De Nieuwe Gids. Jaargang 47

[p. 243]

Bibliographie.

Alice Nahon, Schaduw. - Uitgave van De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen; A.W. Sijthoff's Uitg. Mij., Leiden.

Aan de beide vorige bundels van Alice Nahon bewaar ik een schoone erinnering; die liedjes daar waren zoo simpel van zegging, zoo menschelijk-trouw en jonkvrouwelijk-teeder, zoo mild-wijs-diep en zoo rijk aan liefde voor menschen en dingen, dat te luisteren een genot was. De woorden liepen als klaar water; men behoefde nimmer te vragen, hoe moet ik dit vers lezen of dàt; daar was een eindeloos vlieten en de dichter bracht zingend ons altijd waar wij verlangden te zijn. Als fijne tafereeltjes zie ik haar liederen, uitmuntend als geheel; wel verzorgd in onderdeelen; geen glimp, geen kleur, geen nuance was vergeten. Daar was blijheid, ingetogenheid, daar was altijd vreugde van geven. Die bundeltjes werden gezocht door hen, die hunkerden naar Schoonheid, naar diepe ontroering, troost. Men stelde belang in het leven van de Vlaamsche dichteres, die ergens moest wonen in ziekenhuis of klooster, tusschen vier witte kamermuren, met weinig meubelen en weinig boeken en die door een klein venster bij tijden het lampje zag branden in de verte in het droef huizeke waar de lijken werden bijgezet. Zij, zieke, zag dat lampje branden en dacht aan het heengaan der menschen en aan het eigen lot. Het gebeurde wel, dat op zoo'n avond haastig iemand langs haar venster ging en riep: ‘Gij moet maar veel bidden, Alice, want spoedig is het uwe beurt....’

O kortzichtigheid der menschen wat kunt gij een kwaad doen! Een kruis-lieven-Heer tegen den blanken muur, enkele boeken met verzen en Gezelle's portret waren de genooten van

[p. 244]

haar eenzaamheid en van die allen heeft zij gezongen. In de warme zomersche dagen kon zij zwerven door de tuinen, door meersch en bosch, luisteren naar de stemmen der vogelen, naar het geruisch van het water. Zij zag de bloemen en altijd was daar aandacht in haar ziel. Zij zag de witte Margrieten, de gouden zonnebloemen met nacht-zwart hart, de roode rozen en de lelies blank. Zij zag de dorpskinderen op de holleblokskens naar school toegaan, zingend; zij zag de maaiers op de velden, de wiedsters en de bindsters en met hun leven werd zij één en wist hun leven te zeggen in haar lied. Vlaamsch-voelend, Vlaamsch-denkend was zij en over de toekomst van haar vaderland dacht zij met ontroerende liefde.

Haar lied is tot velen gegaan, óók over de grenzen, naar 't noorden, en dat moge haar belooning zijn, niet vergeten te worden, want haar boekjes gingen menigmaal van vriendenhand tot hand.

Jaren gingen er voorbij en in alle stilte bleef de dichteres doorwerken, in alle stilte, want de Noord-Nederlandsche tijdschriften brachten maar een enkele maal wat werk van haar. Licht en Schaduw leerde zij kenen. Haar gezondheid liet haar toe weer maatschappelijk werk te doen en haar aandacht ging uit tot de nooden der menschen.

Deze nieuwe bundel heet ‘Schaduw’, maar er is óók Licht te vinden. De teederheid van een zacht-innige, leven-vervullende mystiek leeft ook hier, ook al ging de mensch door vele bittere ervaringen, en nog altijd kan ‘Gods droeve toovenaar, de dichter’, knielen.

Ziehier hoe de bundel opent:

Als de engelen voorbij zijn
en de dichter zit alleen
- nog liggen zijn handen gevouwen,
nog woont zijn wezen sereen -
maar aan de ruit van zijn oogen
hangen de bloemen al slap.
Barmhartigheid des Heeren,
daal van uw zilveren trap.

[p. 245]

Soms is daar even het verdriet van meer van de menschen te willen weten:

Buiten mijn moedertaal en die der nachtegalen
wist ik naar diepen zin geen klare talen
en vaak heb ik bedroefd naar 't wonder boek gekeken
waarin geschreven stond wat andere landen spreken....

Zij ziet den leeuwrik zingend stijgen en aardeleed kennende zegt zij tot den vogel:

Leeuwrik, beeld van Godschouwende geesten,
gevers van al geestelijken zoen,
ga vandaag niet zingen naar den hemel
op het laagland zijt ge zeer vandoen.

Van de menschen, die levenslang als gemaskerd gaan en geen enkelen dag wat avondrust krijgen, daar zij nimmer zichzelf zijn, zegt zij:

Zij gaan, 'lijk zwervers, altijd door
langs dageraad en avondrood;
ze vinden nergens 't eigen huis
dan in den dood.

Ze ziet in den zomer de middag-wiedsters, die zwijgende vrouwen van arbeid en leed, die werken in den zonnebrand, loom, afgebeuld, moe, berustend:

En wijzende naar de gewassen een poos
viel van hun lippen een schraal gezeg.
Toen keken ze weder gedachteloos
in de schamele kruidekes langs den weg.

Ze ziet bloemen, witte Margrieten en aan die bloemen doet ze het verhaal van haar liefde en ze buigen naar elkander toe 't naieve margrietenhoofd:

[p. 246]

 

Nu staan ze zonder vragen,

 

een bleeke sterrenstoet,

 

een goedheid zonder woorden,

 

te bloeien aan mijn voet.

Ook door dit boek beeft weer een ontroering over hemelsche en aardsche dingen; zwaar valt dikwijls de schaduw, 's menschen wegen en 's menschen beproevingen zijn vaak wonderbaar, wie schaduw weet hunkert naar het licht. Werkend weldoen maakt àl smart lichter. Als de schaduwen der boomstammen vallen over den grond van de laan, zijn daar lichte plekken; loopend gaat men van schaduw naar licht en zoo verder, licht en schaduw om en om; gelukkig wie weet, dat er licht is.

Op bladzijde 36 staat de aanhef van een lang gebed en dien nog willen wij afschrijven, opdat het velen moge aansporen dit boekje te koopen en zelf te lezen:

Laat mij door donkren grond
van menschenharten ruw en teer
sturen den blinke-ploeg van mijn geestdrift, Heer,
en door de scherpe, trage eg van wijs beleid
breken de klonters, dat de akker openleit
effen, gereed voor zachten val van zaad,
dat uit mijn droom en mijn twee handen gaat,
geharde korrels, maar van kiemkracht groot.
Heer, maak mij zaaier op de velden van den nood.

Hoe groot moet het loon zijn voor wie zóó willen werken. Alice Nahon is één van de schoonste geestelijke krachten van Vlaanderen.

Joannes Reddingius