De Nieuwe Gids. Jaargang 44

[p. 274]

Vrijheidsdrang door J.F. Baer van Hemmersweil.

De achterkamer, half huiskamer half salon, lag in het schemerlicht der staande lampen. Ze zaten met hun vieren om het kleine ronde tafeltje, de gastheer, zijn vrouw en hun twee vrienden. Het geanimeerde gesprek stokte even. Het jonge vrouwtje naast den gastheer leunde in haar stoel weg en keek de kamer rond Knus was het hier. Knus en smaakvol. Een kamer om niet uit weg te komen, vond ze. Al honderd maal had ze dit vertrek gezien, de smaak van haar vrienden bewonderd. Niets was hier te veel. Ze dacht aan haar eigen huis. Ze begreep niet, hoe het kwam, dat zij, die alles hier zoo smaakvol vond, niet in staat geweest was, haar eigen woning in dien geest in te richten. Ze had zich honderd maal voorgenomen het te probeeren, maar ze was gemakzuchtig en hield er niet van veranderingen aan te brengen en haar man hield nu eenmaal niet van die ‘artistieke’ interieurs, zoodat haar huis was ingericht met van haar ouders geërfde meubels, aangevuld met meer moderne.

Het jonge vrouwtje keek in het licht der staande lamp en knipperde met de oogen. Ze sloot ze even en luisterde naar het stoomen van den waterketel op de theestoof naast haar. Het dekseltje wipte op en neer. De groote staande klok, in den hoek, die nooit haast had, tikte heel gewichtig. Het jonge vrouwtje hield haar oogen gesloten en zonk nog dieper in den luien stoel weg. ‘Als ik een poes was, zou ik spinnen!’, dacht ze.

Toen schrok ze eensklaps op en keek naar het goedige gezicht van den gastheer, die met haar man praatte, daarna naar de gastvrouw, een stille lieve vrouw. ‘Die zijn al bijna 15 jaar getrouwd!’, dacht ze. ‘15 jaar, een lange tijd en ze zijn gelukkig! Ze schijnen gelukkig!’, verbeterde ze zichzelve. Even zuchtte ze, toen glimlachte ze en schudde het gepeins van zich

[p. 275]

af. Ze keek naar haar man. Hun oogen ontmoetten elkaar. ‘Hij durft niet te beginnen!’, dacht ze. ‘Dan zal ik het maar doen!’

‘We zijn hier gekomen, om jullie iets gewichtigs te vertellen!’, verbrak ze de stilte.

‘Ik durf te raden, wat het is!’, plaagde de gastheer.

Het jonge vrouwtje kleurde. ‘Neen Karel, je bent mis! Ik moet jullie zeggen - ze hakkelde even - dat we niet meer bij jullie kunnen komen, tenminste samen niet. We gaan scheiden!’

Het was, of in de knusse kamer een bom barstte. Het jonge vrouwtje voelde, dat ze een revolutie ontketend had in dit rustige huis. Ze sloeg haar oogen neer en wachtte af.

‘Wat duivel!’, hoorde ze de gastheer zeggen. ‘Zijn jullie mal, dat meenen jullie toch niet. Kom Kees, zeg toch, dat het een grap is!’ Maar haar man schudde het hoofd: ‘Lilly zegt de waarheid; we gaan scheiden!’

‘Als vrienden gaan we van elkaar!’, vulde zij aan en ontweek de treurige stille oogen van haar gastvrouw.

Toen vertelden ze om beurten, steeds elkaar in de rede vallend, het motief van de scheiding. Hoe het bleek, dat beiden zich vergist hadden. Den eersten tijd waren ze in hun roes gelukkig geweest, maar daarna kwam de ontgoocheling. Hun ideeën, hun levenswijzen liepen te veel uiteen. Ze konden zich moeilijk bij elkaar aanpassen. Ze hadden geen kinderen, dus dit struikelblok lag hun niet in den weg. De eenige manier was dus uit elkaar te gaan!

‘We zijn beide nog jong!’ meende haar man. ‘Het is de eenige manier om nog te redden, wat te redden is! Ik moet voor zaken een lange reis maken en Lilly gaat studeeren, haar lievelingsvak letterkunde. We zijn altijd goede vrienden van jullie geweest en ik hoop, dat jullie Lilly dezelfde vriendschap zult blijven toedragen en haar ontvangen zult!’

‘Natuurlijk!’, antwoordde de gastheer triest. De gastvrouw zweeg. Het jonge vrouwtje zag naar de droeve ontstelde oogen en meende iets vochtigs te ontdekken.

‘Je huilt toch niet Amy, om mij? Maar kind is het dan zoo'n slag voor jou, te hooren, dat we gaan scheiden? Heb je zooveel vertrouwen in ons huwelijk gesteld? Maar we zijn toch niet ongelukkig Amy. We scheiden als vrienden, als groote vrienden. We zullen elkaar iedere maand schrijven. Kees gaat naar Spanje

[p. 276]

en ik naar Utrecht, op kamers wonen, zalig! En jij kijkt zoo triest en zielig Amy. Het is net, of jullie gaat scheiden en niet wij! Ach jullie lieve hokvaste getrouwde luidjes, in jullie knus artistiek huisje, gelukkige menschen met jullie twee lieve kinderen! Jullie kunt je een scheiding niet indenken. Dat is niets voor jullie gelukkig!’ En het jonge vrouwtje tikte schalks haar vriendin op de wang.

