De Nieuwe Gids. Jaargang 50

[p. 400]

Het beeld der liefde door Dr. H. Gerversman.

Toen de componist Pierre Antoine man geworden was, toen zijn haren al begonnen te zilveren en het leven zich ernstig had vastgelegd in zijn trekken, leerde hij ‘na vele ervaringen en vele liefden, de verwondering der eerste liefde kennen.’ Hij had die woorden ergens gelezen, hij had ze zich ingeprent, en, alleen, mijmerend turend in de verte, of streelend de ivoren toetsen van zijn vleugel, herhaalde hij ze, fluisterde ze, zong ze fluisterend uit tot een lied, dat hij opschreef in de teekens zijner taal: de teekens der muziek: dat was het lied van het Wonder der eerste Liefde.

Het is moeilijk, om met een wonder tot de menschen te gaan en erover te praten; nóg moeilijker is het, te worden begrepen. Maar Pierre Antoine was zóó vol van het groote, laat in hem opgebloeide wonder, dat hij na langen tijd van angstvallig zwijgen niet meer zwijgen kon. En soms speelde hij het lied en men luisterde, bevreemd, of men schudde 't hoofd, of men gaf hem raad, dít te wijzigen of dát weg te laten, zelden glimlachte men beleefd-welwillend, nóg zeldzamer kwam 't voor, dat men hem trachtte te begrijpen en met hem méé genoot, diep en eerlijk.... Ja, 't geschiedde, dat men minachtende woorden wierp door zijn gevoel als steenen door een bloeienden appelboom.... En Pierre Antoine begon te begrijpen, dat niets zóó eenzaam is onder de menschen, als de tweezaamheid der liefde....

Toen trok hij zich terug met het wonder in zijn leven, waarnaar hij gehunkerd had, zóóveel jaren lang; honger en dorst had hij geleden naar liefde, hij had gebedeld en gebeden om liefde; hij

[p. 401]

had rondgezworven in holle nachten, die niet leeger waren dan zijn leven, langs diep-zwarte grachten, die niet donkerder waren dan zijn ziel en waarin de sprakelooze wanhoop lag van verdronken levens.... En toen was het toch gekomen als een droom in een zingenden zomernacht, als het lied van den merel in den open avond, als de zon, wanneer de nevelgordijnen openscheuren in den koelen herfstmorgen en het late loover als een donkergouden sluier om de stille boomen hangt, die neerdroomen in den gladden vijver....

Pierre Antoine vertelde: ‘Weet je 't nog, mijn Lief, toen wij rondwandelden in 't park en wij 't wonder niet beseften, zoomin als wij 't nog tháns beseffen?.... De vlugge meezen schoten heen en weer, maar soms kwamen ze héél dicht bij ons, wanneer we naast elkaar zaten op de ruw-houten bank voor den vijver.... Weet je nog, hoe bundels licht vielen, het late, bronzen licht van 't mooie jaar, uit puur-blauwe lucht over de breede ruggen der omzoomende boomen?.... Weet je 't nog, hoe we elkander telkens in de oogen keken, als om elkanders liefde te peilen en hoe onze blikken verdwenen in 't eindelooze, want het wonder weet van geen einde?.... Lief, had jij ooit eerder geschreid van geluk?.... Ik herinner mij één oogenblik in mijn jeugd, dat ik weende, omdat een geluk was voorbijgegaan.... Maar dít zal níet voorbijgaan en het zal telkens weer nieuw zijn, zooals elke ochtend nieuw is, die ópklimt boven de roode daken van 't dorpje aan den zoom der stad.... Deze liefde zal één zijn met mijn leven; ik zal haar opvangen in àl mijn organen, zoodat zij met mij zal vergroeien tot een voller en rijker en beter leven....’

Toen gebeurde het, dat Pierre Antoine begon te voelen, hoe de sensiviteit zijner zenuwen al fijner werd. Tinten en schakeeringen, die hij nooit eerder had gezien, allerfijnste geluiden, die hij nooit eerder had gehoord, nam hij waar en als zijn handen gleden over fluweel of zijde, voelde hij het teere rhythme der stof trillen in zijn vingertoppen.... Ja, hij voelde het nog ná, hij hoorde nog de geluiden, hij zag nog de kleuren als een echo van licht, lang nadat hij ze waargenomen had.... En hij zei: ‘Lief, wanneer je mij aankijkt met de blauwe sterren van je oogen, is het, alsof ik je nog steeds zie, ook al ben je weggegaan.’

