De Nieuwe Gids. Jaargang 46

[p. 755]

Feiten en fantasieën (dames-rubriek).
De Fransche schrijfster Colette in haar leven en werk
(Vervolg van blz. 646.)

De twee Minne's.

Het vervolg op Minne heet bij ‘Willy’: Les égarements de Minne, bij ‘Colette Willy’ is het 't tweede deel van L'ingénue libertine.

In dit vervolgdeel is Minne getrouwd, en met wien? Met haar neef Antoine. Haar moeder heeft vóor haar dood tegen haar dochtertje gezegd: Trouw met Antoine, kind. Hij houdt van je, en een anderen man zal je toch nooit krijgen, omdat je dien nacht buitenshuis hebt doorgebracht.

Minne, in haar koele onverschilligheid, stemt toe, waarom zou zij niet? En ziehier dus nu Minne als getrouwd vrouwtje geïnstalleerd: Minne en ménage.

Over het geheel voegt zij zich goed in haar getrouwden staat. Zij bewoont een keurig appartement, hun geldelijke omstandigheden zijn niet kwaad, zij hebben nogal wat kennissen en bezoeken Zondags de concerten. Alles zou goed zijn, als....

Als er tusschen Minne (le petit glaçon) en haar man niet een.... malentendu de la chair had bestaan. Antoine, de goedige, brave jongen, een beetje weinig intuïtief, laat haar volkomen onverschillig. Van het hemelsche geluk der liefde, waarover iedereen spreekt, waarover alle boeken het hebben, waarvoor misdaden en moorden worden begaan, heeft zij nooit iets gemerkt. En daar Minne een persoontje is, dat geen enkelen plicht heeft te vervullen, die nooit iets om handen heeft, doet zij natuurlijk niets anders dan steeds aan zichzelve denken; zij draait als een

[p. 756]

tol om zichzelve heen, in een argeloos egoïsme. Is het niet te begrijpen, dat een dergelijk schepseltje er toe komt, buitenshuis te gaan zoeken, wat zij thuis niet vinden kan?.... Dus: zij neemt een minnaar, een tweede, een derde.... Helaas! het is bij allen hetzelfde als bij Antoine....

Haar desillusie is zóó groot, dat zij haar derden minnaar, den jongen, haast nog kinderlijken baron Couderc, erom gaat haten. Zij zou zich hartstochtelijk op hem willen wreken, omdat hij haar het geluk, dat elke vrouw bezit, niet heeft kunnen geven. De arme jongen daarentegen heeft een waarachtige, ernstige liefde voor haar, en lijdt onuitsprekelijk onder haar uitgesproken haat. Doch Minne zou Minne niet zijn, de Minne uit het eerste deel, die zich visioenen schiep van moord en bloed, als zij er niet eenige voldoening in vond, den jongen man te kwellen op alle mogelijke wijzen.

Hij volgt haar overal, met zijn tragisch, kwijnend gezicht, en in een prettigen thrill verwacht zij ieder oogenblik een messteek of een revolverschot. Zij paradeert voor hem in het Palais de glace, waar zij voor zijn oogen heen en weder zwiert in een extatische vertige. Dan komt zij op het idee, om Henry Maugis om raad te gaan vragen (bekend uit vorige boeken, en die vrijwel identiek is met Henri Gauthier-Villars, geidealiseerd in Claudine's Renaud).

Maugis is zoo vaderlijk-teeder, hij toont zich zoo fijngevoelig van begrip, en zoo heelemaal geen bruut, dat Minne er toe komt, hem te biechten wat er in haar leven ontbreekt. En zij vraagt, terwijl hij haar als een kind in zijn armen houdt, of hij niet probeeren wil, haar het geluk der liefde te geven?.... Doch, Maugis, in een opwelling van eerlijke genegenheid, antwoordt: Jamais!

Nooit! zegt hij, want ik, de man van middelbare jaren, die niet knap ben, niet lief, niet zacht, die met een vrouw nooit eenige consideratie heb gebruikt, zou alleen een nieuwe teleurstelling voegen bij degene, die je al ondervonden hebt.... Wacht, zegt hij, je bent nog zoo jong. Wie weet, of het wonder niet nog eenmaal in je leven komt. En ondertusschen: zoek afleiding; uitgaan, reizen, menschen zien, liefdadigheid, kunst, literatuur....

