De Nieuwe Gids. Jaargang 47

[p. 59]

De hut van Oostvoorne door Dr. H. Gerversman.

Voor Winni, Flora en Hans.

In Oostvoorne aan zee, op den hoek van Duinoordscheweg en Duinlaan, in groen-schemerige schaduw van grillig vertakte boomen en dwarrelend struikgewas, staat een oude, wellicht eeuwen-oude, half-vervallen hut. De steenen muren van den stal, met zijn ingedeukt dak, grooter dan 't eigenlijke woonverblijf, zijn groen uitgeslagen. Achter dof-vuile venstertjes hangen dik-buikige spinnen en weven voor een groezelig gordijntje een tweede van grauw-vaal spinrag. Een dakloos, ingevallen schuurtje van takkebossen, strooien vlechtwerk, struiken en planken, waaromheen hoog-op dreigende brandnetels groeien, bergt nog slechts onkruid, balken, latwerk, vuile rommel, afval, waarover glimmende, vettige vliegen gonzen. Langs het armzalige woonverblijf met zijn wit-gekalkt muurtje en 't ééne raam als een blind oog, vreet zich in een groene en goorbruine wirwar het klimop omhoog, van het totaal bedolven oventje - waaroverheen het ligt als een ruig kleed van bladeren en verstrengelingen - langs den gevel, dan verder heen grijpend om het schoorsteentje en weg-dorrend over het bruinige dak. De lage achterkant van den stal, waar een duinrand steun verleent, bestaat slechts uit planken, waartegen weer, als een uitwas, een vervallen schuurtje leunt; gevaarlijk golft het dak op gebroken en doorgebogen latten en vindt op enkele vermolmde balken nog een angstigen steun.

Een eik, waarvan de stam zich in onmogelijke verstrengelingen heeft verward, als worstelende slangen, werpt schaduwplekken op het dak en muur en vroolijke zonnelichten tintelen daartusschen op 't oude, grauwe lijf van hut en stal en schuur.

[p. 60]

En dit vreemde, verschrompelde complex wordt omlijst door een haag van boomen, struiken, planken en paaltjes en een stuk duinrug, verborgen onder de wilde weelde van 't klimop, dat overal opkruipt, zich omhoog hijscht langs een ouden stam, zoodat hij lijkt op een ruigharig monster, dat met uitgestrekte klauwen slaat in takken en bladerwerk.

De menschen van 't dorp gaan achteloos voorbij, want er is geen levend wezen te zien, geen nieuwsgierig opkijkende geit, geen kat, die knipoogt tusschen ruit en gordijn, geen kippen, die met vlugge, gulzige halsbewegingen pikken en met driftige pootjes naar wormen krabben......

Een vreemde rust, niet van afgestorvenheid, maar van oudverborgen leven ligt erover heen. In late avonden, als heel in de verte de zee nauw-hoorbaar zingt, fluistert de grillige eik een geheimzinnig geluid en de klimop-reus schudt zijn hoofd als een oud, peinzend man, die méér weet, dan hij met woorden kan zeggen.

Want achter de blinde oogen der hut leeft de ziel van een verren tijd......

Eén nacht is er in 't jaar, en in dien éénen nacht één enkel uur, waarop het geheim der hut zich openbaart, - en wie dien nacht en dat uur ontdekt, is òf een kind òf een dichter......

* _* *

Storm waait om de kusten van Holland. De zee is als golvend paarlemoer. Heel in de verte boven den duinrand ligt het op-en-neer wiegende schuim als deinende sneeuw op donkere bergruggen. Tegen de steenen wering van Oostvoorne breken de golven. Gevaarten van wolken, in flarden gerukt, hangen laag boven de zee. Het gist en 't schuimt en dondert, raast, giert, huilt...... En als 't avond wordt en nacht barsten de krachten luider los en soms vliegt het huilen als een langgerekte lach langs de duinen, diepgorgelend opkomend uit de zee en al hooger, hóóger wordend als een fel-hoonende, gierende scheur door de duisternis......

De hut in 't dorp staat, een zwarte schaduw tegen den nacht, rillend van angst. De eik kreunt en de klimopreus kraakt. Maar opeens is het, alsof de schaduw ver-ijlt tot een zwarte, geweldige schim. De eik ontkronkelt zijn slangen, richt zich op, hoog, trotsch, koninklijk...... Als een wolk, langzaam, zwaar, wentelt, beweegt de

[p. 61]

schim, staat dan weer op den grond, groeit uit, al donkerder-wordend, tot vaster vorm: vorm van hooge muren, van torens met kanteelen, transen met boogramen en poorten, tot een burcht uit oude, grauwe tijden. En in de hooge ramen begint het te gloeien, alsof binnen in gewelfde zalen lichten ontstoken worden, al meer, àl meer...... muziek dreunt van trompetten en horens en pauken...

