De Nieuwe Gids. Jaargang 27

[p. 499]

Willem Royaards door Hein Boeken.

Het tijdschrift, dat zich van den beginne af tot taak heeft gesteld en voortgaat zich tot taak te stellen, het orgaan te zijn van de Nederlandsche literaire kunst, wil niet achter blijven met het brengen van zijn hulde aan dien vernieuwer van de Nederlandsche tooneelspeelkunst, die tot zijn vernieuwings-arbeid voornamelijk werd gedrongen door zijne liefde voor de Nederlandsche Dichtkunst. Wien toch anders dan Royaards is het gelukt, Vondel op het tooneel te brengen, Vondel niet als een literaire of philologische rariteit of een delicatesse enkel voor kenners, maar Vondel als de levende vertegenwoordiger van Nederlands volks-aard en geest op hun best? Wat zou Potgieter, wat zou Jozef Alberdingk Thym gezegd hebben, hadden zij het beleefd, dat van hun beider lievelings-dichter, den door beiden schoon op verscheiden wijze toch om strijd als grootsten Nederlander vereerde, het werk nog eens aldus van de planken op de saamgestroomde en aandachtig luisterende, door kluisters van sympathie geboeide schare mocht inwerken? Nooit was bij 's Dichters eigen leven de Adam in Ballingschap, slechts luttel malen de Lucifer ten tooneele gevoerd; in den sinds verloopen tijd geen van deze beide treurspelen ooit; in onze dagen beleefden de beide stukken elk hun honderdsten avond, en gingen daarna door, met graagte gehoord te worden.

Ademloos zaten we te luisteren, zaten we te zien; zagen we de zalige scharen en het zaliger menschen-paar de witte voeten op de groene zoden zetten van het Paradijs, zagen we ze den dans, van zon en maan en de overige planeten, uitvoeren, terwijl de monden het kort en bondig scheppingsverhaal saam-zingend

[p. 500]

zeiden, amdemloos hoorden we de listige slangentong de heillooze logica uitspinnend; hoorden we de argelooze onschuld ter heillooze bete getogen; hoorden we den weeroep der engelen over het in flarden gereten witte kleed der erfrechtvaardigheid des mans, over het gehavend kleed der onschuld, dat in zoo veel rijker verven de onschuld der eerste bruid had getooid.

Als waardig opvolger van ‘aller treurspelen treurspel’ kwam het hemel-drama van den Aarts-engel Lucifer. Naast Royaards' eigen spel daarin, naast dat van de Eva van zooeven, als de Engel, die in meelij versmeltend aan de borst van den verwatene, de laatste poging tot redding waagde, zoude ik als meesterstuk van Royaards' indeeling en groepeering der partijen, het tafereel willen in herinnering brengen, waarin de Luciferisten, in woordstrijd met de getrouwe engelen geraakt, hunne zaak bepleiten en de weldra te volgen hemel-breuk voorbereiden.

Nog veel mag de kunst van het levend Nederlandsche Woord, afgaande op de belofte door het reeds gegevene gedaan, verwachten van den op zijn eigen spoor steeds verder voortschrijdenden Willem Royaards en van degenen, die hij door zijn voorbeeld, woord en wenk weet te bezielen.

Hilversum, Februari 1912.