De Nieuwe Gids. Jaargang 44

[p. 657]

Schetsen door L. van Deyssel.

Bezoek.

.... l'allégresse altière et grave d'un esprit qui est toujours exalté...
Maeterlinck, Temple Enseveli, p. 178.

In keurige klinkerfiguren lag het kleine vóorplein geplaveid, achter het hek aan de straat. Men stond op een vorm van geele en grauw-bruine kleine-steenen als het ronde bovendeel van een in de aarde liggende kleine poort, terwijl men, vóór de licht kastanje-kleurige sierlijke voordeur, de gesmeed ijzeren krullen van den schelle-stang bewegen deed.

De voordeur werd geöpend door eene in vrij donker getintte fluweelige en zijde-achtige stoffen gekleedde vrouw, in wier aangezicht zich op dat tijdstip vriendelijke tegemoetkoming afteekende. Zij was behulpzaam bij het afleggen van de straatkleederen en den wandelstok. Men was in het hooge, lichtkleurig beschilderde houten voorvertrek hier, toen deze waardige vrouw aan-klopte en een deur opende, door welke openheid men de groote kamer binnenging, waar de heer en de vrouw des huizes den bezoeker afwachtten. Beiden verhieven zich van hunne zit-plaatsen aan een zware donkere schoon gevormde midden-tafel tegenover elkaâr, beiden in fluweelige en lakensche donkere gewaden, en van beiden was het hoofdhaar volkomen wit, zacht en lichtelijk glansende.

Toen de bezoeker van de door de huisbewoners voorgestelde zetels den bizónderen, dien bij den haard, gekozen had, bleek hem meer en meer, dat hij zich in eene ongewoon edele omgeving bevond. Want de vertrekken der groote kooplieden en die der edellieden zijn wel in verschillende mate waard om opgemerkt te worden, hetzij door aard en overeenstemming van kostbare, in goede vormen gebouwde, algemeene meubelen en behangselen, hetzij door in fraaie afbeeldingen en gekenmerkte andere voorwerpen geschiedenis te bevatten van het in deze

[p. 658]

woning levend geslacht. En de vertrekken der kunstenaars zijn wel vervuld van schoone-kunst. Maar van een vertrek is de tóon de hoofdzaak, de algemeene tint der ruimte, die ontstaat door de samenkomst der afschijnen van de gegevens van verschillenden aard binnen het vertrek. En op de plaats, waar hij nu was, zag de bezoeker éen schoonen licht donkeren toon, die veroorzaakt werd door, en op zijn beurt weder over-een-stemmend omgaf, in enkele afbeeldende hoofdzaken samengetrokken, de tot een zeer edelen en hoogen leeftijd volbrachte twee menschenlevens.

Aan de wandenhoogten verbleven de werken van het in innigen en rijken gemoedsbloei en in zuiveren schoonheidsdienst, zonder koophandelzin of vermaardheidsverlangen, geleefde lang-durig jarenleven van den heer van het huis, - met hun afbeeldingen van menschenoogen, die voor altijd in de wereld aanwezig zouden blijven, nu nederziende van hun donkerder tinten uit naar de levenden in het zacht gouden licht, van wie de een ze had be-dacht, door-voeld en daar buiten zich tot tastbaarheid gebracht, van wie de andere den een daartoe met geheel haar leven had gediend, en door de nimmer aflatende aanwezigheid van haar aard den zachten gloed van zijn geestesrust had doen aanwakkeren, het geheele lange leven door, tot er telkens de stralen uit opsnelden, als welke stralen men zich de bizondere schoonheden zijner werken in de gedachte kon voorstellen.

Huisles.

De jongen stond op en deed een paar scheppen kolen op het kachelvuur. Het deurtje van de kachel stond open en daardoor was het vuur wat verminderd, en de pot aan den buitenkant flauwer rood geworden. Bij het opladen der kolen werd het vuur eenigszins gedoofd, een knetterend en sissend geluid liet zich hooren en een vuil-grauwe walm steeg op, van de kleur van een enkelen keer wel zich vertoonende onweêrswolken. Na het deurtje gesloten te hebben, zette hij zich weêr aan de tafel. De leeraar was daar gezeten wat achterover in zijn leuningstoel, zoo dat de voorzijde zijner gestalte in het lange geestelijken-

[p. 659]

gewaad een zwarte helling was, waarlangs de rozenhouten steel van den langen Duitschen pijp, gelijk een door een storm schuin neêrgebroken boomtak, neder stond. Op de schouders van de zwarte jas lag wat zilverig hoofd-roos. Langs het mondstuk van de pijp werd nu en dan licht-grijze rook uit-geblazen, die geleek een militaire pluim van ongewoon korten duur. Een pluim van rook, dadelijk verwolkend boven de tafel en daar tot een trage ijle blauwige rookwade, als nevel boven vijverwater in de lucht, uit-dijend. Een vooze, katoenachtige, wintervlieg begon in een ruithoekje der straatvensters met trillend gezoem op en neêr te dansen en zweefde de ruimte in, door de allengs lagen makende, rook-sleep heen.

De leeraar verbeterde in het cahier een thema en besprak de fouten. Hij vroeg toen den jongen het gordijn voor het middenvenster wat op te trekken. Deze zag toen de zeer breede straat, met loopende lieden aan de kanten en eenige stratenmakers, neêrgehurkt op aardige paddestoel-vormige krukjes op de zandvlakte in het midden, die daar de kubusjes, die de reine effen grijze keyen waren, schikten.

De jongen was met het themaboek doende. Hij vatte de onderhoeken der blaadjes tusschen wijsvinger- en duimtop om ze om te slaan en streek met den vingertop een ezelsoor glad.

Het was ochtend, tusschen het ontbijt- en koffiedrink-uur. De zonneschijn was over de huizen aan d'overkant, over een groote oppervlakte naast den grens der als een vlak van licht zwart glas scherp recht-af in de schuinte afgesneden schaduw van huizen links aan dézen kant.

Terwijl de zwart-groene, mat donker geel gevoerde, geheel opengetrokken overgordijnen als buitengewoon hooge en magere oude-vrijsters naast de vensterglazen stonden, was aan d'overkant de oude steedsche huizenrij gelijk eene uitstalling van knusse ongelijksoortigheden. Boven het steegje, de trapgeveltjes, een winkel van vogels in kooyen en zaad en een van glazene en aardewerk-voorwerpen, boven de daaruít en daarín gaande schoorsteenvegers, vrouwtjes in blauw-paarsch gekleed, en roodgeneusden winkelier, dreven zéer hoog, in het van licht doorgloeid zwart-doortint hemel-blauw, witte wolkgevaarten aan op den Oostenwind.