De Nieuwe Gids. Jaargang 46

[p. 731]

Bibliographie.

Margh. Sarfatti Mussolini. Vertaald door Ellen Forest. - Uitgeverij Foreholte Voorhout 1928.

Dit boek is geen geregelde biografie, waarin de chronologische volgorde is in acht genomen. Het springt van den hak op den tak, maar toch kan de oplettende lezer er veel informatie uit opdoen omtrent den Duce, den meester, den redder van Italië. Deze man schijnt bezeten door een hartstochtelijke liefde voor zijn land. Hij voelt zich de vader van zijn Italianen, hij heeft ze lief en tyranniseert ze; hij vordert de hoogste abnegatie van hen voor het ideëele begrip Italië. Hij zou de Italianen onder den voet loopen voor Italia, de abstractie. Hij is een geweldige, een hartstochtelijk temperament; hij is vervuld door een brandende liefde en dit alles wordt geleid en geördend door een groot intellect. Hij heeft iets van Napoleon, met dit verschil, dat deze niet die hartstochtelijke liefde schijnt te hebben gehad tot Frankrijk, die voor Italië brandt in den Duce. Napoleone, de Italiaan was dan ook geen kind van Frankrijk, maar de Duce trekt zijn levenssappen uit den heiligen bodem van Italië. Het Italiaansche ras brengt zulke typen vorot; de Franschen zouden misschien te verstandelijk zijn om zóó mee te sleepen en meegesleept te worden als is gebeurd bij de overwinning der Fascisten.

Margaretha Sarfatti kent den held zeer goed. Zij was lid van de redactie van de door hem in 1914 opgerichte courant de Popolo d'Italia. Dit blad bracht de publicatie van zijn oorlogsdagboek, toen hij in 1916 vrijwillig, als infanterist dienst had genomen in het leger. Dat Mussolini een geweldig man van de daad is, blijkt wel uit de volgende bizonderheid die de schrijfster van dit boek daar uit heeft overgenomen:

‘Het was mijn specialiteit de vijandelijke handgranaten op te vangen en nog vóór ze ontploften weer terug te slingeren.

[p. 732]

Een gevaarlijk spelletje, maar het lukte mij steeds. Later leerde ik de soldaten de gemakkelijkste manier om bommen te ontsteken. Dit gaat het beste met een sigaret, want de houtjes, die daar voor zijn, branden niet lang genoeg. Daarna moest men ze nog een tijdlang aangestoken in de hand houden, want wanneer men ze te vroeg wierp, konden ze door de vijanden weer terug geworpen worden. De arme soldaten, ze rilden en klappertandden, wanneer ik hardop de seconden 1-60 telde. Ik keek hun strak in de oogen: ‘Verroer je niet, luister: Wanneer ik ‘los’ commandeer, moet jullie allen tegelijk gooien.’ Dit handelen op het juiste oogenblik is de drijfkracht van zijn succes; dat is het wat hem hielp van zijn post van onderwijzer op een dorpsschool te komen tot de spits, waarop hij op het oogenblik staat.

Men kan niet zeggen, dat het boek van Margaretha Sarfatti prettig is geschreven. Daar voor is het te heen-en-weer-springerig. Een eenvoudig verhaal met een logisch, chronologisch verloop zou ons den held beter hebben doen kennen. Toch is de levendigheid van den schrijftrant een goede zijde van dit boek en een andere goede eigenschap is de rake teekening in korte zinnetjes, die de schrijfster nu en dan geeft van menschen en gebeurtenissen, zoo als het geval is met den bekenden Belgischen socialist van der Velde:

‘Welnu’, vroeg van der Velde, toen het gesprek. op een zeker punt was gekomen, terwijl in zijn slim gezicht de dunne lippen vertrokken tot een lach, en zijn oogen de uitdrukking van een vos hadden. ‘Welnu, vriend Turati, vriend Treves, wat zouden jullie in onze plaats in bezet België gedaan hebben?’

De groote levendigheid van den stijl heeft de vertaalster goed weergegeven.

Het karakteristiek portret van Mussolini door Toorop gaat aan den tekst vooraf. Het werd door den meester oorspronkelijk gemaakt voor de compositie, waarop hij Johannes de Dooper, Theresia van Lisieux en Mussolini voorstelde, welke drie hij beschouwde als de figuren van onzen tijd. Hoewel de kunstenaar Mussoloni nooit had aanschouwd, moet de kop met de neergeslagen oogen zeer goed het wezen van den Duce weergeven. Deze was er zelf mee ingenomen en heeft een hoog idee

[p. 733]

van den ‘maëstro Tooroppe’, zooals hij hem noemde. Het zelfde portret is opgenomen in het boek ‘Van Toorop tot Mussolini’ van Wouter Lutkie. Toen de hoofdredacteur van de ‘Nieuwe Tilburger Courant’ Lutkie's boek aan den dictator overhandigde, zeide deze tot zijn secretaris na aandachtige beschouwing van het portret: ‘Nu ziet men weer bevestigd wat ik altijd heb gemeend: dat een groot artiest zulk een juisten indruk van iemands persoonlijkheid kan krijgen, dat hij een goed portret maakt, zonder hem ooit met zijn oogen te hebben gezien.’

Inderdaad een merkwaardige opmerking in den mond van den Duce. In hetzelfde interview zeide hij, sprekende van de politieke partijen:

‘Oui, oui, les socialistes sont les riches et les communistes sont les pauvres. C'est ainsi que ces messieurs font la politique entre eux.’

Daarbij had hij een onbeschrijfelijke glimlach op het gezicht en maakte een veelzeggend knipoogje, waarbij hij gnuifde van plezier omdat hij het zelf had meegemaakt.

Zoo vertelde het mij Mr. Anton Arts, de Tilburgsche journalist.

Sophie Erens-Bouvy.