De Nieuwe Gids. Jaargang 33

[p. 508]

Bibliographie.

Mies Kievits, Bloesems. Bandversiering van W.F. Gouwe, uitgegeven te Bussum bij C.A.J. van Dishoeck.

‘Mon ciel est ici-bas, grand ouvert et sans borne, je m'y lance âme et corps.’

De jonge dichteres, die Mies Kievits heet, maakt de woorden van Louise Ackermann tot de hare en wij mogen haar dankbaar zijn dat zij den hemel zingend is gaan zoeken, al naar het rhythme gaat, dat haar ziel beweegt. Die ziel moet zelve rhythme zijn en zang, anders kon zij niet sierlijk-licht dansen en fijn-blij zingen of stormen, breed-uit, en klagen, diep-fel. Gelukkig voor Mies Kievits-zelf zijn haar rhythmendansjes meest getuigen van vreugd en daarom is het te hopen, dat de dichter in haar altoos helder zal weten, dat haar diepste wezen is een zingend wezen. In een tijd als de onze is het uiterst moeilijk zichzelf als een zingend wezen te kennen, is het bijna ondoenlijk zingend zijn eigen weg te gaan. Wie dat durft te bestaan komt, o zoo licht, met de wereld van practisch-handige menschen in botsing, die den dichter houdt voor een ongevaarlijken idioot, die op den duur gevaarlijk kan worden voor zichzelf en dus, alle buitenissigheid vreezend, van dezen verlangt, dat hij zich aansluit bij haar en meedoet aan haar jacht naar succes en fortuin. Dat men voor een dichter wat moeilijkheden kan wegnemen beseffen maar enkelen. Maar het raadselachtige leven van sterven en geboren worden gaat zijn gang en geboren-dichters vangen aan te spreken en te zingen, omdat zij niet anders kunnen, omdat een drang van binnen-uit hen aanzet om zich te uiten in rhythme en woord. De echte dichter wacht zijn tijd af en geeft en volbrengt wat hij te geven en te volbrengen heeft.

Dichters maken snel een periode van groei door, ook al duurt die groei soms een heel menschenleven, zooals bijvoorbeeld bij Goethe, wiens opperste levensinzicht besloten ligt in het tweede deel van den Faust, dat door nietweters gehouden wordt voor een soort beelden-reeks, zonder onderling verband en van weinig belang.

Hoe anders staat de waarachtige schouwer daar tegenover, die ieder woord proeft en elk beeld beleeft, zoodat voor hem, om een bepaalde periode te noemen, het tweede deel van de vijfde acte een doorleefde werkelijkheid wordt, die ieder kan waarnemen, die boven zichzelf vermag uit te stijgen. Zulk een daad van liefdevolle aandacht doet den zoeker sterk

[p. 509]

staan in het koud-nuchtere dagleven, dat door velen voor de werkelijkheid wordt gehouden. Dit koud-nuchtere of nuchter-koude dag-leven is op zichzelf noodig, omdat de mensch zich als denker ontwikkelen moet. Maar dit denkleven van dag aan dag moet gelouterd worden door den geestelijken stroom. Nieuwe, fijne zintuigen moeten in beweging gebracht worden en door onderzoek is zeer zeker te bepalen, plaatselijk te bepalen, waar die verborgen zintuigen zich bevinden. Wie op een zelfde hoogte staan schouwen odezelfde dingen en onder menschen, onder denkende, voelende en willende menschen, wordt in onze dagen over dergelijke ervaringen gesproken en velen zijn er reeds, bij wie de zoogenaamde lotos-bloemen in trillende beweging kwamen.

Nu is Mies Kievits waarschijnlijk een menschenkind, dat over dergelijke dingen nog niet heeft nagedacht, en bepaalt deze jonge vrouw zich op het oogenblik tot hetgeen zij schoon vindt, om al het gevondene weer te geven in haar verzen; maar zuivere dichters zijn als gevoelige platen, zij vangen óp en nu heeft het misschien zijn nut gezinspeeld te hebben op verborgenheden, die zijn.

Zingende zielen moeten op waarde gehouden worden, want anders gaan zij kwijnen, zij zijn als bloemen, die zon noodig hebben en licht en water tot verfrissching. Maar de wereld van geweld weet van geen bloemen en duwt neer al wat heerlijk zou kunnen bloeien in ongerepte schoonheid.

Men kan een zingende ziel hebben zonder zich nu juist te bedienen van het vers. Socrates heeft, naar men zegt, maar enkele versregels gedicht en toch had hij een zingende ziel, 't is de vraag maar wàt men onder zingen verstaat. Omgekeerd kan men zich van vers-vormen bedienen zonder een zingende ziel te hebben.

Over het wonder van het zingen, dat dichters eigen is, heeft onze Kroniek-schrijver herhaaldelijk gesproken en blijk gegeven van groote kennis van zaken. Dit mag wel eens even worden aangestipt, nu het opkomend al-weer-jongere geslacht bezig is oude wetten te mis-achten, want waarlijk, vele jongeren schrijven er maar op los en willen voor verzen laten doorgaan wat niet loopt en niet zingt.

Mies Kievits weet, gelukkig, te zingen. Zij is uitermate gevoelig voor het stafrijm:

Hoe ligt het licht zoo lentelauw
Op nauwontloken bloemen....

In oude Germaansche tijden volbracht het stafrijm zijn wonder-werking. Bij het uitspreken van een allitereerend woord werd een beweging gemaakt met arm of voet, bij de niet allitereerende woorden was het lichaam in rust. Zóó werd een rhythmisch-sterke kracht ontwikkeld en het zingend, levenwekkend woord klonk.

