De Nieuwe Gids. Jaargang 16

[p. 171]

Leicestershire. Door Adriaan van Oordt.
(Vervolg.)

In bewondering aanschouw ik nu eerst, hoe de kleuren zich aan den hemel hebben uitgezet.

Ivoorgele en ivoorwitte banen gaan aan het azaliaroode westen en naar het noorden en zuiden smeult de hemel in zwavelgelen gloed en hooger langs de koepeling gevoegen zich balkons van witte wolken, uitspringend in diep gelegen rand van gesmolten goud, terwijl rondom wolkjes schuimen en verder het blauw vergroent met een enkele sterredroppeling van zilver.

Mijn hoofd staat midden in dien luister, die als een vorstenkroon metaalkil om mijn slapen sluit, en het is mij, alsof ik die avontuurlijke hemelglanzen eerder opgemerkt, zóó verzeilde in een droom, waarin ik het dorp in dien verslapen levenstoestand vond.

Maar mijn blikken gaan naar omlaag; uit het dal hijgt nevelige nacht. De huisjes rafelen in de schemering en hun bouwvallige standen geven een schijn, dat daar een geluidlooze actie van verweezing, van vernietiging gaat. Alleen de grijze kerktoren stommelt log vierkant op en verliest zich in een nevelvlaag, waarboven de rand van het dal, de weilanden, hun groenen tint verliezen en aanzwarten in den nacht.

Met een zucht keer ik me om en boven mij de verweeking der hemelglanzen ziende, de ineenvloeiing van stil geworden hemelrevieren, waar kleuren zich aan kleuren geven en doodgaan in een

[p. 172]

vagen bleekblauwen nachthemel, vind ik de maan als een vergulde kerstvrucht aan de boomen hangen.

Thans is de aarde ter ruste gegaan. Over de schimmelige weiden schijnt de maan teringachtig, ijle gordijnen van licht ophoudend. En tegen de helling der heuvels beschrijven bleekzuchtige nevels dansen, laag aan den grond met in zich zelve terugkeerende wendingen, en dan hoogop zijïg in maanlicht zweven ze en wiegelen zich in lankmoedige vaart, zich hoog verheffend om struiken en boomen, nu eens vaag en dan melkwit gezind door de maan, die breeduit aan den hemel komt zwemmen.

Voor de onzichtbaarheid der materie en door het wezenlooze licht der maan en door het wezenlooze spel van den nevel voel ik een lichtvaardige uitvaart mijner ziel van een onreëelen grond naar een wel verheven, maar kleurlooze hoogte, waar mijn gedachten verzwijmen en de bloedarme emotie voortleeft als een bloem, die van haar levensstam gereten, kwijnt in een doorzichtige vaas.

Bij mijn lichtvaardige passen, die in verstandhouding met den loop mijner gedachten gingen, keek ik niet naar den weg; maar thans zie ik, hoe de hemel vernacht achter zware boomen der laan, achter zwartwollige duisternis, waar in de verte tusschen de stammen vingertopgroote lichten van lantaarns glimpen; en naderbij zie ik reeds aan de huizen gulden ruitjes, wier schijning over de heestertakken in gouden vellen hangt en als figuren van maanlicht over het gras neervalt.

En in het dorp, waar de huisjes zich achter de boomopzwarting houden, wordt de nacht gevierd met lichtuitbloeiing door geblinddoekte ramen heen en boven deuren en door spleten, waar het goud in fijne reepen kiert.

Na een speurzoeken mijner blikken en een bedachtzaam houden van mijn lijf ga ik een voortuin in, bereik er een woning, die onder het afdak ingedut is, en binnengetreden ontmoet ik in de kamer een oude vrouw, die aan den haard haar handen op de knieën overschouwt.

Over haar slank gelaat gaan lichte vorens, die langs een mageren neus naar dunne lippen zwenken en op de hoogteplekken is de huid leerachtig bruin, maar dra verkleurend tot oudgeel en

[p. 173]

politoerrood, als haar mond zich tot spreken opent, en de groote tanden in wit vertoon de uitdrukking van haar gelaat in leven brengen.

Met kleine duwtjes dringt ze mij in een slaplendigen tuinstoel en met zeurwoordjes beveelt ze haar mondkost en haar ververschingen aan.