Toen kwam die avond, die voor eeuwig het beeld der liefde in

[p. 402]

zijn oogen zou prenten.... Zij zaten tegenover elkander, hand in hand.... Pierre Antoine vertelde van zijn jeugd en vervolgde zijn leven, van toen hij Moeder verliet, door jaren van hongerige eenzaamheid doolde en zocht, totdat hij háár vond, wier witte handen hij thans in de zijne hield.... de rhapsodie van zijn leven.... En terwijl hij zoo vertelde en al de dagen en jaren hem voorbijgingen, zag hij vóórt-durend haar blauwe, stralende, diep-fel starende oogen op hem gericht en het was hem, alsof die oogen door zijn geheele leven hem gevolgd waren, steeds dichter en dichter bij hem waren gekomen, zelf gedreven door een wonderlijk-groot en diep-eenzaam verlangen en alsof nu, in elkánders oogen, twee zielen in elkaar opgingen tot ééne sfeer van zingende harmonie....

Pierre Antoine zweeg en om beiden lag het volle zwijgen als een mantel, die twee levens omhulde. Nog altijd staarden hare oogen hem aan, zóó vol licht, zóó vol geluk en zóó vol liefde, dat hij 't voelde als een héél fijne prikkeling op 't netvlies zijner eigen oogen. En die prikkel zette zich voort door alle zenuwvezels van zijn lichaam en vervulde hem met licht, geluk en liefde, zooals de fel-warme zomerdag een dalkom opvult van den diepsten grond tot de hoogste omranding der heuvels.... Even fluisterde hij: ‘O, dat dit blijven kon!....’ En zij glimlachte, stond op, drukte zijn hoofd tegen zich aan, streelde over zijn haren.... En tóen gebeurde het wonderlijke: ‘Mijn Lief’, zei hij, ‘je bent opgestaan, ik voel, dat je mijn hoofd tegen je aandrukt, ik voel je handen over mijn haren gaan, maar.... ik zie je nog steeds, hoe je vóór mij zit en je oogen mij aanstaren!....’

‘Liefste!’ riep zij, ‘groote God! Liefste!....’ En ze hield zijn hoofd tusschen haar beide handen en keek in zijn oogen, die omhoog staarden.... Maar hij glimlachte: ‘Ik weet, Liefste, wat je zeggen wilt. Ja.... ik ben blind geworden.... Maar kan er gelukkiger blindheid zijn, dan mijn leven lang jóuw beeld te mogen zien, jouw beeld van geluk, van licht en van liefde?....’

Van dien dag af zagen de menschen den blinden componist Pierre Antoine, hoe hij wandelde aan den arm zijner vrouw, of later ook wel aan de hand van zijn zoon, of hoe hij zelfs, alleen, met zijn witten wandelstok tastend den weg zocht over de wegen

[p. 403]

en in de straten der stad. Zijn blinde oogen straalden van geluk en een glimlach was om zijn lippen. Maar telkens, wanneer hij, als op dien avond, voor haar zat, hand in hand, en zij hem aanstaarde, dan weerspiegelde het beeld zijner oogen de werkelijkheid.... en de blinde zág en hij zag méér, dan wie ook, omdat hij dieper zag.... Zoo bleef het, vele, vele jaren lang.... En tusschen het beeld zijner oogen en de werkelijkheid schoof zich langzamerhand de ouderdom.... Maar Pierre Antoine zag hem niet: voor hem bleef de Liefste steeds dezelfde.... want hij zag dieper.... Zijn haren waren wit geworden, zijn hooge gestalte was even gebogen, wanneer hij langzaam voortwandelde.... De menschen weken voor hem uit, eerbiedig zij groetten hem, ofschoon zij wisten, dat hij hun groet niet opmerkte, maar zij voelden het wonder, dat in zijn oogen lag....

Voordat hij stierf vroeg hij zijn zoon: ‘Speel me nog eens het Wonder der Liefde....’ Luisterend stierf hij.... Toen het laatste accoord in de eeuwige stilte was weggesmolten, voelde zijn vrouw, die zijn hand vasthield, hoe deze plotseling verstarde. Zij keek op, boog over hem heen.... en kuste zijn doode, glimlachende lippen.... Maar zijn oogen stonden, als steeds, wijd en stralend open.... en toen zijn zoon ze eerbiedig wilde toedrukken - zijn vrouw was er niet toe in staat - zag hij, zich over-buigend, in de pupil van den doode.... het Beeld der Liefde....

* _* *

Zijn kinderen bewaren als heilige herinnering een portret: het stelt voor het hoofd eener vrouw met groote, diep-doordringende oogen, zóó vol liefde als een dauwdroppel vol zon.... Dit portret werd genomen van het oog van Pierre Antoine, eenige minuten na zijn dood....