De Nieuwe Gids. Jaargang 33

[p. 505]

Bibliographie
Over boeken van schrijfsters.
XXI.

Zonnebloem, door Fenna de Meyier. P.N. van Kampen en Zoon, Amsterdam.

Ik mag graag de boeken van deze schrijfster lezen, omdat ze zoo eerlijk en zoo eenvoudig zijn. Maar Zonnebloem is mij in het bijzonder sympathiek. Deze roman is het sobere, onopgesmukte verhaal van ‘droeve min’; en zoo echt vrouwelijk-fijngevoelig is Nora geteekend. Zij is een onafhankelijk meisje, zooals er tegenwoordig zoovelen zijn; zij studeert, en haar leven is vol belangen daardoor; zij kan haar uren vullen met studie en lectuur, met interessante conversatie, - en toch, toch is er in haar een heimweeachtig verlangen, een zoeken en trachten naar de liefde, naar den sullenden, zoeten vrede der liefde....

En zij hecht zich aan een jongen man, zij leert kennen ‘de liefde, die vriendschap heet’; een korte poos is zij gelukkig, omdat zij voelt gelukkig te màken; maar dan: tout lasse, tout casse, tout passe....

Voorbij gaat ook deze grootste en diepste emotie in haar leven. En hoe mooi is de stralende opgang van Nora's liefde geschilderd, en de tragische nedergang. De liefde, die niet volkomen beantwoord werd, heeft het meisje ontzenuwd. En met fijn en logisch onderscheidingsvermogen heeft de schrijfster het ontbindend proces van phase tot phase gevolgd. En de verbreking van haar verloving voelt Nora ten slotte als een soort van smartelijke bevrijding. De figuur van Charles is ons zeer goed voelbaar gemaakt door de knappe karakterbeschrijving. In schuw verlangen verwacht hij het geluk, - te weinig krachtig evenwel, naar geest zoowel als physiek, om het ooit te durven, te kunnen aanvaarden.

De weemoedige bekoring, die het boek op ons uitoefent, wordt ook veroorzaakt door den welverzorgden, kieschen stijl, die zacht op ons inwerkt als een melodie in mineur. Tal van aardig gevonden gezegden verlevendigen den roman (is dit bijvoorbeeld niet goed: ‘Liefhebben, herhaalde hij, ‘dat is een mooi woord. Noor, heb je er wel ooit bij nagedacht? In 't eerste deel lief ligt al wat innig en streelend is, en in het tweede hebben al het begeerige, gretige van iemand, die iets naar zich toehaalt; of eenvoudig

[p. 506]

het rustige, gelukkige bezit van wie veroverd heeft.... wat een mooi, suggestief woord!....’) Zonnebloem is een boek, waarvan Fenna de Meyier ongetwijfeld veel pleizier zal beleven.

Ik verlang...... door Warda Rooze. Amersfoort, Valkhoff en Co. 1917.

Er is in de pers nogal ‘gesneerd’ over dit boek. Waarom? Waarschijnlijk omdat de ‘ik’ van het verhaal den meesten recensenten zoo onsympathiek aandeed.

Maar het al-of-niet-sympathiek-zijn der roman-personen is toch geen criterium van critiek. Voor de critiek geldt het alleen, of de figuur, die de auteur wou schetsen, goed en gaaf is gegeven. En is de Warda uit Ik verlang.... niet een levend vrouwtje geworden? En is haar geschiedenis niet levendig, vlot en natuurlijk verteld? Welnu, dat is het toch eigenlijk, waar het op aan komt. En bovendien, hóe frivool, oppervlakkig, grillig-sensueel, egoïst, en wat nog meer Warda ook moge wezen, een louter phantasie-product is zij niet, er zijn er zoo, dat is zeker!

Enkele.... verschrijvingen, (zooals bijv. Abel Lermont in plaats van Abel Hermant; The portrait of Dorian Gray, in plaats van The picture etc.) mogen op rekening gesteld worden van der auteur vlugge, soms wat vluchtige pen. Het boek draagt, - wel wat weidsch, - als motto eenige maten uit het Adagio Sostenuto van Beethoven's Mondschein Sonate.

Het Kind in de Literatuur, door F.J. van der Molen. J. Ploegsma, Zeist.

