De Nieuwe Gids. Jaargang 25

[p. 623]

De Zuidafrikaanse akademie voor taal, letterkunde en kunst. door R.V.S.

Zoolang een volk zijn taal behoudt, is het niet overwonnen. De Kaapkolonie, nu reeds een eeuw Britsch grondgebied, is Hollandsch in de kern en de plattelandsbewoner, die niet in dadelijke aanraking met het Britsche element der steden komt, heeft er moeite den Engelschen reiziger, die de afgelegen boerenplaats bezoekt, te verstaan. Het kon ook wel moeilijk anders, want het ras der oude Hollanders was een koppig ras en behoudend; wat uit den vreemde kwam had een langen proeftijd te doorstaan voor het als wèl werd aanvaard en met zijn eenvoud en puriteinsche zeden erfde het Afrikaansche volk, dat als afzonderlijke tak van de Hollandsche stam zich in het binnenland ontwikkelde, van zijn voorvaderen de liefde voor de onafhankelijkheid en voor zijn taal, den ouden Hollander eigen.

Maar een taal is geen doode abstractie, maar een levend organisme, onderhevig aan voortdurende evolutie en veranderend naar de behoeften en levensomstandigheden van het volk. Het Nederlandsch van heden is niet meer dat van voor drie eeuwen en het Afrikaansch, zooals de Kapenaar van heden het spreekt is ook heel wat anders dan de taal van Jan van Riebeek en zijn tijd. Zoo ontwikkelden zich op duizenden mijlen afstand van elkaar twee takken van het oude Hollandsch en werden allengs zoo verschillend van vorm, dat men er licht toe komen zou van twee afzonderlijke talen te spreken.

Het practische gevolg van deze misvatting - maar al te gretig door de vijanden van het Hollandsch in Zuid-Afrika

[p. 624]

aangegrepen - was, dat het Afrikaansch, dat geen officieel aangenomen grammatica en een letterkunde van weinig beteekenis bezat, ongeschikt was voor gebruik in de school en dat het Hollandsch zooals het heden in Nederland gesproken wordt, niet als de officieele taal van de Zuid-Afrikaners beschouwd kon worden.

En de vijanden van het het Hollandsch in Zuid-Afrika waren niet de eenige bedreigers van het gebruik van Nederlandsch in de scholen, sinds het Britsche bestuur de onderwijsregeling op zich nam. Onder de ontwikkelde Afrikaners zelven heeft lange jaren strijd gewoed over de vraag welke van beide, Hollandsch of Afrikaansch de leertaal op de school en de schrijftaal in het algemeen te zijn behoorde.

Zuid-Afrikaansch is de omgangstaal, Nederlandsch is de taal van den kanselredenaar, de dagelijks gelezen bijbel en van de Afrikaansch-Hollandsche krant; welke zal de schooltaal zijn! Het werd een felle en heillooze strijd, tal van vereenigingen - ‘Onze Taal’, de ‘Zuid-Afrikaanse Taalbond’, de ‘Afrikaans-Hollandse Taalvereniging’, de ‘Afrikaanse Taal Vereniging’ - werden opgericht en in de bladen heerschte een strijd en verwarring, die allerminst geschikt was om aan de jonge ontluikende Afrikaansche letterkunde, die sinds de treurige lijdensjaren van den oorlog krachtiger en met grooter zelfbewustheid beoefend werd, de leiding en hulp te geven, die zij te zeer behoefde.

Toen kwam de gift van zelfbestuur en met haar de, in de grondwet opgenomen, gelijkstelling der twee landstalen, Engelsch en Hollandsch.

Hollandsch, maar welk?

De oplossing is gevonden in de oprichting der Zuidafrikaanse Akademie voor Taal, Letterkunde en Kunst, een lichaam, dat alle verschillende taalgenootschappen onder éen dak brengt en de belangen van het Hollandsch zoowel als van het Afrikaansch behartigen zal. De richting, die het uit moet gaan is al waar te nemen: het Afrikaansch blijft natuurlijk de omgangstaal en wordt de voertaal der zich langzamerhand ontwikkelende letterkunde. Het Hollandsch zij de taal, die op de scholen onderwezen en in de kantoren geschreven wordt.

Hoe is die Akademie die naast de Taal en Letterkunde ook

[p. 625]

de beeldende kunsten in bescherming neemt, nu in staat om die taak uit te voeren, en hoe stelt zij zich die taak voor?

Volgens de statuten is haar doel:

‘(¹) de studie en beoefening van de hollandsche taal en letterkunde te bevorderen en mee te werken om een wijziging in hun taalorganisme en een harmoniese ontwikkeling tot stand te brengen; (²) de onafhankelijke gedachte aan te moedigen en dorst naar letterkunde onder het hollandssprekend gedeelte van hun natie te verwekken evenals gedaan werd onder het engelschsprekende deel der natie; (³) goed werk op het gebied van letterkunde zoowel als op dat van kunst te belonen en (⁴) de werkers in hun natuurlijke en nobele arbeid aan te moedigen en te ondersteunen.’

Nu is die taak alleen uitvoerbaar wanneer de verschillende taalgenootschappen, wier voormannen reeds behooren tot de vijftig leden, waartoe het lidmaatschap der Akademie beperkt is, eindelijk haar onderlinge geschillen opzij zetten en zich onder de leiding stellen van de Akademie. Dit is nog niet verwezenlijkt, maar dat was ook niet te verwachten, daar de oprichtingsvergadering van het instituut eerst in Juli van dit jaar te Bloemfontein plaats vond, maar, nu er eenmaal een leidend lichaam bestaat, samengesteld uit de beste taalkenners, letterkundigen, kunstenaars en staatkundige leiders die het Hollandsche Zuid-Afrika oplevert, dat als hoogste hof van appel in alle taalgeschillen is te beschouwen, kan men redelijkerwijs verwachten dat de tweespalt van binnen, die langen tijd het bestaan van het Hollandsch in Zuid-Afrika als officieele taal bedreigde, zal zijn overwonnen.