De Nieuwe Gids. Jaargang 49

[p. 228]

Bibliographie.

Van Menschen en Dingen in Amerika, door Prof. Dr. J.G. Sleeswyk. (Amsterdam, Scheltens & Giltay.)

Menigeen zal bij het verschijnen van dit boek hebben uitgeroepen: ‘Alweer een boek over Amerika’. Inderdaad, de hoeveelheid literatuur over de groote republiek aan de overzijde van den oceaan neemt zoo langzamerhand een ontstellenden omvang aan. Vooral bij onze Oostelijke buren verdringt het eene Amerika-boek het andere.

Dit professorale geschrift onderscheidt zich echter in menig opzicht van diverse andere boeken over hetzelfde onderwerp. De auteur heeft zich niet alleen tot taak gesteld, om steden, fabrieken, enz. te bezoeken en dan te verhalen, welken indruk dat alles op hem gemaakt heeft, doch Prof. Sleeswyk heeft er naar gestreefd een overzicht te geven van de verschillende aspecten van het zoo veelzijdige Amerikaansche leven. Bovendien beseft hij ten volle, met een jong volk te doen te hebben, dat niet alleen ondeugden bezit, (zooals vele Amerika-reizigers ons in hun noodzakelijkgeachte reisbeschrijvingen willen doen gelooven), doch dat de onderdanen van Uncle Sam wel degelijk ook groote deugden de hunne kunnen noemen en, het tijdperk van grof materialisme reeds gedeeltelijk achter zich hebbende gelaten, langzamerhand trachten zich een geestelijke cultuur eigen te maken.

Het is een groote fout te meenen, dat alle Amerikaansche steden ongeveer hetzelfde aspect bieden. Na het lezen der beschrijving van een tocht door elf Amerikaansche steden zal het ook den geregelden bioscoopbezoeker wel duidelijk zijn geworden, dat er een hemelsbreed verschil in karakter bestaat tusschen New York en New Orleans, om maar eens een voorbeeld te noemen.

[p. 229]

Wij schreven hierboven reeds, dat men in Amerika heden ten dage niet alleen oog heeft voor praktische dingen des levens, voor de stoffelijke zijde der beschaving. Als bewijs voor deze stelling vertelt Prof. Sleeswyk ons het een en ander van de Amerikaansche wetenschap, van onderwijs en kunst, van literatuur en bibliotheken. Velen, die bij het woord Amerika alleen denken aan Amerikaansche industrie, zullen met niet geringe verwondering lezen, dat er in dat groote land niet minder dan 5000 openbare bibliotheken zijn en dat bijv. de New York Public Library meer dan 11 millioen boeken per jaar uitleent.

Men vindt verder natuurlijk bijzonderheden omtrent het sociale leven, omtrent de sociale wetten, het actueele werkloosheidsvraagstuk (helaas slechts met enkele woorden aangestipt), toerisme, de misdaad, het gevangeniswezen, het bevolkingsvraagstuk, enz. Van het allergrootste belang achten wij echter hetgeen verteld wordt omtrent de beide brandende problemen, welke het geheele leven der Amerikanen beheerschen, n.l. het drankverbod (door de verkiezing van Roosevelt tot president inmiddels in een ander stadium gekomen) en het negervraagstuk. Hoeveel er ook over dit laatste probleem geschreven moge zijn: het is nog niemand gelukt om een practische oplossing van deze moeilijkheid aan de hand te doen. Zooveel is zeker, dat de gekleurden in de Unie zich, eindelijk, van hun in de grondwet vastgelegde en vooral in het Zuiden met voeten getreden rechten bewust worden en dat de toekomst ons op dat gebied ongetwijfeld nog menige verrassing zal baren. Volkomen terecht heeft de secretaris van de National Association for the Advancement of Coloured People kortgeleden verklaard, dat de sterkste procommunistische invloed onder de negers wordt uitgeoefend door de lynchers, de leden van den Ku Klux Klan en door hen, die de kleurlingen van hun kiesrecht berooven, hen buiten de gemeenschap willen sluiten en hun economische kansen onthouden. Het is aan het Amerikaansche volk zelf, om rustige en goedgezinde kleurlingen al of niet in de armen van communisme en revolutie te drijven.

Een beschrijving van een reis door de States ware niet volledig zonder een enkel woord over de schitterende Nationale Parken en Monumenten. Ook Prof. Sleeswijk blijkt diep onder den indruk van het prachtige werk, door de Amerikaansche regeering verricht.

[p. 230]

Er is geen ander groot volk ter wereld, dat op zulk een verzameling van nationale parken kan bogen. De National Parks en National Monuments vormen een organisatie van hooge ideëele waarde, ten voorbeeld strekkende aan de geheele wereld.

Vermelden wij ten slotte, dat zeer fraaie en up-to-date foto's (dit laatste attribuut is vooral bij Amerikaansche foto's niet van belang ontbloot) in niet geringe mate tot de waarde van deze zeer leesbare reisbeschrijving bijdragen.

Bengt Berg: De vliegende draak. De lammergier van den Himalaya. Bewerking van Rinke Tolman. (Den Haag, Leopold's Uitgevers-Mij., 1932.)

Zoo langzamerhand heeft de Zweedsche onderzoeker Bengt Berg een wereldvermaardheid verkregen, als schrijver en als fotograaf. Zijn werken zijn in vele talen overgebracht en oogsten overal een alleszins verdiend succes. Deze man, die slechts met een camera en met een onuitputtelijke dosis geduld gewapend, tot in de afgelegenste oorden doordringt, om dieren in hun natuurstaat te fotografeeren, behoort tot die kleine groep van idealisten, wier aantal in onze huidige, door de techniek beheerschte wereld, met den dag afneemt.

