De Nieuwe Gids. Jaargang 16
(1900-1901)– [tijdschrift] Nieuwe Gids, De–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
[pagina 414]
| |
Geertje. Door J. de Meester.
| |
[pagina 415]
| |
Lachende haakte ze zich aan Oom. Maar nu maakte Gerrit spektakel. Hij kon toch niet met z'n zus op de hort gaan!... Hihò, hihò.... Op eens, als iets dat je in de keel grijpt, drong nu een gedrang naar haar op, even leek 't dreigend, toen als een lolletje, maar dat ruw op haar los kwam varen... - Kom! hoorde ze Oom, haastig in het rumoer; en dankbaar, plotseling toch wèl angstig, drukte ze zich vast aan hem.... Hihoa, hihoa.... schokte het nu achter en om haar, ze voelde de ademtochten der schreeuwers in haar nek, ellebogen stootten, drukten, als door een dansenden muur werd zij voortgedreven, daar brak de muur en was het of de stukken dreigend zich om haar heen verspreidden, overal waren donkere rompen, overal bezeten koppen, deinende met telkens horten, ongevoelig voor de schokken, zweetende, stinkende schreeuwerskoppen, logge lijven buigend drijvend.... Nu was zij midden in een keten, tegen haar aan een dom mannegezicht, oogen die wezenloos langs haar keken, terwijl de mond-alleen woest leefde.... Hihò, hihò.... Jakkes, nu een hand in 'r haar.... Giet! wat wàs dat.... o confetti.... Hiho, 'n arm had 'r vast om het middel.... Néé!.... Lós.... Maar nu een an d'r arm.... Malle Oom om mee te springe.... Gut! waar waren Tante, Gerrit.... Lòs!.... Nee, 't ging niet.... Hihò hó, nu was het of ze opgetild werd, ze voelde de voeten den grond niet meer raken, hobbelend glijende voer ze voort, meegerukt in den plots'lingen ren der zinloos mekaar overschreeuwende jongens, voort onder boomen, door de walm van de kramen, tusschen de laaiende lichten in: ros de koppen, misvormd van het schreeuwen.... Voort.... Waar was Oom?!.... Lòs!.... Hè Goddank, eindelijk was ze uit de benauwing. Waar was Oom?!.... O daar gelukkig! - Nou, da' was 'n lolletje, hé? - Waar ben we hier! - Op et Couwenburgsch-eiland. - Waar zou Tante zijn? - Ja, da' wee 'k niet. La' we maar 'n end teruggaan.... | |
[pagina 416]
| |
.... - Kijk! Daar stonden Tante en Gerrit voor een kraam. Jeetje, wat 'n booze gezichten!
O, kreeg Oom 'et, haar was 't goed. Ja, dát zeidie wel. Hùn schuld! God, as Tante bazigde! Wat! zij nou een arm an Gerrit?.... Nou vooruit, wat kon 't haar schelen! - Maar zou we hier nou m'ar nie' doalijk ingoan? Prachtig denkbeeld weer van Oom! Wat 'n mooie, groote kraam! Al dat koper, en die spiegels, en de kamertjes zoo netjes.... Wat? geen plaa's?? Hèjakkes nou.... Ja maar, die was lang zoo mooi niet. - As de poffertjes moar smoake.... Nou ja, maar.... Affijn vooruit. Hè die Gerrit, wat 'n jong toch, waarom nou niet in dat kamertje?.... Hier kon 't ook.... Nee! zij tracteerde! - Straks mag u! - En wanneer mag ik? - Jij? je heb geen cent op zak! - O, ik dach' da' je meende jou 'n kusje geve.... Hè, dat Tánte daar om lachte. - Wat duurt dat lang, hè? - Nou we hebbe toch geen haas!.... Hihò, hihò.... de vloer en de wanden schudderden! Wat 'n mensche!.... Nergens plaa's. Ja, dan moch'en zullie nog van geluk spreke.... O, daar ware de poffers ook. Hè, nou was et toch wel aardig. Kijk Oom ete! Hè ja, knu's. Jammer nou alleen van Maandag. - Zou meneer Maandag ons nog zoeke? - Maandag? en die is na huis! - Nou ja, maar.... Geertje zág 'm zitten thuis. Ze kende de woning alleen van buiten en de kinderen had ze nooit gezien. Maar ze stelde zich hem voor, wakende bij twee armoedige bedjes, aan 'n tafel | |
[pagina 417]
| |
met 'n heele boel boeken, net as Groo'va placht te hebben: - bij die troost z'n zuster wachtend.
