De Nieuwe Gids. Jaargang 47

[p. 425]

Een vreemde droom door H. van Winsen.

Hij kwam uit den paarsen nacht en schreed langzaam voort over den bleeken grindweg.... Aan weerskanten lagen de polders open in blinkende zwartheid, kluiten over en weere. Van over de Schelde kwamen donkere geluiden van de terugkeerende garnaalvisschers. Ievers was de roep van den uil.

De nacht was diep en schoon en Thye Pélar voelde die breede schoonheid als een laatste branding in zijn ruig gemoed. Als jongeling zou hij gegriend hebben om dat wondere, vreemd-vage begeeren wat hem bij zijn eeuwige Schelde overviel -, nu was hij tevreden; een sterk gevoel van blijdschap-over-heete-tranen. De ontroering in zijne keel was hem een deugd, en om zijnen breeden paarsen mond kwam een goede lach, die diepe voren trok langs zijnen dikken neus. De rimpels trokken weg uit zijn laag, bultig voorhoofd, en een lichte glans kwam erop. De moede oogen blonken op met veel lichtjes van vreugde en de witte hoekskens schoven links en rechts; dan brak een schaterende lach los over het oude gezicht.... de rimpels en voorkens voeren dieper om oogen en mond.... de lach wrong en klokte in den breeden pezenhals.

- Meester!.... Zéchar de jonge reus stond bij de deur van zijne hut te droomen in den klaren nacht, en als hij meester Pélar op den blanken grindweg ziet, klopt hij het leste vuur uit zijne pijp en komt nevens hem stappen zonder een woord te zeggen: Hij keert zich niet ter zij en is niet verwonderd. Hij snokt aan zijne eigene gedachten.... die zijn vreemd en donker dezen avond.

[p. 426]

- Zéchar, gij zoudt mij kunnen haten zoo ik naar de oorzaak vroeg van uw verdriet.... en gij zoudt weenen zoo ik u poogde te troosten! Heb ik u gekwetst met mijnen lach?

- Meester, ik ken den lach zooals gij hem kent. Gij hebt geen vreeze. Gij legt deemoedig uwe witte hand op spottende hoofden.... Zij.... Zij zoeken in uwe oogen naar een sterke, oude, groote wereld, die zoo wonderlijk om u leeft.

- Zéchar, kende ik ook geen driften die groeiden als schuimende golvenkoppen in mijn breed gemoed. Klare, marberen gedachten.... mijn spieren snokten en zochten te verweren. 'K en had een krachtig lijf. 'K was dronken van leven en 't was mijn sober leven. Daar was mijn god. Daar was een laaiende godheid! 'K droomde en wrong in wreed begeeren die felle mysteries die om vurig-sterk gelaat leefden.... Ik droomde en 't waren geen lieve droomkens in satynen einders: Bij God, het waren vlammende droomen om blank-goud-marberen zuilen! Ik tastte en kroop op handen en voeten en mijn oogen waren blind van licht, en daar beneden schaterde en grijnsde en spotte en wrong in wilden gang, de werkelijkheid: De naakte, groote werkelijkheid die ik liefhad, zooals mijn droomen. Ik heb liefgehad zooals gij Babiche liefhebt! Ik had Benoïte lief en zij stierf in Tiber's huis: Tiber, dien ik haatte en dien ik liefhad. Ik heb Lotte liefgehad: Lotte, die lachte omdat ik weende om hare zinnelijkheid. Ze kwamen van landen waar de zonne nimmer draalde.... Ik heb ze liefgehad....! Ze gingen heen met witte lachen en felle schittervlammen in glanzende koppen! Oh! Ik had ze willen terugroepen en weenen aan hunne voeten....

Zéchar, gij houdt van de Schelde en de visschers.... en Batz en de schorren! Gij tuurt en droomt in het water-zilvren-maan-glimmen-gewieg en gij drukt uwen kop tusschen uwe bruine vuisten.... en staart met strakke doffe lippen over alles wat toch zoo schoon is en wat gij met moede handen zou willen grijpen, en heete lippen kussen en vergaan daarin met schaterendspot-plezier in een spannend lijf!

