De Nieuwe Gids. Jaargang 43

[p. 523]

De konde door Coen Hissink.

Moeder Mierlo zat, als alle avonden, breiënde in haar kamertje bij de warme kachel, te wachten op haar zoon, de huur-koetsier, die nu wel ergens, hoog op de bok, door de koude straten zou rijden, in den snijdenden vries-wind. Of wellicht zat hij nog - moeder Mierlo hoopte 't maar - op 't plein, in zijn wagen, te wachten op een ‘vrachie’.

Toen ze hem tegen 't donker-worden zijn eten had gebracht, was bij 't naar-huis-keeren plots de wind omgeslagen, gierend om de hoeken der afgelegen straten in haar buurt, en had in een ommezien de dompige wolkige atmosfeer opgeklaard dat aan den strakken hemel de sterren tint'lend-wit te voorschijn sprongen en het slikk'rige plaveisel op slag spiegel-glad vroor.

Als haar zoon maar geen ongeluk overkwam: 't paard stond niet scherp en er was geen denken aan 't zoo laat nog te doen beslaan: moeder Mierlo hoopte maar dat er op den laten avond geen vrachie meer zou komen en dat haar jongen, al was 't er ook koud, veilig op 't plein, in zijn wagen blijven kon.... En machinaal voort-breiënd zag haar liefde-volle aandacht hem zitten zooals ze hem verlaten had: laag op de stroomat, op den bodem van den donkeren wagen, 't pannetje eten tusschen de opgetrokken knieën, en ze hoorde nog zijn ruw-warme stem: - Lèkker moeder; dat heb je weer fijn gekokstoofd.

Hij was haar eenige zoon en sinds haar man's dood haar eenige kostwinner. Ofschoon lichamelijk flink en sterk was hij altijd een moeder's-kind gebleven, en in zijn vorige - zoo onderdanige - dienst-betrekking: eerst als boodschappen-jongen, later als palfre-

[p. 524]

nier, jaren aan-één bij één-zelfde rijke famielje, was zijn zelfstandigheid er niet op vooruitgegaan. En toen de rijke famielje, plotseling verarmd, hem op straat had gezet, was 't, ondanks de uitstekende getuigschriften, een heele toer voor hem geweest om ergens iets te vinden. Eerst de dood van zijn vader die ook huurkoetsier was en dien hij mocht opvolgen, had hem weer geregeld werk gegeven. Doch hij bleef de stille eenzelvige jongen, zonder kameraden of meisjes. Als hij 's avonds vrij had, bleef hij thuis, met hun beidjes in 't kamertje: zij breiënd en prakkizeerend, eigenlijk altijd hèm als object van haar zorgend denken, - hij lezend, rookend, weinig pratend, toch steeds in sterke communie met haar. Zij zag in hem nog altijd het kind; heel haar ouwe vermoederlijkte wezen hing om den jongen, en hij, goedig en kinderlijk, kon niet buiten haar en scheen aan geen trouwen te denken.

Gelukkig maar, dacht moeder Mierlo, want dat was 't eenige wat haar wel eens voor de toekomst vaag beangstte.... En de door-aderde handen breiden rustig-ijverig voort, terwijl de prakkezaties in 't zorgelijk gebogen ouwe hoofd den afwezige omkoesterden met de wijd-spreidende en tegelijk concentreerende aandacht van haar onbaatzuchtig en krachtig-teedere volksgemoed, alsof ze steeds al zijn doen-en-laten bewaken moest en hij geen oogenblik buiten haar gevoelens leven kon. Als onzichtb're wachters vlogen haar gedachten door de tintel-koude straten, in vaag visioen volgend een snel rijdend paard-en-rijtuig, hoog op de bok - hij!.. en dan weer waarden ze om 't verlatene, donkere plein waar ze hem zitten zag, beschut en veilig in zijn wagen....

't Kamertje was lekker warm en de thee op de neuriënde waterketel stond op 't kacheltje gereed: haar zoon kon niet zoo heel lang meer wegblijven. En opeens sloeg beneden de huisdeur en hoorde ze hem de trap opkomen: de zware klompschoenen bonkten regelmatig de treden op zooals ze 't elken avond hoorde - en bedwongen rustig door-breiënd, weerhield ze den aandrang van heur hart en wilde hem, als altijd, eerst geheel laten binnenkomen om stil te genieten van zijn vertrouwelijke inleving binnen het intieme kamertje. De stappen waren bijna boven en ze hief het hoofd al met denzelfden stil-gelukkigen blik van elken avond, om hem zwijgend en vertrouwd te begroeten als de deur zou opengaan.

[p. 525]

Maar de deur ging niet open en moeder Mierlo hoorde niets meer..

Een rilling gleed langs haar rug: zou ze zich vergist hebben?.. Ze staakte 't breiën even en zag om zich heen: 't water kookte zacht neuriënd in 't keteltje, de klok tikte en andere geluiden waren er niet. Moeder Mierlo bleef even onbeweeglijk, een lichte schok huiverde aan heur hart: zou ze zich zoo vergist hebben?.... Ze zag op de klok: 't was ook eigenlijk nog wat vroeg,.... en dan breide ze weer verder, wijl haar gedachten rusteloos de donkere gladde straten langs ijlden als om hem te zoeken. Doch dan hoorde ze weer, met harden slag, de huisdeur slaan: nù was 't geen vergissing - zwaar bonkten de klompschoenen in langzaam tempo de treden op, al luider, al hooger.... tot op 't portaaltje; ze hoorde den deurknop aanvatten - en 't hoofd heffend, zag ze hem binnenkomen. Maar hij bleef in 't deurgat staan, doodsbleek; de glimmende koetsiershoed was niet op zijn hoofd en uit zijn donkere haar lekte bloed.... Hij sprak niet, maar zag haar aan in één eindeloozen alles-zeggenden blik....

Verstard bleef moeder Mierlo zitten, sprakeloos; ze wilde zich oprichten, naar hem toegaan - maar ze bleef onbeweeglijk als was haar lichaam van lood. Toen,.... zacht en héél snel, vernevelde het beeld: de deur was toe; er was alleen nog maar 't geluid van de neuriënde waterketel en 't tikken der klok....

Moeder Mierlo's dorre handen breiden niet meer; star staarde ze voor zich, 't hart gebroken. En als even later kort voorzichtig gebeld werd en vreemde voeten gedempt en haastig de trap opliepen en een man bedremmeld, naar woorden zoekend, haar iets wilde meedeelen, sprak ze toonloos, droog-schor van smart:

- Ik weet 't al: mijn zoon is dood.