De Nieuwe Gids. Jaargang 49

[p. 485]

Een nabetrachting over het feest van Lodewijk van Deyssel

Thans, een paar maanden na van Deyssel's viering kunnen wij het gehalte en den omvang van den jubel overzien, en met groote blijdschap en erkentelijkheid kunnen wij verklaren: het gehalte was achttien karaats, - de omvang overtrof de stoutste verwachting.

Het nut der persbureau's werd weer eens voor de zooveelste maal bewezen, doordat wij nu in het bezit kwamen van alle beschouwingen en beoordeelingen in Noord en Zuid over den grooten auteur, te dezer gelegenheid door geheel intellectueel Nederland ten beste gegeven, en die een uitgebreid dossier vormen, dat bewaard blijft bij onze complete werken van den geliefden en vereerden prozaïst.

Een kroonjaar geeft de gewenschte aanleiding aan velen, om van hun gevoelens blijk te geven, - gevoelens, die zij natuurlijk wel altijd bezaten, maar die meestal latent bleven in hun geest; doch nu worden zij wakker en dus weer bewust, en men spreekt ze uit, al naar zijn aard; gul, gemoedelijk, hartstochtelijk-enthousiast of kalmmediteerend, in hoog-gestemde bewondering of critische waardeering.... en het is weldadig voor den betrokkene, om gewaar te worden, hóezeer hij in het brandpunt staat der algemeene erkenning en sympathie.

Zoo is ook de 22e Augustus l.l. een mooie, onvergetelijke dag geweest voor onzen besten vriend, en wij verheugen ons in hartelijke genegenheid over zijn succes.

Doch daar het nu eenmaal het lot van krantenartikelen is, dat zij vergankelijk zijn, en in de meeste gevallen niet veel meer dan een vluchtige, vriendelijke herinnering achterlaten, is het altijd een desideratum, dat in een wat soliedere, substantiëelere uitgave de

[p. 486]

volksgeestdrift over het geluk een zoo energiek-stuwende kracht als van Deyssel in ons midden te bezitten, bestendigd worde.

In een feestwerkje, weliswaar ter eere van den jubilaris geschreven, maar tegelijk ten dienste staande van alle belangstellenden, - worde de beteekenis van den Groote nog eens verkondigd en vastgesteld, - daarin vinde men alles bijeen, wat wij aan en in den genialen Thijm liefhebben en vereeren. Zulk een uitgave wenschen en verwachten wij als nabetrachting van den herdenkingsdag, en deze zij niet een loutere huldebetuiging, maar in kort bestek een samenvatting van feiten en data en een overzicht van den arbeid, de bestrevingen en bereikingen van onzen uitzonderlijken auteur.

En is er na het jubileum van Lodewijk van Deyssel een dergelijke uitgave verschenen?

Ja!.... De jubilaris en het publiek werden verblijd met een allerkeurigst-verzorgd boekje, klein, handig van formaat, gedrukt met een fijne, duidelijke letter op mooi papier en voorzien van tal van reproducties, die het ensemble, daar velen ervan tot nu toe onbekend waren, tot een hoogst interessant curiosum maken. De uitgevers, de heeren Joh. Enschedé en Zonen te Haarlem, hebben eer van hun werk! maar niet minder heeft dit de schrijver van den tekst, de jonge letterkundige Anton den Doolder, de toegewijde leerling van zijn meester en vriend, in zijn ‘in de zuiver goede want juiste richting mijmerende beschouwing’.

Met zeer veel tact en een subtiele gevoeligheid heeft hij alle lyriek vermeden, en toch voelt men, in de eenvoudige woorden, den gloed, die de schrijver bezielde, den gloed van liefde en enthousiasme, en die Lodewijk van Deyssel aan hem deed schrijven (blz. 15 der uitgave):

‘Ik heb zoo juist uw regelen nog herlezen, en zij lieten mij, in den letterlijken zin niet koud! Integendeel, ik voelde een gloed in mij, stijgend tot aan de oogen toe. Deze gloed was gelijk aan den gloed zelf uwer woorden, die zoo, van-zelf, door mij beantwoord werd.’

In een beknopt bestek krijgen wij hier een volledig overzicht van den mensch, den schrijver en zijn oeuvre; en dit alles in soberen stijl; zonder zichzelf ooit op den voorgrond te brengen, door den

[p. 487]

Doolder geschreven verslag zal aan velen den Caesar nader brengen, wiens imperator-kop ons niet alleen van de foto's, maar ook tusschen de gedrukte regels dóor, blijft aanblikken, zóó levend weet de jonge schrijver Lodewijk van Deyssel ons voor oogen te brengen, Anton den Doolder schrijft een aangenaam-stillen stijl, realistisch-direct en nergens opgewonden, doch waaruit zijn liefde, eerbied en bewondering duidelijk ópklinken. Dit geschrift, hem door piëteit ingegeven, werd een waardevol document, dat ieder belangstellende in literaricis gaarne zal bezitten, en:

‘Wij wenschen dus den schrijver dezer studie van ganscher harte geluk met zijn wèlgeslaagd streven en vertrouwensvol hopen wij, dat zijn boekje met volle aandacht zal gelezen worden door ieder, die belang stelt in de geestelijke waarden, die de besten van het geslacht der Tachtigers aan Nederland hebben geschonken, en nog voortgaan om dit te doen.

N.G.