- Meester. Is er een god die mij 't brandend beven in mijn lijf kan scheppen? Ik wieg naar droomen in een donker-lichte verlatenheid, met toegeknepen oogen en een genot-schokkende vreugd in mijn borst en kele. 'k En droome gulden goden en

[p. 427]

vlammende waarheid.... hier aan mijn voeten! Zoo geerne ben ik mensch en min en haat en spot moet ik haten? Ik min met al wat mijn is! Mijn lijf, mijn ziel, mijn zinnen, al wat brandt en tiegt om 't klare hoofd.... en drukt geen loomheid in mijn lenden. Ik min het alles met mijn kloeke spieren! Ik leef met al genot, en stalen plicht en schater-driftigen wil, met heel mijn ziel en mijne oogen drinken 't goud alom van zon en kleurenwentelingen! Mijn hand is heet en hard en mijne tanden bijten 't rijp geluk uit breede lente-paradijzen!

- Zéchar.... Oh! 'k leef nog lang, want ik min ook uwe guldene drift en uwen klaren blik en ik min ook die droefheid die is als een gesloten doffe valbrug bij een grauw-donker-bruin kasteel, bij avond, en waar te morgen een gele zon zal blekken en vlekken zijn lichtkladden te allenkant. Zoo gij droef zijt, weent in uwe vuisten als gij alleene zijt.... weent! en komt aan anderen dan vertellen hoe deugd die heete-tranen deden.... hoe fel die roode blijdschap goot met heelder gulpen over uw-rechtschokkende wezen! Vertel het hun met een witten-gier-schaterlach!

- Meester, kendet gij de klagende Schelde bij woest getij, en de spijlers die Schokten en kreunden? Als Mathys zijn boot kwam schokken en schommelen bij Batz' schorren en Fiene, zijne vrouw, met loshangende haren en een scherpen schreeuw in het groen-paars gezicht de dijken overrende naar de wachtpost bij Lillo's fort, waar Mathys zijn boot placht vast te leggen? Neen, ik ween niet om mijne kommernissen.... Maar ik zie dat alles wonder strenge om mij heen. Ze meenen het allen zoo goed.... en spottend is hun aard! Ze blinken glanzend-rood-lach-schreeuwend bij feesten en bij dooden zijn hun wezens strak en hunne monden gesloten.... na datum, weer in strakke lijn, aard-drang in vaste plicht en hunne breede vuile handen die wat gore werk verrichten! De avond keert.... de dag in trage goedheid wenkt. Anderen in dikke roezen, vleesch in vet-boter eten om hun glimmende monden. In hun oogen dorst naar bier dat schuimt, en vrouwenlijven. Bij denken.... is de scheel van pover gedachtjes en gave, blozende kaken boven slappe lippen. Hoofden die wit zijn met blauwe aders...., handen die blank-neigen om geeuwende achteroverliggende hoofden. Grage waggelbuiken

[p. 428]

boven vette tafelen met roode-bloed spijzen; schoklachen in breede kelen en schuiven met volle dikke handen over tinkel-fonkelende wijnroemers! Klagende zwarte monden met magere grauwe handen beroerd in tranenlekken-smeek oogen, scheef genegen kranke hoofden om eten.... niet te winnen met hun slappe, dunne lijven. Bultenaars met gele zieke koppen en een bruinen tanden-lach.... die langs ijle fluisterdreven droomen. Zieken, zwakken en bange zondaars die met doffe oogen in klare fonkelbeken hunne dorst gaan lesschen!.... Meester! Ik wil zoo geerne goed zijn voor hen allen en ze dicht bij mij roepen en hunne misères over mij heen laten klaag-weenen.... maar ik kan ook haten, en morgen als alles open en licht zal zijn en mijne gedachten wijd in die duidelijke bewegingen van koelen eenvoud...., dan zullen mijne hulpstrekkende handen hunne koude wangen raken.... en zij zullen mij bezien met gewoon, duidelijke oogen in een hard gezicht. Babiche zal mijne kamer komen doen en mijn eten koken.... een enkele ure te avond zal zij dicht bij mij zijn en àmij kussen met hare vochtige lippen.... Het is alles zoo vreemd en toch zoo simpel, zoo wreed groot en toch zoo eenvoudig klein....

- Zéchar.... Zie die sterrekens pinkel-vallen en plakken te allenkant. Het zal schoon weer zijn morgen. Komt morgen naar mijne bloemen kijken en den nieuwen vijver.... Gij zult rustig zijn en andere gedachten hebben....

Dien nach stierf Thye Pélar, de wondere sterke mensch. Er was geen witte hand die zijne oogen sloot...., er waren geen klagende vrienden.

Het huisken was donker-stil. Te morgen schoof wat bleeke licht om zijne sponde...., een rauwe dunne kat lag in de plooiing van zijnen stijven arm.