De Nieuwe Gids. Jaargang 53

[p. 533]

De vreemde violist door M. van de Rivière.

Als Danja 's avonds de groote manden vijgen en dadels binnen zet tusschen de kratten met de fel-oranje sinaasappelen, is er iederen avond weer die klagende viool ergens dichtbij, onzichtbaar voor haar speurende oogen vanuit het vierkante plekje schaduw onder het zonnescherm voor het winkeltje. Ze tuurt over de zonhelle piazza naar de koeldonkere nissen van de San Petro. Daarvandaan weet ze komen die vreemde droeve klanken, maar waarom steeds op denzelfden tijd, als de menschen bezig zijn aan het avondmaal en de kerk verlaten?

Eens heeft ze een kleurigen doek gezien als een felle vrouwenrok, verdwijnend in de schaduw, een vlugge vogel voorbij, voordat haar oog vorm en kleur herkend had. Zou het een vrouw zijn, die deze vreemde droeve muziek speelt?

Maar is er geen stille samenhang tusschen het binnenbrengen van haar manden en deze ijle, warme tonen, die iets onbereikbaars schijnen te smeeken. Het kan geen vrouw zijn! Het roept iets in haar wakker, dat er nooit geweest is, iets waardoor ze Renzo 's avonds dikwijls afsnauwt als hij spreekt over hun eigen huisje op den wijnberg, waar ze samen voor sparen.

Hij begrijpt het niet, ook moeder Ilona niet, die haar dikwijls starend vindt, gebogen over de manden. Dan volgt ze de zoekende blikken over het plein en begrijpt niet hoe Danja nu al naar Renzo uitziet, die toch altijd eerst na achten komt als de vreemdelingen zijn gaan eten en geen gids meer noodig hebben.

Zoo rept ze den langen dag door tot den avond, helpt de klanten met een vriendelijken blik uit haar donkere oogen, ook al begrijpt ze de vreemde woorden niet, die vooral in den zomer de duidelijke gebaren van koopen en betalen vergezellen.

[p. 534]

Ze weet wel dat er één onder hen is, die steeds weer terugkeert, steeds weer koopt en haar lang en vragend aankijkt. Ook zegt hij soms fluisterende woorden, die zij niet verstaat. Wat wil toch die vreemdeling? Maar het kan haar niet schelen. Hij koopt, betaalt en Danja vergeet hem tot hij weer opduikt.

Ook als Renzo nu, zooals in het begin van hun verloving zoo dikwijls, zijn vreemdelingen brengt in het kleine vruchtenwinkeltje, is er in Danja niet meer die stille pret om hun beider geheim, onvermoed door de koopende vreemdelingen.

Moeder Ilona is er hem nog steeds dankbaar voor, dat, sinds hij haar dochter vrijt, de zaken vooruit gaan. Eerstdaags kan ze van haar spaarduitjes een huisje buiten Rome koopen, maar eerst moet Danja's bruidschat klaar zijn.

Zoolang de zon aan den hemel brandt en de ventende kooplui hun schelle kreten over de piazza doen schallen, is er een stille hunkering in Danja naar den avond, naar de warme klaagstem, die blijft aandringen, blijft smeeken. Als ze eens ging, eens volgde..., maar moeder Ilona zal haar nooit laten gaan zonder Renzo in den avond en bovendien waarheen zou ze moeten..., wie is de vreemde violist..., waarvandaan...?

‘Ik kom’, fluistert ze op een avond als zij de houten bout op den grendel schuift achter Moeder Ilona, die gaat biechten. ‘Alleen voor Renzo opendoen’, heeft die ook nu zooals elken Vrijdag gezegd. ‘Voorzichtig, Danja, je hoort 's zomers vreemde dingen!’, en hoofdschuddend haastte Moeder Ilona zich voort door het nauwe kronkelstraatje. Ze zou pastoor eens om raad vragen. Danja was zoo vreemd den laatsten tijd. Ook Renzo had ze de reden al gevraagd, maar die had schertsend geantwoord: ‘een knappe vreemdeling, Moeder Ilona, dat gaat met den herfst wel weer over’ en ernstig had hij erop laten volgen: ‘Ook Danja verlangt misschien naar ons eigen huisje, nog één zoo'n zomer en we kunnen trouwen’, terwijl hij de lires in zijn broekzak liet rammelen.

... ‘Ik kom’...

Vanonder haar bed haalt Danja de zijden shawl, die Renzo voor haar meegebracht heeft, toen hij eens gegaan is naar Terente. Ze slaat hem haastig over haar hoofd, ontgrendelt de deur en staat op de door avondzon rood verlichte piazza. Langs de huizen haast

[p. 535]

ze zich tot aan de kerk en blijft dan even afwachtend in de schaduw staan, de nis is geheel donker, toch meent ze iets te zien en dan plotseling daar is de warme klaagtoon weer, niet uit de nis; aan den overkant van het plein, vanuit een der nauwe straatjes.

Zou ze ook daarheen... over het plein...? Vlug kijkt ze om zich heen, maar dan wordt de muziek al zachter. Ze volgt eerst langzaam, dan hoe langer hoe vlugger de wegstervende klanken. Het zijn nog slechts enkele tonen af en toe. Sneller gaat het door de nauwe straatjes, een vreemde gloed brandt in haar hoofd en borst. Wie volgt ze toch? Zou Renzo al thuis zijn, Moeder Ilona...? Niet denken... voort...

Dan plotseling ziet ze een gestalte in een wijde cape, een groote hoed dekt het hoofd. Vlak er achter houdt ze haar passen in, haar hand glijdt tastend langs den witten kloostertuinmuur... Daar draait de vreemde gedaante zich om...

‘Kom, kom mee’, fluistert een vrouwenstem, ‘kom’, een snaar trilt droevig onder de wijde cape. Zwarte oogen boren zich in de hare, uit de openvallende cape valt een roode rok met gele strepen. ‘Kom Danja, kom, de vreemde heer wacht, kom!’

Even wacht Danja nog, dan heeft ze zich snel omgedraaid en nog voor de vrouw haar arm kan grijpen, holt ze terug de nauwe straatjes door. De zijden shawl glijdt af van haar hoofd en schouder. Voort. ‘Renzo’, fluistert ze en nog eens ‘Renzo’.

Buiten adem holt ze de piazza op en daar hoort ze angstig Renzo's stem: ‘Danja, Danja.’ Moeder Ilona staat huilend voor het huisje en tuurt de piazza af.

‘Renzo’, roept Danja, ‘Renzo’, ‘moeder Ilona.’ Ze holt de piazza over. Het zware donkere haar is losgegleden uit de wrong in haar nek.

‘Renzo, ik ben weer terug’, zegt ze, zijn uitgestrekten arm grijpend. ‘Niet vragen, toe, ik ben weer terug, voorgoed.’ De vreemde opwinding is weg uit haar. Ze is blij weer terug te zijn bij Moeder Ilona en Renzo. Samen zitten ze op de bank voor het huis en als laat een vreemdeling voorbijgaat, dien Danja herkent als de geregelde kooper, die de vreemde dingen fluisterde en haar nu lang en dreigend aankijkt, fluistert ze nogeens, terwijl ze dichter tegen Renzo aanschuift: ‘Voorgoed.’