- Nau, wa' momme nau? vroeg Gerrit. Hij was het eerst door de poffers heen geweest en nou hadden ook z'n zwager en Geertje ze-n-op: Gerrit werd ongeduldig. Zwager stemde toe: je kos hier niet den ganschen avond blijve zitte! - Neem u nog 'n bordje, Oom, zei Geertje. - Nee meid, zoo is 't wel geweest, heur. - Hai jai ook zoo'n droge mond? komiekte Gerrit. Gut, daar had Geertje niet aan gedacht! Ze hadde d'r wat bij moete drinke! Maar kòn je hier wat te drinke krijge? - Nee, m'ar da' doen we-n-ook nie' hier! - 't Is wel geweest, herhaalde Oom. - M'ar maid, mo' jai da' nau allem'al betale? verduidelijkte Tante, toen Geertje d'r rijksdaalder liet blinken. Ja natuurlijk!.... O geen sprake van.... Na een: - ‘Nau bedankt dan’ van Tante, stonden allen op. Buiten hoste men in den motregen. - God wa'n minse! - We moste n'ar den Doel kunne, deed Gerrit groot. - Betaal jai den intree? schampscheutte Tante. - Och maar Geer mot de Kermis toch zien! redde Oom. En hij nam den arm van Geertje. - Verdomme nee! haastte zich Gerrit en drong Oom weg. Maar nu had Oom weer een ander idee: - Zouwwe niet éérst 'n spatje neme? - Zoo'n klein tikkertje? viel Gerrit grappig doend bij. En de vrouwen werden meegetroggeld. Tante wou niks hebben. Ook Geertje bedankte. En hop! Oom en Gerrit wisten d'r weg mee. - Nou! nou vooruit mit de geit! Hihò, hihò!.... Hè, daar hadt je weer zoo'n sliert.... Geertje vond de menschen toch wel erg ruw. | |
[pagina 418]
| |
- We hadde na den Doel motte gaan, parmantigde Gerrit. Geertje dacht nu ook aan den intree! - Wat wee je nau us va' m'en hebbe veur je Kermis? vroeg ie even later. - Ik? van jou? - Ja netuurlik. 'k Mot je toch wat geve - 'n gedachtenissie. 't Is den eersten keer da me same-n-uitgaan. En de laatste, wenschten Geertje's gedachten. Geertje wist niet, wat ze daar nou op zou antwoorden. Gerrit dee warempel net, of-ie met 'n vreemd meisje uit was, dat-ie het hof most maken! Wat'n vervelend gezicht had-ie toch, vooral zoo as nou, as ie aardig wou weze!
Bij de kramen begon ie weer. - Wa' za'k nau us voor je koope? - Och jonge zanik niet! - Zanike? a'k je'n kedootje wil geve? Ik kraig toch ook wel wat van jou? - Kan je begrijpe.... - Kan je begraipe? Da' zeu we n'es zien! En hij pakte 'r om 'r middel. - Zèg!.... Mo'k weer mit Oom gaan loope? - Hè Geer wa' bai je vervelend. - Jij ben vervelend.... Hihò, hihò, joelden paren langs hen heen. - Hihò!.... Rukkend, onredzaam, trok Gerrit haar mee in den hos. Kramen, nu, aan bei'e kanten. Eindeloos.... Het leek een straat! Geer dacht aan de vijf, zes kramen, op de kermis bij hun thuis.... En zoo lekker loopen was het - groote steenen, als in de keuken op Groeneveld.... Gut!.... - Nee toe, laat nou is kijke.... Kìjk is, wàt'n schilderijen! Gut, maar twee gulde vijf en veertig. Ook niet duur, in zoo'n gouwe lijst! En daar - wát'n kraam met speelgoed! | |
[pagina 419]
| |
- Za'k v'or jau is 'n rammelaar koope? - Och jonge loop! - Nau ko'mee! Weer moest ze voort, glij'end haast, zóó trok hij haar, nu zijn arm door den haren gestoken, haastig tusschen het drukke menschengeschuifel heen, schuin naar den overkant, voor een koekkraam. Zóó'n groote kraam had ze nooit gezien. En zoo keurig, met al die vakken! - Wee je nau zoo'n koek van me? - Gee' me dan 'n zakkie moppe.... Lekker waren ze, de moppen. Loopende, snoepte Geertje er uit, bood er Gerrit een, hoorde zich nageroepen door jongens zonder meisjes, die vroegen of zij lie niks kregen.... Gerrit, haar vroolijk ziende: - Nau hier h'en! 