De Nieuwe Gids. Jaargang 51

[p. 412]

Ter herinnering aan Martin Heuckeroth 1853-1936
Schets door Henriëtte Mooy.

Als alle echte musici zeer fel en zeer oprecht. Daardoor buitengewoon aantrekkelijk. 't Was een genoegen in zijn blinkende oogen te kijken, naar het rollen van zijn, vlug links en rechts rommel-weggooiende, recht op het doel afgaande woorden te luisteren, de nobele en als een-taal-op-zichzelf-sprekende wijsvinger van zijn groote muzikanten-hand op het tafelkleed te zien tikken, onderstreepend, accentueerend zijn heftige, de zaken recht zettende woorden.

Zijn forsche, breede gestalte had iets imponeerends, - men zag er, wanneer hij dirigeerde, met ruime, ronde gebaren, met fijnheid en gezag, de vaart in der vervoerden door muziek, en wanneer hij sprak of luisterde werd men gewaar dat zij de harmonieuse totaal-uitdrukking was van een hartstochtelijk en echt mensch, die nooit zonder een achtergrond van zekere zachte en diepe gratie was.

Zijn natuur was, en zij toonde dit ook in den omgang, niet benepen, hij ‘kòn tegen een grapje’. Wanneer men, gedreven door den vroolijken golfslag van het gesprek, het waagde iets stoutmoedigs in zijn richting op te werpen, keek hij u even, snelvorschend, in 't gezicht, met een zuiverheid van blik zooals men die, in dién graad, het meest, helaas, bij dieren aantreft, helder, onmiddellijk, en dàn barstte hij in een vollen, gullen lach uit.

Dat wisselend gelaat! Nu bleek van aandacht, dan rood van

[p. 413]

toorn, steeds weerschijn van de vlam, die brandde in 't gemoed en die nooit was gebluscht. Soms werd het stil, heel stil, dan leek het als te worden overtogen door een sluier, een teeder waas.... dat was wanneer hij sprak over de muziek, over wat er groots en dieps en ontroerends in gedaan (en genoten) kon worden, - als hij sprak over iets geheel eenigs door hem eens gehoord, over emotie's van welke men slechts fluisterend rept, als de eeuwigliefelijke en geweldige en aanbiddelijke Macht zich manifesteert, als men ‘koud wordt tot op 't merg.’

Hij heeft mij eens verteld (en het was van iets tegengestelds aan het hieraan voorafgaande), hoe het bij de uitvoering van Strawinsky's ‘Le Sacre du Printemps’, op een Zondagmiddag in het Concertgebouw, was toegegaan. Hij had een plaats meer achter dan vóor in de zaal en bij een loop.... ‘Dàt was een tumult, een tumult.... hoe langer hoe erger, hoe langer hoe erger. Ik kan niet zeggen “vòddig” zie je, nee, dat niet, niet niéts, maar helsch, hèlsch! Je kon er onmogelijk bij blijven zitten,’ - hij sprong ook nú weer op -, ‘Ik begon te schreeuwen,’ en terwijl hij met hoogopgeheven armen zwaaide naar het denkbeeldig orkest, riep hij, met telkens een machtigen voet-stamp: ‘Toè maar jonges. hàrder, hàrder!’

‘En de menschen, schrokken die niet?’

‘'k Heb er niet op gelet, maar ze hebben 't niet gemerkt, want ze waren allemaal gèk.’¹⁾.

En hij, die zooeven was geweest als een profeet, die, ziend de wetten door zijn volk geschonden, in heilige verbolgenheid de tafelen verbrijzelt, nam, zacht lachende na en een weinig verbleekt, weer plaats in zijn hoekje.

Ja, in de kleine en zoo zéér intieme huiskamer op de Reguliersgracht, leefde een groote ziel.

Meester, instrumenten-minnaar, toegewijde dienstknecht van Muziek, wij betreuren U.

20 Maart 1936.

1) Een en ander sluit niet in, dat de heer Heuckeroth geen waardeering voor het werk van S. zou hebben gehad.