De Nieuwe Gids. Jaargang 52

[p. 583]

Feiten en fantasieën (dames-rubriek).
Notities over Vicki Baum
(Vervolg en slot van blz. 385.)

Die andern Tage.

Die andern Tage is een novellenbundel, waarin zich in Hunger het meesterschap van Vicki Baum in de zielsanalyse eener vrouw, op zijn hoogte punt toont.

Het is misschien alleen een vrouw, die zoo iets schrijven en een vrouw, die zoo iets intens navoelen kan.

Dit zielige verhaal is in zijn essentie zóó poignant, en van een zóó diepe tragiek, dat, wie dit vermocht te schrijven, lof en eer en dankbaarheid verdient, en schandelijk wordt miskend, als men haar werk Kitsch durft noemen.

Natuurlijk is het eene boek van Vicki Baum mooier, knapper, dieper, aantrekkelijker dan het andere. Van welken auteur zou men het mogen vergen, dat al zijn werken op dezelfde aanzienlijke hoogte stonden?

En ook in dezen bundel is het eene verhaal beter dan het andere. Voortreffelijk, voortreffelijk is Das Joch. O, die van Vicki Baum alleen eigene, geheel aparte wijze, om ons de gevoelens harer personen te laten meebeleven. Zij dringt haar analyses niet aan u op. O, neen. Zij heeft er geen behoefte aan, u te toonen, hoe knap, hoe fijn, hoe scherpzinnig zij is. Zij beeldt, - zij beeldt het leven. En zóó sterk toovert zij haar personen als werkelijkheden, dat ik Frau Maja, de longzieke, van den verongelukten Florentin hoorde zeggen: ‘Nu gaat hij mij nog vóor’.

Hunger noemde ik al. Wie door deze novelle niet tot in zijn

[p. 584]

diepste diepte wordt geschokt, is van een onbegrijpelijke, verstarde, harde onmenschelijkheid.

Jape im Warenhaus, - goed van locale kleur, maar zoo iets kan feitelijk ook wel een ander schrijven. En het einde van Hannes Rassiem, - dien we ons herinneren uit: Eingang zur Bühne, tragisch, ja. Maar tragischer is de ondergang van degenen, die in het leven nooit iets hebben gehad, aan wie nimmer iets werd gegund.

Der Sittich daarentegen is weer een heel bizonder staaltje van Vicki Baum's kunst.

Leben ohne Geheimnis.

Leben ohne Geheimnis is de uitstekende titel voor dezen filmroman. Ook op het terrein der film-industrie is deze schrijfster volkomen thuis, en zij vertelt er ons van op haar pakkende wijze, en zoo suggestief, dat we al haar beschrijvingen als wáár gevoelen.

Vermoedelijk heeft zij met Oliver Dent den jong gestorven Rudolf Valentino bedoeld, de aangebedene van duizenden vrouwen, de romantische filmheld bij uitnemendheid. De liefde voor Rudolf Valentino overschreed, zegt men, alle perken. Vrouwen pleegden zelfmoord voor hem, en in het gedrang bij zijn begrafenis, vielen er dooden. En op zijn grafmonument worden nog dagelijks bloemen gebracht....

Echter: le roi est mort, vive le roi. Robert Taylor, ‘The world most mobbed man’, wordt ‘de moderne Valentino’ genoemd. De New-York'sche politie had de grootste moeite hem veilig op de Berengaria te krijgen, toen hij zich uit Amerika inscheepte, om te gaan filmen bij de Fransche Gaumont. (Twee aanbidsters hadden zich in zijn hut verstopt!)

En.... hoe ontzaglijk waar schildert Vicki Baum de liefde van Donka Morescu, die, hoe sterk en waarachtig ook, toch voortdurend in conflict komt met haar film-arbeid, zoodat Oliver Dent zelfs eenzaam sterven moet. En die tweede vrouw, Ria Mara, wier ‘Erscheinen im richtigen Augenblick so aufgebaut und vielsagend’ is. Hoe voortreffelijk doet Vicki Baum uitkomen, dat de filmsterren zóó vergroeid zijn met hun vak, dat zelfs hun natuurlijkste uitingen niet alleen ‘Theater’ schijnen.... maar het dikwijls zijn.

En het slot? O, waarheidsgetrouwe, eerlijke Vicki Baum, bijna

[p. 585]

tot erbarmingslooze wreedheid toe.... maar die aan de reëele levenswerkelijkheid niets opofferen wil, - en zeker niet ten gerieve van het o, zoo gevoelige, sentimenteele publiek....

Die Karriere der Doris Hart.

Wat mankeert er aan dit boek, dat het mij niet zoo lief is geworden als vele andere van Vicki Baum's werken?

Niets, zou men zoo zeggen. Er mankeert niets aan. Neen, heusch, niet. Ik zou er geen enkele aanmerking op kunnen maken. Maar....

Maar? Ja, als ik dan toch iets zeggen moet, - doch ik voel het slechts zoo aan, en weet niet of ik gelijk heb...., het lijkt me niet zoozeer met het hart als wel met het verstand geschreven, dit boek.

De opzet en de uitwerking der intrige zijn natuurlijk uitnemend. Wij krijgen een beeld, dat als een openbaring is, uit het Amerikaansche leven. Niets wordt ons bespaard van de daden en gedragingen en perversiteiten der Amerikaansche upper ten thousand en der lagere klasse. Natuurlijk is Vicki Baum in de omgevingen, die zij schrijft, volkomen thuis. Wie van sensatie houdt, kan die hier volop genieten. Een moordaanslag uit jaloezie, met al de gevolgen van dien; gevangenisstraf voor den man, een hartlijden voor de nooit geheel genezen vrouw.

Interessant is dit werk in hooge mate.

En een enkele maal komt de echte Vicki Baum te voorschijn; bijvoorbeeld waar Doris Hart en Basil bij het bezoek-uur in de gevangenis tusschen de tralies door de palmen hunner handen even tegen elkander leggen....

Er is veel afwisseling in dit boek, dat ons de eigenaardige atmosfeer toont van de gerechtelijke justitie, politiek, gezelschapsleven.... en ‘Elendsquartieren’ en ons voert door Amerika, Italië, de Fransche Riviera, Noord-Afrika en de Zuidzee-eilanden.

Knap, ongelooflijk knap is ook deze roman, dien men met ademlooze spanning leest.

Ulle, der Zwerg.

Tot slot van mijn notities noem ik een boek, dat weer al mijn liefde en warme bewondering heeft. Het is de geschiedenis van een

[p. 586]

levensmisdeelde, en waarin een der krachtigste en meest-beteekenende qualiteiten van Vicki Baum op het sprekendst uitkomt; haar eigenschap om zich in den toestand van een ander te kunnen verplaatsen.

Hoe voelt een misdeelde zich in de wereld?

Hoe wordt een ‘onvolwaardige’ het gewaar, door iedereen als anders te worden beschouwd? Wat dóet hem het medelijden, de nederbuigendheid, de verachting, het plagen der menschen?.... Hoe beschouwt hij zijn eigen mismaaktheid, zijn onmacht, zijn eenzaamheid in het leven?....

Op al deze vragen geeft Vicki Baum het antwoord op een diepgevoelde en diep-aangrijpende wijze. O.... tragisch leven! is de onvergetelijke eind-indruk van dit boek....

* _* *

Het is mij een behoefte en een blijdschap geweest, dit eerherstel voor Vicki Baum te kunnen schrijven.

Jeanne Kloos-Reyneke van Stuwe.