't Was opeens een stratenkruising, brekend de knusse nauwe gezelligheid-van-licht in de kramenlaan af met een armoejige, holle wijdte van duister, waar Geertje zich ìn voelde dringen, door een driftigen drang van Gerrit z'n lijf, een schielijk vást sturen aan 'r arm.... - Jonge, waar wee'j nou heen! - Toe Geer, laa'k je nau is pákke! - Zeg!.... Met één ruk was ze los. Wat 'n lamme jonge toch! Net zoo een as thuis die jonge van Zwartjes, die wou ook altoos zoene. Voor twee jaar, met de kermis, toen zij nog zoo het land had gehad, omdat ze 's avonds niet meer uit mocht, van Groo'va, had ie Lina Wijers nog zoo geplaagd - Lina, van wie zij jaloersch was geweest, omdat die wel naar de kermis mocht, en die ze later had uitgelachen.... - Zeg kom nau.... - Och la' me los! ‘Tsa!’ - ‘Zoen et of!’ riepen jongens langs hen heen. - Nau m'ar wat wou je dan! Ga toch mee! | |
[pagina 420]
| |
- Waar zijn Oom en Tante gebleve?! Geertje schrikte. Zij waren hen kwijt! Hemel, hoe vonden ze die nou terug! En anders.... wat te doen....? Tusschen de kramen terug... Jawel! Menschen genoeg, maar niet Oom en Tante. Jakkes, wat'n nare avond.... - Och m'ar da's niks, we vinde ze wel! - Ja maar ik ga niet verder mee! - Wa's dat nau? nie' verder mee! Motte we hier dan blaive staan?.... Kom! we gaan vóór bai Bierman sitte, da's over de Kermis, d'ar motte ze langs. - Hoe over de Kermis? we zijn op de Kermis. - Maid bai je mal, di's de Kermis niet, di' zain m'ar zoowat krame.... De Kermis is op de beestemark.... - Daar hei je Tante! - Ja wa'rachtig! Zie je nau? Wat he'k gezeid! - Waar was u zoo lang gebleve! - Och je Oom most weer eerst bij Frikkers in. - Nee, we kwamme dinges tege.... Henze, van de stoomtram.... die ha'k in zóó lang niet gezien.... - Ja ma'r hai zai nie da me de kroeg in moste.... - Och mins, la na je kijke, je heb toch zelf ook meegedronke.... ‘O me lieve swartkop, foel er is....’ ‘Hihò! hihò!....’ - Bij mekaar blijve! gilde Geertje. Weer had ze die nare gewaarwording, dat je meegesleept wordt als een stokje in 't water van de beek thuis, dat je mensch voor mensch op je aankomen ziet maar de sliert je meetrekt.... Doch nu drong zij zich tùsschen de menschen, langs de menschen glipte zij heen, altoos aan 'r arm Gerrit, die nu haar moest volgen; tot zij, plotseling tóch een heel eind nèt-anders dan ze wou gedrongen, radeloos al, Tante zag, Tante's arm te pakken kreeg, die Oom hield.... Toen liet ook zij zich veilig gaan. ‘Hihò! hihò!’ lachende dee'ze mee met de schreeuwers. Er waren nu nergens kramen meer, | |
[pagina 421]
| |
en de menschen hosten maar voort. 't Was als wier' je voortgedreven, tot, op eens, dan hokte 't weer, dan had er een voor of opzij wat verloren, of d'r hadden 'r ruzie, of d'r bleven er staan, zonder dat iemand wist waarom. Voort ging 't dan weer, met een liedje, Geertje kende wijs noch woorden, eerst zongen jongens achteraan wat anders, maar toen begonnen d'r voor met dit.... nu dee'en allen hieraan mee.... en vóórt ging 'et, zonder hossen.... Gut, wat nóu.... o, daar de straat in.... Hè, nou hokte het alweer.... jakkes, wat 'n drukke boel daar.... 