De Nieuwe Gids. Jaargang 52

[p. 548]

‘De examendag’ door Eva Asscher.

‘Lou ik nog maar mogen beleven, dat al mijn kinderen in staat zijn, op eervolle wijze hun kost te verdienen.’

Het werd Moeders lijfspreuk, haar hopen en verlangen.

Voor míjn deel wilde ik trachten die lijfspreuk waar te maken.

Maar hoe?

Evenals Heddie, het muziekdiploma der ‘Vereenigde Toonkunstenaren’ halen? 'n Utopie.

Er waren onoverkomelijke bezwaren aan verbonden, meende ik.

Heddie overdreef beangstigend de strenge eischen, die haar werden gesteld.

Het examen bestond nog maar eenige jaren en onze bedaagde pianomeester was absoluut onbekwaam tot de theoretische voorbereiding ervan. Aan vermeerdering der practische studie thuis viel niet te denken. Dit zou te bezwaarlijk zijn voor onze zwakke, ziekelijke Moeder. Veel buitenshuis oefenen ging evenmin. Moeder had zoo graag, dat ík haar gezelschap hield. Het wekte haar op. Ik zou haar toch tot het onafwendbare einde den ernst der ziekte verbergen. Haar lijden nam zienderoogen toe.

Ik wílde het muziekdiploma behalen.

In plaats van de dagelijksche wandeling, ging ik voor dién tijd geëmancipeerd, studentikoos naar de Universiteitsbibliotheek.

De bibliothecaris gaf mij de noodige aanwijzingen. Boeken over onderwijskunst, muziekleer, geschiedenis enz. enz. kreeg ik van dien vriendelijken man mede naar huis. Ik nam voorts Duwaer, onzen pianoleverancier onder den arm, die mij omtrent den bouw der verschillende muziekinstrumenten persoonlijk en

[p. 549]

aan de hand van werken daarover voortreffelijk op de hoogte bracht. De vereischte kennis der harmonieleer werd ik voor een deel door Heddie machtig, een op dit gebied speciaal begaafde vriend van den huize bracht mij de rest bij. De muziek voor den leergang der vier eerste jaren nam ik van Heddie over met inlassching van enkele composities van mijn aanstaande examinatoren.

O wat wist ik veel; maar na een ingespannen studiedag, vroeg ik mij in de nachtwaak bij Moeder soms bezorgd af, weet ik het noodige om te slágen?

Mijn gehuwde en Benige broer begeleidde me den examendag.

Ik wende voor met mijn schoonzuster een dagje naar Scheveningen te gaan.

‘Laat je je zieke Moeder nu een heelera dag alleen?’

‘De andere meisjes blijven thuis’.

Mijn hart kromp ineen, omdat ik het leed voelde, dat ik haar aandeed.

En.... zoú ik.... slagen?

Het moést.

‘Diligentia’ in den Haag, die ongekend groote zaal, maakte op mij den indruk van een tempel, waarin de priesters op het altaar hadden plaats genomen. Want ik voelde het examen doen als een wijding, door de strevende geestvervoering, waarin ik was geraakt.... er door komen....

Moeder gelukkig maken.

Schriftelijk deel:

Opgave I. Becijfer de volgende muziekopgave.

Geëmotioneerd liep ik naar Broer, die in een nabijzijnde kamer wachtte op het morgenverloop.

‘Ik trek me terug. Weet niets van becijferen. Nooit iets over gehoord.... zakken.... zakken.... zakken.... Ga mee weg....’

Op het tumult schoot Ackerman, de secretaris toe, die wacht hield.

Kalm, kalm suste hij.... en de luttele kennis werd mij bijgebracht. De uitwerking van het probleem liep daarna vlot van stapel.

[p. 550]

Opgave II. ‘Beschrijf de muziektoestanden tijdens het leven van Beethoven.’

Òf

‘Geef een korte biographie van Beethoven.’

Beide maar. Ik kwam op dreef. Van een leien dakje liep het eerste opstel.

Hoe diep was ik door Beethovens lot bewogen geworden.

De reactie zette zich voor het tweede in een kleine tragedie om.

Bij het mondelinge gedeelte van het examen stak ik den eischer de loef af. Ik sprak maar, ik vertelde over de vragen heen, ik raasde door en hield daarbij de klok in het oog, tot van Milligen laconiek opperde:

‘Mej. A., zoudt U willen toestaan, dat de examinatoren U eenige vragen stellen?’

- De tijd voor het theoretische examen was toch reeds mooi opgeschoten. -

Mijn practische proeve:

‘Het Rondo Capricioso van Mendelsohn’ behaalde het hoogste cijfer 10.

Daarna zei van M., voor mij hoorbaar, tot de collega's: ‘die moet stellig middelbaar doen.’

‘Je bent geslaagd, je bent geslaagd’, hamerde het in mijn bewustzijn.

Als laatste ‘puzzle’ om op te lossen, kreeg ik nog de proeve ‘van het blad spelen.’

‘Was “Gröszmütterchen erzählen wird”.

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..

Toen ik, door mijn broer begeleid, opgelucht voor den vierschaar en de beide gedelegeerden verscheen om den uitslag te hooren vroeg mij Nicolaï, de President:

“En wat zou Eva Asscher nu wel willen, dat Gröszmütterchen haar vertellen zal?”

Aangevuurd door zijn allervriendelijksten toon, antwoordde ik stoutmoedig:

“Dat Eva Asscher het muziekdiploma der “Vereenigde Toon kunstenaren” met “Algemeen” stemmen heeft verworven”.

De President overhandigde mij het verwerkelijkte droombeeld.’

Zes handen drukten er een hartelijken zegen op.

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..

[p. 551]

Eerst telegram aan Moeder, daarna kunnen we nog een uurtje naar Scheveningen gaan en om negen uur in Amsterdam terug zijn, stelde mijn broer voor. Het was een snikheete achtste Juli.

‘Met den éersten trein naar huis. Moeder zien.... Moeder hooren!’

De zusjes waren in gezelschap van mijn liefste muziekvriendinnetje aan den trein met mooie bloemen van die anders zoo eenvoudig doende Moeder. Zij, die altijd kalme, beheerschte vrouw sloeg beurtelings met de handen op tafel van blijdschap nadat ze het telegram had gelezen.

Ook ik beleefde, gelukzaligheid....

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..

‘Nu koop ik uit mijn specialen spaarpot de mooiste Pleyel die er te krijgen is. Je moogt ze je leven lang als eigendom behouden, zoo maakte Moeder, op haár beurt erkentelijk, blij.’

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..

Haar ziekte nam onverwachts heel snel toe. Eenige maanden later moest ik haar voor altijd missen.

Ik heb ‘de Pleyel’ nooit bezeten. Er is mij in het leven meer voorbij gegaan.

Maar daarover in het volgende deeltje.

4 Mei 1937.