De Nieuwe Gids. Jaargang 26

[p. 372]

Staatkundige kroniek.

27 Augustus 1911.

Een maand om jaloersch te zijn van den collega voor het buitenland. Hij mag de lezers in zijn aangenamen vorm verhalen van de onderhandelingen over Marokko en van het oorlogsgevaar: binnenslands bleef het rustig. Alleen is een terugslag merkbaar van de vrees voor oorlog. Niet alleen op de beurs, ook onze militaire ministers schijnen maatregelen te hebben genomen om zooveel mogelijk klaar te zijn. Laten wij hopen, dat ons leger als ‘paraat middel van verweer’ niet behoeft te worden beproefd.

Gewone stervelingen kunnen de zenuwachtigheid van de beurs- en andere menschen, die bij de oorlogsberichten kunnen zijn betrokken, niet deelen. De loop der onderhandelingen vertoont het beeld van een samenspraak tusschen zakenmenschen, die door krachtige termen hun betoog pogen te versterken. Als zij zakenmenschen blijven, zullen zij een oorlog om dit geschil weten te vermijden.

Het is nuttig geweest, dat aan deze wrijving tusschen onze vastelandsche vrienden het bezoek van president Faillières is voorafgegaan. Zoowel tegenover de gasten als aan onze buurlieden is getoond, dat de Hollanders niet gezind zijn, zich te laten beschouwen als een onderdeel van het Duitsche rijk. Vriendschappelijke wenken als deze, dat Nederland wèl zou varen bij een aansluiting aan het Duitsche tolgebied, of dat het zulk een geluk voor Nederland zou zijn, indien een krachtige oorlogsvloot zich met de bescherming zijner koloniën wilde belasten - zoodanige wenken vinden hier geen gereede ooren; integendeel, zij stooten af. President Faillières gaf ons gelegenheid, dit openlijk te toonen.

De Franschen hebben dit blijkbaar begrepen, en zij waren tevreden. Alleen hadden de mannen van de pers aangenamer

[p. 373]

kunnen zijn bejegend door de Amsterdamsche politie. Zij hebben in dit opzicht aan de hoofdstad droeve herinneringen.

De leiding der politie heeft trouwens tijdens de stakingen, waarvan het begin met het bezoek van den Franschen president samenviel, doorslaande bewijzen van onbekwaamheid gegeven, De vrijbuiterijen van de soldaten, die aan de leiding der politie ondergeschikt waren, komen alzoo voor hare rekening. Zoowel het beschieten van een uitvarend groot schip door een schildwacht als het roekeloos schieten op voorbijgangers had onder een doeltreffende leiding niet kunnen gebeuren.

Dubbel zijn dergelijke ongelukken te betreuren, wanneer de rovolutionaire elementen scherp staan toe te zien om uit elke begane fout munt te slaan tegen de gestelde machten.

Dit is hier ruimschoots geschied. Moest men aanvankelijk trachten vol te houden, dat het schieten der soldaten bij de eerste oproerige beweging door de politie zelf was uitgelokt, terwijl zij straten binnenkwam, waar tevoren het licht was uitgedraaid, steenen waren losgebroken, en de bewoners met projectielen gewapend zich in de huizen hadden verschanst; later verkregen dergelijke tastbaar ongegronde beweringen een schijn van recht door de dolle streken, die daarna zijn uitgehaald.

Intusschen is de staking geëindigd. Daarvóór hebben de reeders niets toegegeven. Daarná schijnen verschillende verbeteringen te zullen worden ingevoerd.

Die invoering zal natuurlijk ook dan gevolg zijn van de staking, al stelde men den eisch, dat de stakers zonder toezegging weer aan het werk zouden gaan. Men pleegt aan de zijde der werkgevers te klagen, dat door al dat staken de geregelde gang van het bedrijf wordt verbroken: maar wie draagt de schuld? Hij die staakt, of de ander, die mogelijke verbeteringen uitstelt totdat zij door middel van staking worden afgedwongen? Deze werkgevers begeeren den klassenstrijd... omdat de methode goedkooper is.

De pogingen tot arbitrage zijn mislukt. Ook de ernstige. Dit behoeft niet gevolg te zijn geweest van mindere geschiktheid der bemiddelaars. Partijen zijn in dergelijke geschillen door de wrijving die aan de staking is voorafgegaan zoo ver van elkander gekomen, dat toenadering uiterst moeilijk is te weeg te brengen.

[p. 374]

Hiervoor zal een wettelijke grondslag moeten worden gelegd. De wet kan den weg openen voor arbitrage. Zij kan dwingen tot een poging er toe. In een verre toekomst zullen de verhoudingen wellicht publiekrechtelijk door de wet zijn geregeld, maar daarvoor is het materiaal nog niet rijp. De wet zal ten slotte kunnen aanvullen en bevestigen wat uit zich zelf is gegroeid, maar vorm geven aan een organisatie, die deels gebrekkig is ontwikkeld en voor een grooter deel nog in het geheel niet bestaat, dat kan de wet niet. De publiekrechtelijke organisatie van den arbeid, met het bedrijfsleven, is voorhands nog slechts een dankbaar onderwerp voor redevoeringen.

M.