest verschillende kwesties, op fenomenaal-volledige en tegelijk allereenvoudigste wijze.

Het doel, een feestgave te verstrekken, die alle lagen der bevolking welkom wezen zou door de practische indeeling der hoofdstukken en de groote mate van kennis, die men op de prettigste en gemakkelijkste wijze door de lezing opdoet, is volkomen bereikt.

Een overzicht van een tijdsverloop over veertig jaren is uit den aard der zaak altijd interessant. De vooruitgang te zien, sinds het oogenblik dat onze Koningin den troon besteeg en de oorzaken daarvan na te speuren, is voor ieder leerzaam en belangwekkend. Wanneer men het geschiedboek van het jaar 1898 en dit geschiedboek van 1938 vergelijkt, staat men vaak verstomd van verbazing over de enorme evolutie, die zich over ons geheele land heeft voltrokken. Ziekte- en ouderdomspensioenen, verkorte werkdagen, woningtoezicht, en hetzelfde onderwijs voor iedereen, winkelsluiting... en een dozijn andere items. die de volkswelvaart betreffen, hadden de belangstelling der wetgevers, en na grondig kennis te hebben genomen van de beide bovengenoemde boeken, krijgen wij den voldoening-gevenden indruk, dat Nederland in de jaren van Koningin Wilhelmina's regeering ontzaglijk is vooruitgegaan, zich ontzaglijk ontwikkeld heeft.

Hare Majesteit heeft den scepter gevoerd met sterke hand, maar Haar strengheid was ten volle gemotiveerd, en Haar optreden was altijd in alle opzichten sympathiek.

Wie het voorrecht had de Koningin persoonlijk van aangezicht tot aangezicht te mogen ontmoeten, nam daarvan een onvergetelijke herinnering mee.

In erkenning zijner groote verdiensten voor de cultuur van zijn land beloonde Hare Majesteit mijn echtgenoot door de schenking van de Huisorde van Oranje.

En om daarvoor te bedanken werd aan hem en ook aan mij de gunst van een audiëntie toegestaan, die plaats heeft gehad op het Huis ten Bosch.

Nadat wij, in gezelschap van den Grootmeester en eene der Hofdames in de Oranjezaal hadden geantichambreerd, ontving ons Hare Majesteit in de Chineesche Zaal, en op zoo welwillende en

[p. 74]

ongedwongen wijze, dat onze bevangenheid weldra verdween en wij konden luisteren naar de woorden, die de Koningin met Haar melodieuse en duidelijke stem tot ons sprak, en antwoorden op de vragen, die Zij ons deed.

Het onderhoud had den omvang van een half uur, gedurende welken tijd Hare Majesteit ten duidelijkste blijk gaf, hoezeer Zij op de hoogte is onzer moderne en oudere literatuur.

Wij waren zeer gelukkig door dit persoonlijke gesprek en de krachtige handdruk der Koningin is ons altijd bijgebleven als een schoon geschenk. En meer dan anders ooit herdenken wij in dit gezegende Jubileumjaar Haar goedheid, Haar belangstelling en Haar onverflauwde aandacht voor alles, wat haar Rijk bloeiend en groot maken kan.

En uit het diepst van ons dankbaar hart klinkt de gevoelde kreet:

Leve onze Koningin!

Leve onze Wilhelmina Regina!...