Haar man viel haar in de rede en sprak verder. Hij vertelde nog, hoeveel mogelijkheden voor hen openstonden. Ze waren beiden nog jong, nauwelijks 25. Het leven lag nog voor hen. Hun huwlijksleven viel in scherven, maar ze konden toch elders weer een nieuw opbouwen. En dan de vrijheid, die beiden toelachte!

De gastheer luisterde zwijgend toe. Hij staarde voor zich uit. trachtte den blauwen rooknevel, die in de kamer hing, te doorboren. Hij hoorde vaag de woorden van zijn vriend. Van het huwlijksgeluk, dat in scherven was gevallen, van de vrijheid en opnieuw een leven beginnen! En opeens herinnerde hij zich, dat dit zijn eigen gedachten waren van een 10 en 12 jaar geleden. Groote God, hetzelfde wat Kees en Lilly zoo even gezegd hadden, had hij ook eens overdacht. Die drang naar vrijheid, maar het afschudden van het juk, dat in zoo menig huwelijk opkomt, was ook in hem opgekomen. Mijn God, waarom moest ook alles zoo'n sleur worden. Waarom moest het geluk, dat eens zoo groot was, door alledaagsheid minderen, langzaam worden tot een kalme genegenheid, waar men zich toch eigenlijk nog te jong voor voelde; terwijl de onrust, het verlangen naar een nieuwe liefde, inwendig knaagde. Dat Kees nu alles zoo voor hem moest ophalen! Zijn zelfstrijd! Hoeveel maal had hij Amy niet willen vertellen, dat het maar beter was, als ze van elkaar gingen. Maar steeds had hij zich ingehouden. Had hij zijn best gedaan Amy, zijn goedige lieve Amy - Jezus was het maar een vuriger en wufter vrouw geweest - niets te laten merken. En daar spraken die jonge menschen zoomaar ronduit over hun intiemste gedachten, spraken over deze levensproblemen en stapten daar maar overheen, alsof het niets voor hen beteekende. Hadden ze het niet gehad over de nieuwe idee, over het moderne leven, dat zijn rechten heeft, over den drang naar vrijheid! Bluf, dat was niet nieuw, dat waren zijn eigen

[p. 277]

gedachten, die hij al die jaren verborgen had gehouden, omdat hij ze als een verraad voelde tegenover zijn vrouw. Maar waarom dat alles weer op te halen. Hij had toch immers berust. Nu ja, hij had wel eens een slippertje gemaakt, maar dat mocht hij er wel als belooning op toenemen! Peinzend keek hij naar zijn vrouw. Verduiveld, waarom zette die nu weer zoo'n huilgezicht. Dat tikje melancholie in haar had hij nooit begrepen, het had hem dikwijls geërgerd. Waarom zou ze zich die scheiding zoo aantrekken? Zij zal wel nooit als hij aan een scheiding gedacht hebben, die goede stille lieverd met haar knusse kamer en haar kinderen, waarvoor ze alles is. Enfin, misschien was het voor een mensch beter, wanneer ie zoo'n natuur heeft als zijn vrouw! En de gastheer wrokte na en luisterde nog maar half naar Lilly, die het nog steeds over die zalige vrijheid had. ‘Fijn om weer eens alleen te zijn.’ Gelukkig, daar stonden ze op, ze gingen weg. ‘Ik zal jullie even uitlaten!’, zei de gastheer gedienstig.

‘Voor de laatste maal!’, grappigde Lilly. ‘Afzonderlijk zien jullie ons natuurlijk terug!’, troostte Kees.

De gastheer liet hen uit. Toen hij eenige minuten later de kamer weer betrad, zag hij, hoe zijn vrouw in haar stoel ineengedoken zat, de tengere schouders schokten, hij hoorde onderbroken snikken. ‘Jezus, Amy, wat is er?’, riep hij. ‘Het is niets!’, stamelde zijn vrouw.

‘Vind je het dan zoo beroerd van Kees en Lilly? Maar wat drommel, ze zijn er toch immers niet down onder. Ze schijnen gelukkiger dan ooit. De vrijheid lokt hen immers aan!’

Zijn vrouw wendde haar hoofd om en hij ontmoette haar blik, groote treurige oogen. En het was, of in die trieste oogen plotseling al haar onuitgesproken gedachten van jaren her te lezen waren en opeens begreep haar man dien blik. Opeens werd het hem duidelijk, dat ook in deze stille lieve vrouw eens de drang naar vrijheid groot geweest was. Dat ook zij hetzelfde verlangen gekoesterd had en evenals hij gestreden moest hebben. En al die jaren had ze gezwegen en hij had het nooit eerder geweten. En begrijpend zag hij haar aan. Een oogenblik stond hij zwijgend tegenover haar, toen liep hij naar haar toe en kuste haar op het heilige lieve voorhoofd.