In latere tijden is het stafrijm geweken voor het eindrijm, dat ook wij nog kennen, en dat op den duur ook wel weer verdwijnen zal, om plaats te maken voor iets anders, want eeuwig-wisselend zijn de vormen waarin de geest zich uit. Als wij nog vertrouwen hebben in de toekomst der

[p. 510]

menschheid, voorzien wij ook de kunst, die komende is, een kunst, welke door Dr. Rudolf Steiner werd aangeduid als eu-rhythmie. Eu-rhythmisch heb ik destijds zien opvoeren een fragment uit den Faust, eu-rhythmisch heb ik in besloten gezelschap zien dansen en hooren zeggen een Grieksche Hymne op Apollo, dans, gebaar en stemmeklank, alles was één goddelijkmooi geheel.

Maar wij moeten ons bepalen bij Mies Kievits, die daarin van den verzenknutselaar verschilt, dat deze alleen de uiterlijke allure van het vers heeft, zonder echt leven en dat gene weet te treffen, ook al heeft de stem meerendeels nog maar 't natuur-geluid van een frisch-opgegroeid menschenkind. Het echte talent oefent zichzelf, vandaar dat er, bij een talent als het hare, steeds sprake is van een zekere vaardigheid, vlot of bizar.

Wijze dingen weet zij te zeggen, midden tusschen haar dartele liedjes in, trouwens een echt kind is altijd wijs en doet ouderen dikwijls verbaasd staan. Zoo troffen mij ergens in dit boekje de regels:

Het is mij of een witte vogel
Voor eeuwig in mijn hart zal zingen.

Dit wenschen wij de dichteres vóór alles toe.

Hoe bekoorlijk en levens-echt is het volgende:

Heel ver in 't dorp zoemt zacht een klok.
Ze zal wel negen uren slaan.
Dag, bloesems, torren, gras en dauw,
't Is tijd voor mij aan 't werk te gaan.

Fijn van waarneming en uitbeelding is:

Ik was zoo heel tevreden stil....

Een jonge kever bromde wat....

Een blauwe vlinder vloog verward

Van zijïg glanzend berkenblad.

Natuurlijk zijn er aanmerkingen te maken, hier en daar; haar fantasie spreidt wel eens te ver-heen haar vleugelen, maar de schrijfster zal zelf wel leeren inzien wààr zij het minst sterk is, maar wie 't werk van een dichter wil naar waarde bepalen, neme datgene er van dat 't fijnst is en 't meest volkomen, naar zijn aard.

Er zijn liedjes in dit bundeltje, welke men dadelijk van buiten kent en die men neuriet onder 't gaan. Hier is er één van:

't Piept in het kreupelhout

Jolijtig wild;

't Geurt in het wonderwoud

Zonnezoet mild;

't Bot aan den rozenhaag,

't Woelt in het nest,

Groen donzen korenlaag

Uit de aarde berst.

[p. 511]

 

't Piept in het jonge hart

 

Jolijtig stout.

 

Rapper dan rap, mijn schat,

 

't Nestje gebouwd.

Zeker, wij zouden enkele opmerkingen kunnen maken over het onvolkomen rijm, maar 't beeld is zoo fijn-blij en jong-bekoorlijk, en 't rhythme-dansje trippelt zoo losjes-licht en er zijn zulke goede vondsten in, dat wij er toch heel gelukkig mee zijn.

Wij wenschen de dichteres toe nog een langen tijd van zingens-blijde jeugd, want, waarlijk, Mies Kievits weet te zingen. En nu moge het zoogenaamde muzikale vers door enkele ouderen en jongeren worden verworpen, zeker is het, dat het rhythmisch-sterke, muzikale vers een langer leven heeft dan het nuchter geredeneer op maat waaraan zoo menigeen zich te buiten gaat in onze dagen. De doorsneê-Hollander, die verzen leest om op de hoogte te blijven wordt door die poëzie-in-schijn maar afgeschrikt bij zijn lektuur en verliest de energie tot onderscheiden.

Maar de verzen van Mies Kievits zijn niet louter muziek, hoewel zij met de woorden weet te spelen. In haar muzikale verzen is de gedachte voorondersteld, in haar meer philosofische verzen uit zij zich meer direct als denker.

Men leze nà ‘De Voorjaarsnachtwind’:

De voorjaarsnachtwind stoeit maar wat
En rolt het ruischend regennat
Als bellen zilver-rinkel rein
Op 't blauwe mos en groen van tijm,

dat goed is door zijn kleur-effecten en klankenval, het lied ‘Koren’, dat klinkt als een cosmische stem:

Ik ben de bruid der aarde,

De teeder-blonde, de schoonheid,

Ik ben de kracht en de sterke,

De groote voedster der menschheid.

Ik neig onder de streeling

Der winden; 'k stijg uit de voren

Veêrkrachtig weêr ten hemel -

Ik ben het Leven.... het Koren!

'k Hoop dat de verheven Demeter en haar goddelijke dochter, Persephone, hoog van enkel, het dichter-kind, dat Mies Kievits heet, welgezind willen zijn, want zingen is arbeiden aan een wonder-vollen geestelijken opbouw, zingen is zaad werpen in de wachtende voren en de uitgeputte aarde, de door menschen-dwaasheid uitgeputte aarde, heeft noodig bevrucht te worden. Wie goed van wil zingt doet cosmisch werk en daartoe is het woord gegeven.

Joannes Reddingius.