De Nieuwe Gids. Jaargang 49

[p. 487]

Honden-tentoonstelling door Maria Favai-Kievits.

De atmosfeer op het overdekte terras dat op het strand gebouwd is, is als die welke men zou veronderstellen in een vredespaleis. Een vroolijke, zonnige atmosfeer, welwillende stemgeluiden in vele talen, een hoffelijk en algemeen converseeren en groeten, kortom ‘Pax nobis’.

Het materiaal waaruit het terras bestaat is echter niet zoo hecht als dat van echte vredespaleizen, waar menschen te zamen komen om over vrede te twisten; het bestaat niet uit marmer, steen en ijzer, maar uit hout, matten en zeildoek, het is vergankelijk als de vrede zelve. Daar dit onderwerp echter niet op het program staat, viert het er spontaan hoogtij.

De broederschap onder de menschen ontstond hier door hun gemeenschappelijke liefde voor het dier.

Op het terras is namelijk een hondententoonstelling. Er zijn ook enkele Siameesche poesen, maar die werden niet officieel uitgenoodigd, ze zijn er als visschen op het droge en vinden weinig belangstelling.

De menschen, die hier te zamen zijn gekomen, komen er voor den vriend van den mensch, die den mensch volkomen begrijpt en die door den mensch nooit volkomen begrepen wordt. Deze fijnheid van het dierlijk instinct maakt den mensch in verhouding tot hem, zijn dommere, hoewel het dier zelve zijn meester als almachtig beschouwt. De God die hem voedsel en water geeft, die hem kastijdt en liefkoost, die licht kan maken met zijn hand als het donker is, die hem dresseert en hem beveelt, maar welke in werkelijkheid zijn slaaf is. De meester die zorgen, tijd en geld voor hem

[p. 488]

besteeldt, de hond die hem zijn trouw en leven geeft zoo hij dit noodig denkt.

Door de uiterlijke overeenkomst met de dieren, leeren we de menschen in verschillende categorieën, zooals vogels (uilen, eenden, valken) van honden, paarden, varkens en andere specimina rangschikken, hetgeen echter niets te doen heeft met het zoogenaamde ‘dierlijke’ in den mensch. Dronkenschap, dobbelzucht enz enz. worden noch onder schapen, leeuwen of welke diersoort dan ook aangetroffen. Dieren, evenals planten, staan gaaf en vast in de wet van het natuurlijk instinct, waardoor zij onaangetast blijven van zeden-verwildering. Een dolle hond is een uitzondering, een ziektegeval, een wijs mensch is ook een uitzondering, zoo geen onmogelijkheid.

Intellect is zoeken, vragen, strijden, opstand.

Instinct is volgen, onbewust weten, het is de onwetenschappelijke wetenschap die niet faalt.

Daarom kan er moeilijk verbroedering onder de intellectueele menschen zijn, daarom kan er makkelijk verbroedering onder instictieve menschen bestaan.

De eenige die de zuiverheid van het dierlijke instinct behouden heeft, is de vrouw in haar moeder-instinct. Zij is onfeilbaar in haar intuïtie, zij is de eenige die een vonk behouden heeft van het zuivere licht dat de menschheid bescheen in den gelukkige oerstaat, toen tusschen goed en kwaad nog geen scheidsmuur door maatschappelijke belangen was opgetrokken.

Een hondententoonstelling is een ruim terrein voor observatie en leering. Menschen kunnen andere menschen weinig leeren; wat van de menschen komt is onderhevig aan begrensdheid, verandering, in uiterste volmaking is het toch een kringredeneering. Aarde, zee, lucht, planten en dieren staan in eeuwige verandering, rotsvast in den wil en de wet van den grooten Regelaar. Zij zijn de groote leerboeken voor de menschheid.

Een hondententoonstelling is natuurlijk gedeeltelijk ook een tentoonstelling van menschelijke zwakheden. Maar dit is buiten de schuld van den hond. Zie hier een hokje dat met roode zijde gevoerd is; op den grond ligt een zacht zijden kussen en tegen de roode

[p. 489]

wanden hangen uitsluitend gouden medailles, waarboven bloempjes geprikt zijn. Ook enkele overbodige portretten van den bekroonde. De kampioen der onbewuste schoonheid zit op een ijzeren stoel dicht naast zijn meesteres. Aan het vreemde, zijden hok heeft hij den dood, het is zijn gevangenis; de harde ijzeren stoel, mits in de nabijheid der vrouw, is een koningstroon.

We herkennen dadelijk de honden van onze Oostenrijksche vrienden. Niet de honden, die we nooit eerder gezien hebben, maar de installatie der woning.

Diana ligt n.l. op den rooden mantel van mevrouw, haar handtasch staat er als vergeten naast, het is de handtasch die de honden goed kennen, het ‘sein’ dat de vrouw gauw terugkomt. Er staat ook een rood strand-emmertje met frisch drinkwater gevuld, de honden zelf zijn grijs-harig, het harmonische kleur-geheel zou een voorbeeld kunnen zijn met welke kleuren een vroolijke en toch rustige kinderkamer in te richten.