't Was opeens een kring van weerstand, waar zij in gedrongen stonden, menschen die schreeuwend den weg versperden, die niet drongen, ook niet weken, die slechts schreeuwende versperden. Even dreigementen, vloeken.... Toen, eensklaps, als bij afspraak, gehihò van allen samen, één vlijtig stampgespring aldoor op dezelfde plek, mèt een zachtjes álmaar dringen, dringen dichter op elkander, én een sneller hihò roepen en een sneller voetenstampen.... even, dan, gegil, gegiegel.... en de troep wás al uiteen, stukken sliert zochten elkander, maar de meeste menschen weken, paarsgewijs, in groep, terzijde, rustig uiteengaande, naar de trottoirs, zich verspreidend als na een kerkgang. Geertje had Tante niet losgelaten. Bij het vlakkend kleurlicht van een apotheek vonden zij Oom en Gerrit terug: Oom had weer een kennis ontmoet, die nu meeliep, naar de Kermis, tot het eind van de korte wijde straat, waar het licht was en 't rumoer. - Daar hei je de Kermis, Geer! zei Oom, wijzend welwillend met wijden armzwaai naar al het wondergedruisch daar vóór haar; doch meteen maakten zijn hoofd en oogen tegen den vreemden meneer die mee was geloopen een beweging naar den anderen kant; Geertje hoorde den meneer: ‘Ja, netuurluk’ zeggen, en zag Oom een trap opgaan, toen den meneer, toen Tante.... - Di's Bierman, zei Gerrit, inlichtend en noodend, als | |
[pagina 422]
| |
moest het ook haar een pretje wezen, nog weer een herberg binnen te gaan. - La'me los! weerde ze bits af, toen hij haar het trapje opduwen wilde.
Aardig zitten was het er wel. D'r gingen net menschen weg uit de, hoog boven de straat staande, veranda, toen zij binnenkwamen, en hoewel er dadelijk menschen uit de zaal op het vrijrakend tafeltje toeschoten, wist Oom met een grap het voor hen te krijgen. - Hèhèhè, he'k et handig gedaan, ja of nee! En de meneer zei, dat Oom een goochemerd was. Toen bestelde Oom met veel hard praten te drinken. - Maak toch nie' zoo'n opstand, verweet Tante. Maar Oom vroeg of je dan op de Kermis niet us 'n lolletje hebben mocht, en dronk eerst het bier van Tante en toen zijn eigen glas leeg. In de zaal dreunde telkens de vervaarlijke muziek van een reuze-orgel met trom en bekkenslag, en Geertje moest aldoor lachen om het kabaal, dat een troep jongens bij het buffet maakten, die er stonden te schreeuwen en te springen en net dee'en of ze de glazen wegnemen wou'en van de groote presenteerbladen der knechts. Dan weer boog ze voorover om naar de straat te kijken, en kreeg bij die beweging na de warmte van de zaal de koelte van den avond in 't gezicht. En als een tocht ook leken in 't ongezellige duister der straat de breede slierten menschen te naderen en voorbij te gaan; Geertje huiverde ervan, wanneer ze de Hugo-de-Groot-straat inkeek, al die dreigend naar voren komende jongens en mannen, dronken of dronken-doende, met de mal-gillende meiden, schuddend of log-hangend aan den vrijersarm. Bij het weinige licht van de lantarens zag zij de rijen al in de verte, vooruitkomend als een troep soldaten, in hetzelfde breede gelid waarin ze vroeger thuis het voetvolk aanmarcheeren zag: bang dat ze haar onderstboven zouden loopen, daar ze den ganschen straatweg innamen | |
[pagina 423]
| |