In de groote ridderzaal der oude burcht verzamelen zich de edelen en de vrouwen: één bonte stoet: rijke, ruischende gewaden, zilveren harnassen, gepluimde helmen, schildknapen dragen de blazoenen: gouden sterren boven blauwe golven, dartelende dolfijnen op zilveren grond, bol-zeilende galjoenen, bergtoppen met zilver besneeuwd: de blazoenen der verten......

Plotseling verstomt de muziek: binnen treedt de Koningin, de heilige, de eeuwige. Neerbuigen de ridders en de vrouwen. Maar zij neemt plaats op een troon, die is gebouwd van zee en hemel: wit als het schuim, blauw als de lucht van verre landen......

Dan komt het groote wachten.

* _* *

De storm raast om de duinen. Het flitst door den nacht. De wolken kraken. Opeens: twee golven slaan over den duinrand, loeiend als het roepen van reuzen. En als zij zijn neergespat, staan daar twee schaduwen als groote mannen, bewegen zich voort, haastig, zwijgend, naar den koningsburcht.

Bazuinen. De poorten wentelen open. Een beweging golft door de zaal: de Koningin, de eeuwige, de heilige staat op. Stilte. Met één ruk worden ter zijde geschoven de zware gordijnen: binnen treden de mannen: groot, stoer, bruine, gegroefde gezichten als van donker brons, zeewier zijn hun haren - en knielen neer voor den troon en een biedt een schelp aan op vlakke hand. Stilte. Ademloos. De Koningin neemt en opent ze en tusschen duim en wijsvinger toont ze een parel...... Muziek valt in als een triomf en om den troon verdringen zich de ridders en de vrouwen: om de parel der eeuwigheid......

Ergens aan een der smaragdkusten van Oceanië hadden de mannen hem gevonden. Als twee golven hadden ze den weg over de zeeën afgelegd, van storm tot storm, lichamen, armen, hoofden van schuim, en één hield in zijn gebalde vuist de kostbare schelp.

[p. 62]

Zoo sloegen zij de zee, voortwielend met reuzen-armen van kust tot kust, van storm tot storm... en brachten de parel herwaarts...

Nu heft de Koningin hare handen omhoog als albasten schelpen, waarin de parel rust. Zij spreekt.

- ‘Het uur is als deze parel: een van de oogenblikken der eeuwigheid, die den mensch geschonken worden. En wie die parel vindt, die zal een eindeloos verlangen in zijn leven voelen; in stormen en golven zal hij zijnen naam hooren; de verten zullen hem roepen; hij zal zwerven en dolen door 't leven; leed zal hij moeten dragen en zijn tranen zullen worden tot parels in de diepten...... Maar ook: hij zal van schoonheid weten en van liefde; hij zal de ziel der dingen leeren kennen en in zachte vrouwe-oogen het verlangen lezen naar hem... En hij zal groeien van strijd tot strijd, groeien in schoonheid en liefde: eeuwig, trotsch, koninklijk zal hij zich verheven weten boven de menschen en de latere geslachten zullen hem noemen en naar hem wijzen, zooals zij wijzen naar de eeuwig toppen, die den hemel dragen!’ -

Is dat muziek? Zijn dat pauken en trompetten?...... Het zijn de loeiende klaroenen van den storm! Doodstil als van bleek marmer, staan de ridders en de vrouwen; doodstil staat de Koningin met geheven armen. Maar het licht in de zaal kwijnt. IJl worden de gestalten, ijl de hooge muren. De kleuren der gewaden verbleeken. Door de wanden heen ziet men den blauwen bliksem en jagende gevaarten van wolken...... Alleen de parel rust nog als bleek licht in droom-witte handen...... Storm brult door de duinen; donder kraakt...... Weg alles: burcht en ridders en vrouwen...... verdwenen de Koningin, de eeuwige, de heilige...... Maar waar de parel in de schelpen harer handen lag, staat een ster tusschen de wolken ......één enkele groote ster......

* _* *

Den volgenden dag: stralende zonneschijn over hut en schuur en stal. Voorbij gaan de menschen van 't dorp, de boeren, de visschers, de gasten......

Maar één nacht is er in 't jaar, en in dien éénen nacht één enkel uur......

Maar wie dien nacht en dat uur ontdekt, is òf een kind, òf een dichter......