Maar er zijn gelukkig veel meer honden buiten, dan in de hokken. Zonder muilkorven. Ze laten zich aanhalen, enkele geven desgewenscht ook pootjes. Bazen, bazinnen, liefhebbers, bewonderaars, spreken, onvoorgesteld, welwillend onderling, alsof ze elkander al jaren lang door en door gekend hadden. Geen hond denkt er aan te bijten, er is een volkomen begrijpen tusschen deze heterogene, internationale honden-vrienden en menschen-vrienden.

Vertrouwen en liefhebben, o wonderlijke macht van het dier op den mensch.

Twee bull-dogs ontmoeten elkander plotseling bij een ombuiging van een gang. Ze staan roerloos tegenover elkaâr, platneus tegen platneus. Hun koppen zijn als Oostersche monster-maskers. Alleen de spieren in de achterpooten trillen. Bereiden zij een aanval ten strijd voor? Meten zij elkaârs krachten? Zeggen ze iets liefs tegen elkaâr? Herkennen ze elkaâr als afstammelingen van een en denzelfden voorzaat?

Hun ingehouden adem wordt langzaam aan vrijer, ze snorken eerst zachtjes, dan luider en als hun kenschetschend gerochel opnieuw krachtig hoorbaar is, zijn ze voor hun doen weêr rustig op adem gekomen.

[p. 490]

In een hok met pasgeborenen is het heel moeilijk te onderscheiden, welke pooten aan dezen romp en welke kop op dat lichaam zou moeten passen. De ledematen liggen in communistischen chaos dooreen. Een rose voetzool van een achterpoot drukt in het oog dat aan een broertje of zusje behoort. Het hindert niet, ze gaan door met slapen, allen slapen, ook als ik ze uit het nest haal, ze slapen, d.w.z. ze groeien, hetgeen voor 't oogenblik hun eenige bezigheid is.

Een Sint Bernard-hond als een jonge olifant. Als hij zit, reikt zijn kop tot mijn schouder als ik sta. Hij heeft het zóó warm! Een kamenier veegt onophoudelijk met een doek het kwijl weg. Toch ligt er een meertje vóór hem; hij zelf er naast, in zijn geweldige afmetingen staat er naast als een rots boven water. Hij imiteert zijn bergenlandschap en kijkt melancholisch naar de zee, die rare vlakte die nooit stil zit. Dan draait hij met een tankgebaar zijn kop om om te voorkomen opnieuw ‘trein-ziek’ te worden.

Met een vlieg op zijn neus legt hij zich te rusten.

Een angstig bibberend hondje drukt zich tegen zijn meesteres aan. Ze heeft het koud. Ze komt uit het verre Oosten. Haar bouw is ongeveer als die van een hazenwind, boogvormig als een ranke brug. Haar vel is als een versleten damestasch. Alleen langs den staart hangen luttele vezels, zooals die zijn aan een natte duivenveêr die tegen de richting in werd afgestreken. De oogen zijn met een licht, melk- en waterkleurig vlies overdekt, deerniswaardig in hunne lichtloosheid. Op den spitsen snuit vele vratjes als knoppen van zwarte spelden op een baker-kussentje.

- En het erge is, zegt de eigenares, dat ik nergens voor Souka in Europa een mannetje kan vinden.

Ook dìt uithuwelijken!

Ethiek en estethiek in verbastering.

Op rekening van de Westerlingen.

De zilveren bekers en andere prijzen zijn uitgereikt. De bekroonde hond van Astolfo di Maria, Arra, die voor zijn meester model heeft gestaan voor de goed geslaagde reclame-plaat der tentoonstelling, drinkt gretig water uit zijn zilveren kroes.

Nooit werd de waarde van een zege-beker zóó over 't hoofd gezien.

Maar de vrouw van Arra is stralend!

[p. 491]

Ugo Ojetti heeft ergens geschreven, dat ieder mensch in de boeken van Montaigne, een deel van zich-zelf terugvindt. Maar Montaigne is al zoo lang dood en hij was een uitzonderingsgeest; een dierenvriend vindt in iederen anderen dierenvriend een stukje van zich-zelf terug. En dierenvrienden zijn levend en talrijk. Hun veelvuldigheid lijkt mij een gevolg van een en dezelfde eenzaamheid waarin zij zich, na vele teleurstellingen hebben opgesloten, of eene ingeboren schuchterheid die hen weêrhoudt zich van mensch tot mensch vrij te uiten. Hun onvoldane behoefte naar warmte-uiting, zoekt toevlucht bij het dier. Want kritiek is bij hen uitgesloten, hij houdt van je zooals je bent, hij accepteert je met al je menschelijke zwakheden en tekortkomingen. Hij vindt je nooit mal of leelijk of dom of vervelend. Hij reageert niet op je neêrslachtige stemmingen, hij heeft er alleen wat verdriet door. En als we hem goed waarnemen en begrijpen, kan zijn onredelijkheid een opvoedster voor onze rede zijn.