van berm tot berm. Keek ze even later weer de straat in, dan was zoo een rij nog maar weinig gevorderd, plotseling zag ze de menschen stilstaan en begonnen zij te springen, en er waren er die afdreven naar een van de vele kroegjes aan den overkant, voor welke hekken waren geplaatst met boompjes-in-potten en banken dat je buiten kon zitten; de anderen kwamen ten leste weer voort, naderden, nu geweldig schreeuwend, de mannen de koppen achterover om het geschreeuw toch de lucht in te gooien, vadsig bewegend, enkel krachtgevend aan hun geschreeuw; de vrouwen, als hangende tusschen de mannen, maar voorovergebogen de mannen vóórtduwend naar de Kermis. Geertje kon zich haast niet voorstellen, dat zij straks in zoo'n troep had meegesprongen - deden de menschen nu niet ruwer? even dacht zij aan thuis, aan Groo'va.... Maar net waren Oom en die meneer Bloem aan het ruzieën, wie er nù een glas mocht geven.... Schuw keek ze naar Oom z'n glas, 't hoeveelste was dit al, ze wist niet, Oom begon zoo raar te doen, had zoo'n kleur, toch was 't niet warm hier.... Dán was ze toch veel liever op straat, waarom hier zitte? daar was de Kermis pas, 'n plein zóó groot, had Gerrit gezeid, de veemarkt, en zij zaten hier te suffen, Oom al half dronken, al die menschen gingen voorbij, aardig die menigte bij het plein, als zwarte spoken waren de menschen vóór 't rosse licht, net als ze eens die mannen gezien had voor de ovens in die fabriek te Deventer, waar ze met Groo'va heen was geweest.... Ze dee'en wel naar, die dronken mannen, maar d'r waren ook vroolijke paren, blij en netjes de Kermis opgaand, om wat te zìen.... Prettig zoo.... Zij met Gerrit opgescheept, vervelende jongen, leelijke jongen.... Wàs ze nou 's netjes uit - Groo'va had et nooit wille hebbe.... wàt kon 'r aan zijn, beter dan hier zóó! mit 'n f'soenlijke jongen.... 't liefst, ja 't liefst een flinke, groote.... nee, niet as Kees van Van Dam, ook niet as Willem Heukelman! stel je voor! Willem!.... 'n flink opgeschoten jongen, met 'n regelmatig gezicht.... hòe precies.... | |
[pagina 424]
| |
nou ja, hoe zou ze zich dàt nou voorstelle.... 'n jongen, die 'n beetje aardig was, niet vervelend kemiek as Gerrit, maar vroolijk en plezierig.... O, om óók zóó's ie's te hebbe.... da'je je jong voelt, dat je lacht.... Hè? wàt zei Oom? nog meer bier? zij?.... ‘Nee dank u’.... D'r was nog wat in d'r glas, maar 's leeg drinke.... Jakkes, ze vond dit bier bitter en drabbig, zoo slijmerig, net of et glas niet schoon was geweest.... 't was toch ook te koud voor bier, koud kreeg ze 't hier, in de hooge, open veranda, met die tocht telkens. O, dat mal wille doen van Gerrit, nou zat ie weer, de eenige op de veranda, mee te zinge met de jongens van binne.... Tante was een gesprek begonne met een juffrouw die zij niet kende, over boter en margarine: dat zij toch altoos boter verkoos.,.. jawel, zoo ie's kei je makkelijk zegge tegen 'n juffrouw die niet weet wie je ben, vooral op 'n avond dat Oom groot doet: - want natuurlijk wou Oom het bier betale, die meneer Bloem zat wel op te snij'e van de rondjes die-ie laa'st had verlore bij het biljart, bij wist-Geer-wat-voor gelegenheid, maar ondertusschen liet ie zich nou trakteere.... - Eeeeh!.... Geer moest er van gapen. - Eeeeh!.... Gerrit dee et er na. - Jij breng 'n mensch an 't gape.... - Zoo. - Verveel je je hier? - Och vervele.... - Jan, hei! Jan! hoor dan toch!.... Geer wou graag de Kermis is op. - 't Is hier toch ook Kermis, zei meneer Bloem. Natuurlijk, as je je laat trakteere, dacht Geertje, maar ze zei enkel, sip: - Ja, je zie hier wat! Tante brak 't gesprek met de onbekende juffrouw af; met een wenk naar Oom z'n glas, gaf ze Geertje toe, dat ze nou toch is moste verder gaan. En ten leste ging men. (Wordt vervolgd). |
|