Ditmaal wordt foto-jacht gemaakt op den lammergier in de ontoegankelijke rotsholen en spelonken van het Himalaya-gebergte, het ‘dak van de wereld’. Geen deel der wereld bezit voor den Europeaan van de twintigste eeuw zooveel geheimzinnigs als deze oorden, waar volgens oeroude overleveringen de wieg der menschheid zou hebben gestaan. Een waas van geheimzinnigheid omhult het verboden land Tibet, welks priesters in het bezit beweren te zijn van magische krachten. Voeg daarbij de onbeschrijfelijke pracht en woeste schoonheid van den Himalaya, de sprookjesachtige plantengroei in de dalen en de eeuwige sneeuw op de ongenaakbare toppen, dan zal men begrijpen, dat dit boek niet alleen waarde bezit als relaas van een foto-expeditie, doch ook als beschrijving van een reis door nagenoeg onbekende streken.

Niet ten onrechte noemt Bengt Berg den lammergier den Vliegenden Draak, want de meest stoute fantasie zou zich geen

[p. 231]

weerzinwekkender vogel kunnen indenken. De Tibetanen vereeren dezen draak als een heilige vogel, waaraan het waarschijnlijk te danken is, dat dit dier zich nog in het Himalaya-gebergte heeft kunnen handhaven. Met taaie volharding slaagt Berg er ten slotte in, het nest der gieren binnen te dringen, door zich in een met klimplanten gecamoufleerde mand aan staaldraden langs de rotsen te laten afzakken. Van uit deze schuilplaats weet hij zijn foto's te vervaardigen, afbeeldingen van zulk een zeldzame schoonheid, dat deze op zichzelf dit boek tot een begeerenswaard bezit maken. Een blik op de foto's overtuigt ons meer van den woesten aard dezer vogels, dan woorden het zouden kunnen doen.

Bengt slaagde er zelfs in een gevecht tusschen een wolf en verschillende gieren op de fotografische plaat te vereeuwigen.

Behalve dierenfoto's, vindt men in dit boek ook tal van prachtige opnamen van het hoogste gebergte der aarde, van de bewoners dezer onherbergzame oorden, en van hun vreemde godsdienstige ceremonieën. De schrijver zelf verklaart, dat noch zijn woorden, noch zijn foto's ook maar bij benadering meer dan een glimp weergeven van de werkelijke toovermacht, die zich in het nachtelijk schouwspel van een godsdienstige ceremonie openbaarde.

Ongetwijfeld behooren de in dit boek opgenomen foto's tot de zeldzaamste, die ooit in een reisbeschrijving werden opgenomen.

De vertaling van Rinke Tolman is ook ditmaal wederom uitstekend.

Vergif, door dr. P.H. van der Hoog. (N.V. Batteljee & Terpstra, Leiden.)

Wel een bijzonder onderwerp om over te schrijven: vergif. De titel op zichzelf reeds werkt in hooge mate fascineerend, want aan het begrip ‘vergif’ verbinden wij onwillekeurig allerlei romantische geschiedenissen uit oude tijden, toen het uit den weg ruimen van vijanden door middel van vergif eer regel dan uitzondering was.

Het is echter een verkeerde veronderstelling, om onder vergif alleen die stoffen te verstaan, die in het lichaam gebracht moeten worden, om daar hun vernietigende werking te ontvouwen. De schrijver uit reeds op de eerste bladzijde de meening, dat ons geheele moderne leven eigenlijk een chronisch vergiftigingsproces

[p. 232]

is, zoowel lichamelijk als geestelijk. Infectieziekten, dieetfouten, psychische invloeden vormen slechts enkele der factoren, die een intoxicatie van het organisme veroorzaken.

Op boeiende en voor elkeen begrijpelijke wijze vertelt dr. van der Hoog van den strijd der medische wetenschap tegen de infectieziekten en van de nieuwste overwinningen van den menschelijken geest op dat gebied. Wat de eigenlijke vergiften betreft, zoo ontbreekt uit den aard der zaak een historisch overzicht niet. Aan het beruchte kooloxyde worden enkele bladzijden gewijd, om er toch vooral op te wijzen, dat dit gas zijn werkzaamheid op verschillende wijzen kan ontplooien en dat de grootste voorzichtigheid geboden is, wil men niet alleen een doodelijken afloop van een vergiftiging, doch ook blijvende schade voor het organisme voorkomen.

Hoogst belangwekkend is ook hetgeen de auteur vertelt over de werking van haschisch, alcohol, opium en cocaïne, welke stoffen in ons huidige gejaagde leven helaas meer en meer als narcotica gebruikt worden, ondanks den verwoeden strijd van de overheid tegen opium en cocaïne.

De titel lijkt ons voor dit populair-medische geschrift niet in alle opzichten juist gekozen, daar het boek een massa wetenswaardigs op medisch gebied bevat buiten het vrij eng begrensde onderwerp ‘vergif’. De inhoud geeft veel te denken over diverse levensverschijnselen, welke ons meestal zoo vanzelfsprekend en gewoon voorkomen, dat wij niet naar het hoe en waarom vragen. En dr. van der Hoog doet zich als een gids kennen, die niet aan de oppervlakte der verschijnselenwereld blijft hangen, doch tracht door te dringen tot de oorzaken van ziekte en dood.

F.S. Bosman.