De Nieuwe Gids. Jaargang 46

[p. 505]

Jeugdherinnering aan Jacques Perk door Augusta Peaux.

Het moet tusschen 1869 en 1870 geweest zijn, dat Jacques Perk met zijn ouders bij ons kwam in de Ettensche pastorie, dezelfde waar Vincent van Gogh in zijn brieven over schrijft en die hij in een penteekening heeft vereeuwigd. Hij, Jacques, was toen een lange, wilde, blonde jongen, zijn vader was Waalsch predikant te Breda, de mijne stond in het naburige Etten.

Mijn herinnering gaat naar de oude pastorie te Etten, met haar breeden voorgevel, twee rijen van zeven ramen, met haar ruim ‘voorhuis’, nu zou men het een hal noemen, en breede wenteltrap. Die pastorie behoorde geheel bij het plein er vóór met de hooge lindeboomen, bij de oude kerk en den mooien toren. Sedert moest zij plaats maken voor een modern villatje, dat storend werkt op die plek.

In die oude Ettensche pastorie waren het voorhuis en vooral de trap het terrein van onze spelen, onder de trap was een diepe kast met ons speelgoed. In de ruimte van het voorhuis hingen, vastgesjord aan de balken, gymnastiektoestellen en ringen. Een behendigheidsspel was een kleine koperen ring, die aan een koord van den zolder afhing en die wij aan een haak in den muur moesten trachten vast te werpen. Wij, mijn broers en zusje, waren zeer tevreden met die speelplaats, de gymnastiektoestellen en den ring, tot op den dag toen Jacques Perk bij ons kwam en nieuw leven ging blazen in onze kinderspelen.

Hij was toen een lange, blonde jongen en wij vonden hem ‘stadsch’, ook zijn kleeding waartoe een mutsje met twee

[p. 506]

afhangende lintjes behoorde, was in onze oogen te zwierig om door een flinken jongen gedragen te worden. Onze spelletjes bevielen hem maar matig. Nog zie ik hem staan, een rank gebouwde knaap, lichtblond en grooter dan een van ons allen. Hij keek aandachtig naar de trap. Wij hoorden hem zeggen: ‘Maar zien jullie die trap dan niet?!’ - Ja, natuurlijk zagen wij de trap. Wie zou die niet zien! Een hoongelach volgde op zóó'n vraag. En daarop onze stijgende verbazing, ontsteltenis en plotselinge verrukking. Want inééns stormde Jacques de trap op. Wat nu? Hij logeerde toch niet bij ons. Hij wou zeker naar boven naar onze kamertjes gaan kijken, of, nog hooger den zolder opgaan, want daar was een ruim uitzicht door de smalle dakraampjes over boekweit- en korenvelden en, heel in de verte, rijen van boomen. Maar neen, een heerlijk moment volgde, met wijd gespreide armen, in vliegende vaart, daalde Jacques weer neer voor onze opgetogen blikken. Langs de gladde trapleuning gleed hij omlaag of hij een paard bereed en de wind om hem heen waaide, triomfant, met wapperende haren. En nog vóórdat onze juichende bijval ten einde was, rende Jacques opnieuw naar boven en kwam even zegepralend snel naar beneden. Wie dacht nú nog aan eenig stuk speelgoed. Hier was het echte plezier. Allen wilden meedoen. En er waren dien dag veel speelkameraadjes, jongens en meisjes uit de omliggende dorpen, want het was de dag van mijn vader's intrede als beroepen predikant te Etten waar hij zijn vader opvolgde, en de dominésfamilies uit den omtrek waren gekomen, naar oud gebruik, ter kennismaking in de pastorie waar de tafels tot onthaal gereed stonden.

Onder de jeugdige gasten, die bij de trap aan het spelen waren, was een tenger meisje in een wit jurkje met lange, rose kousenbeentjes. Haar bewegen en ook haar onbewegelijk staan deden denken aan een flamingo, zij had donker bruin, iets rossig haar, dat krullend om haar schouders hing, en zij had kleine, tintelende oogen, wel zoo donker als de vruchtjes van de rijpe, wilde kers. Telkens als zij kwam in den lichtbundel van de avondzon, die door het hooge gangraam viel, gingen er vlammende vonkjes door die krullen. Bij de donkere jongenspakken en de groot geruite en breed gestreepte meisjesjurken, geleek die witte ver-

[p. t.o. 506]

Schilderstukje van Jacques Perk, in bezit van Willem Kloos.

[p. 507]

schijning een koninginnetje uit een sprookje. Zij stond te stampvoeten onderaan de trap van ongeduld om ook aan de beurt te komen, want er was een stormloop begonnen langs de leuning. Ieder wilde naar boven om zich te laten afglijden. Er waren kinderen bij die al twee en driemaal naar beneden gleden. Neen zóó kon het niet langer. Jacques nam de leiding. Er kwamen luide protesten en gevechten. Waarom moest hij het zeggen? Wie was hij? Een stadsche jongen, kijk zijn stadsche kleeren, zijn witte kraag en das met lange slippen. En dáár, aan den kapstok hing zijn muts met lange lintjes. Hier, die moest verstopt worden, dan kon hij er straks naar zoeken. In de verwarring merkte Jacques het incident met zijn Engelsche jongensmuts niet. Hij bleef de heerscher op het speelterrein en handhaafde de orde onder aan de trap, waar nieuwe gevechten begonnen. Het meisje in het wit betoogde, dat zij nu eindelijk óók eens tweemaal achter elkaar naar beneden wilde glijden, anderen hadden dat toch óók gedaan. Met uitgestrekte armen, de kleine handen gekromd en gereed tot den strijd wilde zij haar vermeende recht verdedigen en sloeg de klauwtjes uit, tot zij plotseling volkomen onbewegelijk stond en wij allen voor enkele momenten stil werden; want zij stond daar inééns gebrandmerkt; ‘krabbelheks’ en daarop nog eens en nog eens had Jacques geroepen, ‘dat is geen eerlijk vechten!’

Ik weet nog van dien dag toen het schemerlicht het ‘voorhuis’ donker begon te maken, dat de vader van Jacques er bij kwam en boos vroeg of Jacques dan niet meer wist waar hij zijn muts had opgehangen, het was een hopeloos geval, de belhamels die het gedaan hadden waren al eerder naar huis gegaan en ik wist niet waar zij het mutsje verborgen hadden tot ik het vond in een stoof en aan Jacques, die zich nog liep te beklagen dat het weg was, terug gaf. Als ik mijn geheugen raadpleeg blijven alle spelletjes met Jacques Perk geconcentreerd op dien dag en ik zag die tooneeltjes, dat vechten, dat glorieuze glijden van de trapleuning en hoorde dat expressieve ‘krabbelheks’, een woord dat dadelijk insloeg en op ons diepen indruk maakte, wanneer later de dichter Jacques Perk in ons land werd genoemd en geroemd. Hij krachtige smeder van het helder klinkend woord, kunstenaar, die ons laat zien hoe edel metaal kan glanzen.