Een beetje getroost, hoe dan ook, verlaat Minne zijn huis....

[p. 757]

en buiten wordt zij opgewacht door Jacques Couderc, die niet anders gelooven kan, dan dat Maugis haar minnaar is. Zij laat hem hoonend in dien waan, en als hij zegt: Je vous tuerai et moi-même après, antwoordt zij furieus: Ga je gang, ga je gang, maar begin met jezelf!

En thuisgekomen, wat wacht haar daar? Een hevige ‘echte’ scène met Antoine, die.... haar eveneens verdenkt, hem dezen middag ontrouw te zijn geweest. Kan het idioter, denkt Minne ironisch, terwijl Maugis me juist onverrichter zake heeft terug gestuurd??

Het eind van de historie is, dat Antoine, in zijn wanhoop, Minne door een speurdersbureau laat bewaken. De fine mouche, die Minne is, krijgt er de lucht van beet, en zij voert haar volger door half Parijs, en ontsnapt hem ten slotte door een listigen truc. Thuis.... een nieuwe scène met Antoine.... aan het slot waarvan Atoine zóó intens zijn liefde voelt, dat hij zijn jaloerschheid bekent, maar deemoedig vergeving vraagt, en haar smeekt, hem naar Monte Carlo te vergezellen, waarheen hij een opdracht heef. Minne stemt genadig toe, en Antoine is verlicht, want hij gelooft nu, dat geen minnaar haar bindt aan Parijs.

(De twee boeken over Minne loopen tot dusverre vrijwel parallel. Er mag in Les égarements een woord gewijzigd zijn, hier en daar, er mogen eens een paar bladzijden zijn ingevoegd, - maar ten duidelijkste blijkt, dat Colette ook dit boek zoo goed als alléén geschreven heeft.)

In Monte Carlo is Antoine zóó innig-bescheiden, zóó devoot, zóo diep en nederig liefhebbend, dat haar koele, zelfzuchtige karakter er eenigszins van onder den indruk komt. En als Antoine op een avond zegt: Jij moet gelukkig zijn, denk niet aan mij, vraag me alles wat je wilt, ook wat een vrouw niet vraagt aan haar man, al zou 't een minnaar zijn, want jij, jij moet gelukkig wezen.... dan wordt zij werkelijk tot een soort van hartelijkheid ontroerd.

En dan.... voltrekt zich het wonder aan haar. Door zichzelve te geven, niet meer in onverschilligheid, niet meer in hard egoïsme, maar in overgegeven genegenheid, ontvangt zij het zoozeer ver langde liefdesgeluk. Antoine, Antoine heeft dit mirakel gewrocht, en zij zal hem voortaan liefhebben met al haar zinnen en ziel.

[p. 758]

En nu het slot van het verhaal? In Les égarements de Minne luidt het aldus: Antoine leest in de courant het bericht, dat de jonge baron Couderc zich heeft doodgeschoten. En Minne, in haar animale zelfzucht, antwoordt, als Antoine haar vraagt, of het haar niet schelen kan, met een onverschillige schouderophaling: Neen, chéri! wat komt dat er nu op aan! 't Laat me heusch zoo koud als 'n steen!....’

Dit slot, zoo grenzeloos egoïst en crû als het is, komt misschien wel goed overeen met Minne's onscrupuleuse apachen-natuur. En daarom heeft Willy het dan ook zeker tot deze ongehoorde hardheid geforceerd. In L'ingénue libertine deinsde Colette's vrouwelijk gemoed voor deze al te strenge consequentie terug. Hier luidt het einde aldus: De jonge baron Couderc heeft, in een poging tot zelfmoord, zich een kogel in de long geschoten, maar on l'en tirera.

‘Pauvre petit!’ dit elle tout haut.

‘Oui, c'est malheureux.’

‘Oui, c'est malheureux’, songe Minne. Il vivra, il redeviendra un petit noceur gai, - il vivra, guéri, amputé du bel amour sauvage, dont il eût dû mourir. C'est maintenant que je le plains..

C'est maintenant que je le plains.... is dit niet van een uiterst verfijnde subtiliteit, den origineelen geest, de superbe fantasie eener Colette volkomen waardig?....

Jeanne Kloos-Reyneke van Stuwe.

(Wordt vervolgd.)