Het Kind in de Literatuur.... welk een interessant onderwerp, waarin iedereen toch wel op de een of andere manier belang stelt! Het kind, zooals het gezien en uitgebeeld wordt door volwassenen, door schrijvers, die, hoezeer ook mensch geworden, toch nog iets hebben behouden van het fijne, frissche, subtiele, wat ‘des kinds’ is, - genoeg daarvan tenminste om het kindergemoed te kunnen navoelen, om den kindergeest te kunnen meebegrijpen.

‘Het kinderleven’, zegt de heer Van der Molen, ‘is een leven vol groote en kleine mysteriën.’ Dat is het inderdaad. De logica van het kind is soms verbluffend van.... onlogica; zijn phantasie is eenvoudig onbegrensd, zijn aesthetica is uiterst primitief, en zijn moraliteit vertoont nog maar zeer geringe sporen van ontwikkeling. Een groot mensch staat dikwijls ‘vreemd aan te kijken’ tegen het gedoe en het gepraat van een kind. En toch, zegt de heer Van der Molen, was de zgn. kinder-psychologie tot voor betrekkelijk korten tijd iets volkomen onbekends; in de laatste decenniën evenwel heeft men gelukkig begrepen, dat kinderen iets anders zijn dan ‘vol-

[p. 507]

wassenen in miniatuur’. En sindsdien ‘is ook in wetenschap en kunst, in studiekringen en literatuur, de belangstelling in het leven van het kind belangrijk grooter geworden.’

Het spreekt vanzelf, dat, onder degenen, die het kinderleven 't best benaderen kunnen, de kunstenaars zijn, - de schrijvers vooral, - de intuïtief-voelenden, de spontaan-wetenden. En door de zorgen van den heer Van der Molen kregen wij in Het Kind in de Literatuur een verzameling karakteristieke fragmenten uit eigen en vreemde literatuur, die ons de kinderziel beter en inniger doen begrijpen, - het kind, dat nu eens himmelhoch jauchsend is, en vlak daarop zum Tode betrübt, dat zich nu eens een brutalen waaghalzigen brani toont, en dat dan weer zoo schuw en bang en overgevoelig is als een kruidje-roer-mij-niet, - een kleine eenheid-van-tegendeelen.

Met veel kennis en tact, met toewijding en liefde vooral, bracht de heer v.d. M. dezen bundel samen. Wij vinden er den in Holland nog niet genoeg bekenden Franschman André Lichtenberger, met zijn fel-fijne observatie, zijn onovertroffen humor, in een zeer geslaagd fragment, dat zijn kunst volkomen typeert; Mark Twain met zijn bijna klassiek geworden Tom Sawyer, Otto Ernst met een gedeelte uit Asmus Semper, die liefdevoldoorleefde weergave van een jeugd; iets uit de Deensche en iets uit de Noorsche literatuur; en gelukkig is aan de Holländers de grootste plaats ingeruimd. (Toch had deze best nóg wat grooter mogen en kunnen zijn; tot onze spijt ontbreken hier bijvoorbeeld de namen van wie toch moeilijk gemist konden worden, als bijv. Frans Coenen, Jac. van Looy, Top Naeff, Herman Robbers, terwijl de verhouding van vijf Duitsche fragmenten tegen die van één Fransch, één Engelsch (Amerikaansch), één Noorsch, één Deensch, wel wat ongelijk is uitgevallen; misschien kunnen bij een herdruk, dien ik den samensteller ten zeerste toewensch, enkele Duitsche fragmenten door Hollandsche worden vervangen; de bundel blijft er toch zijn internationaal karakter door behouden.) Welk een voortreffelijk studietje op zichzelf is Theo Thyssen's Kees, en hoe ontroerend is, telkens weer als men het leest, het diep-gevoelige De Oudste van Ina Boudier-Bakker; en aangenaam doet het aan, dat ook Tony en Multatuli niet zijn vergeten. Over het algemeen deed de heer Van der Molen een zéér gelukkige keuze, en hoewel de stukken voor het meerendeel fragmenten zijn, zijn ze toch voldoende interessant, en kunnen zij als kleine geheelen worden gelezen. Het Kind in de Literatuur is een boek, dat velen zich zullen willen aanschaffen als een lief en waardevol bezit, en waarin men, als men er even in bladert, geboeid blijft lezen, omdat het zulke onverwachte en verrassende, reveleerende en belangrijke inzichten geeft in het ontzettend-gecompliceerde, ontzettend-eenvoudige leven en bedrijf van het kind.

Jeanne Kloos-Reyneke van Stuwe.