De Nieuwe Gids. Jaargang 50

[p. 358]

Oude erinneringen door Joannes Reddingius

Als scholier, die veel van boeken hield en las wat hij onder de oogen kon krijgen, bezocht ik meermalen de open boekenstalletjes in de Oudemanhuispoort. Ik hield er van naar de boeken te kijken en de titels te lezen en mijn zakgeld werd dikwijls omgezet in letterkundige schatten, die mijn geest konden verrijken en deze had ik noodig, want jong als ik was, begreep ik, dat zelfopbouw in staêge worsteling met tegenwerkende krachten, den mensch tot die hoogten doet klimmen waar hij als stille, fijne weter, luisterend naar het woord, dat in hem klinkt, met open blik kan schouwen naar verten, terwijl zijn hart klopt en hij ademt, een levend, denkend en voelend wezen in de groote natuur, diep-in deel van het Groote Onbegrensde, dat voortdurend in beweging is en dat alles doordringt. Ik kon dat geestelijk aanvoelen toen nog niet onder woorden brengen en dikwijls stond ik voor een muur en hoorde niets in mij tot opeens het lichter werd en ik het Oogenblik genieten kon. In zoo'n stemming nu ging ik graag dwalen langs de Amsterdamsche grachten en wist mij dan plotseling gaan langs de boekerijen van welke ik sprak. En nu was daar een boekverkooper, een zekere Boekman, met wien ik bevriend raakte, hij had zijn uitstalling naast den ouden Blok, die altijd naar gerookte visch rook, die weêr grensde aan een koopman, die een erfenis had gehad en zóó in het bezit was gekomen van een aantal pakken, zoodat hij eenige malen per dag zich in een ander costume vertoonde en zoo waren er nog meer boekverkoopers in dien Boekengang van het oude Amsterdam.

[p. 359]

Op een woensdagmiddag daar vertoevend wenkte Boekman mij reeds van ver en deelde mij mede, dat hij nu iets moois voor mij had, de eerste vier jaargangen van ‘De Nieuwe Gids’. 't Was of er iets in mij open sprong. ‘De Nieuwe Gids’, daar had ik over gehoord, want de oogarts, die aan de Muidergracht naast ons woonde, heette Th. Swart Abrahamsz en deze had een brochure geschreven over Multatuli, die eerst in ‘De Gids’ had gestaan en die fel bestreden was door jongere schrijvers, die aan ‘De Nieuwe Gids’ medewierkten. Deze Dr. Swart Abrahamsz had mijn oogen onderzocht en aan mijn moeder ‘Een Ziektegeschiedenis’ ten geschenke gegeven. Voeg daaraan toe, dat menschen uit de onmiddellijke omgeving van Multatuli met mijne familie bevriend waren, dan kan men begrijpen hoe gewichtig ik het vond een man te kennen, die over hem had geschreven......

Maar ik stond in de Oudemanhuispoort tegenover mijn vriend Boekman, die vier jaargangen, elk bevattende zes blauwe afleveringen, voor me had neergelegd. De touwtjes werden ontknoopt en al spoedig stond ik te bladeren en te lezen. Ik was er opgewonden van.

Al lezende hoorde ik de woorden van Boekman:

‘U moet ze allemaal nemen, ze worden goud waard’.

‘Ze worden goud waard’, ik hoor het hem nog zeggen......

Met mijn pasverworven schat ging ik naar huis, zoo arm als wijlen Job, maar rijker dan ooit en Elias P. van Bommel heeft ze voor mij ingebonden, zwart leeren rug en met hoeken en later kocht ik de jaargangen der eerste reeks, die nog volgden, en zoo kwam ik in aanraking, geestelijk, met de mannen van Tachtig en werden die grondslagen in mij gelegd waarop ik kon voortbouwen, om ten slotte mijn eigen weg te gaan, luisterend naar de mij leidende, innerlijke stem, die mij zegt te streven zoo lang het dag is, en gesteund door de studie, die mij lief is en die van terra incognita maakt bekend land.

Tusschen den rijperen man van nu en den scholier uit de Oudemanhuispoort, den jongen zoeker, die intuïtief aanvoelde alles wat tot hem kwam, ligt een menschenleven, aan ervaringen rijk, maar denkend aan de gouden uren van heil, voel ik een groote dankbaarheid in mij leven voor 't geen ‘De Nieuwe Gids’

[p. 360]

mij heeft gebracht aan Schoonheid, die loutert, aan klaar Begrip, dat verheldert en aan Vriendschap, die kostbare schat, die het hart verwarmt.

Ik denk aan de velen, die reeds gegaan zijn naar het Groote Onbekende, naar de eindelooze sfeer van het Wordende, waar Goethe van zong in het tweede deel van zijn Faust, ik denk eveneens aan die mannen en vrouwen van Tachtig, die nog in leven zijn en werken als scheppende Kunstenaars.

Aan de eersten een lauwerkrans bij de Urn-van-nooit-vergeten, aan de anderen een bloesemtak, getuigend van voortdurende metamorphose, van Eeuwige verjonging.

Den Haag, 28 Augustus 1935.