En terwijl ik over de tafel heen praat, zie ik de dingen der kamer, het rood van den burgerlijken, maar simpel opgetrokken schouw, het groen en zwart der lage balken, de royale pronk van kussens, warmbruin en voorjaarsgroen, het geel der stoelomramingen - deze nederzetting van kleuren zie ik verwonderd aan als een, die plotseling in een vreemde samenleving geraakt is, waar alles, het geluid der menschen, hun aanblik en het aanzien der dingen, de kleuren en het gedrag der lijnen luide en lichtend zijn en toch zonder tegenspraak 't een tot 't ander.

't Rood zondert zich van het dichtbij zijnde geel af, maar burgert zich weer in bij het paars van een tafelkleed, bij het zwart, dat tusschen de balken schuilt.

Stil luister ik naar die fijne stem der vrouw, wier noten somtijds beven als een kinderschel en zie de dingen om mij heen voortgaan in één beweging, in één samenleving van kleur; en voor mij op de tafel staat de lamp, wier licht, opgeluisterd door een mulligroode kap, als een vrucht naar alle zijden rijpt en om zich heen schaduwpatronen weeft, waarin ik mij verdiep al verder en verder onder een suizing van stilte, die somtijds wakker wordt door het spreken der oude vrouw.

Ten laatste neem ik een blad van de tafel en al de letters ziende, leef ik een zachte wijze van leven, voelende, hoe de dingen zoo vreedzaam om mij legeren, zoo onderdanig aan het schaduwlicht der lamp, die in zich zelve schittert, van buiten nauw bewogen, als een dweepzieke monnik in gebed.

De oude vrouw staat op en spreekt vertrouwelijk; en met enkele berustingswoorden gaan we een ieder naar zijn slaapvertrek, waar ik nog nalevend in de kamer van zooeven, mijn bewustzijn versterven voel onder den over mij warenden slaap, die altijd aankomt en komt, mijn lendenen verdoovend, alsof ik aan het spele-

[p. 174]

varen meegestuurd word door een zware strooming; en mij geheel aan den slaap gegeven, word ik plots aangeraakt door een nieuw leven en mijn geest van anker gelicht, gaat henen in een groote vervulling.

En daar sta ik aan een onmetelijk, grasgroen wiegend veld, waar zich een dal in stort; en daar schuilen huisjes en schuren en tuintjes en paden zich tot een dorp te zamen, de huisjes zich hurkend onder de boomen, zich zedig gebouwend aan velden en wegen, zich hechtend aan den rand van 't dal.

't Is in den morgen - bedauwde voorland van den dag - en de zon-in-branding, nog aan het oosten, drijft haar stralen ver over het dal, waar de menschen uit hun deuren komen en rustig opzien naar de zondaglucht, en hun ledematen aan het leven wennend, kuieren voor het huis, schuifelen door het tuintje en met de hand den groei der vrucht bezoeken en de hokken openend het pluimen wolvee laten gaan.

De zon stijgt steeds en de stralen raken schuin het dal, de boomtoppen guldend en met een enkele laaiing de daken, vier schoorsteenrook aan het grijsblauw van den hemel zich verluchtigt.

Over de koele wegen gaat een enkel mensch en hobbelt het paard voor een chais, waar een man en een vrouw in zitten, deftig, maar soms tegen elkander schokkend in de geheele lengte van hun bovenlijf.

Voor een raam ruggewelft een poes zich en buiten staat een hond zich aan de achterpooten te rekken, al snuffelend tegen de morgenlucht.

Een boer, al slungelend langs de korenpaden, overschouwt de weelde van zijn gewas en weegt in de hand de waarde der aarde. En in de gaarde gaat hij van boom tot boom aanmonsteren de dracht, de hoeveelheid zijner oogst benaderend.

En onderwijl stijgt de zon, haar stralen vallen in het dal, de dauwdruppels van de loovers roovend, en voor de huizen staat het zonlicht opgevuld en al siepelend door de takken, kriebelt het over de paden en maakt daar gulden zonnestelsels, waarin muggen als stofdeeltjes door elkander duizelen.

En alsof door de zonuitstorting in één slag het leven in het dal

[p. 175]

is opgewekt, komen de menschen uit de achterhuizen door de tuinen op den weg en loopen deftig langzaam, een kerkboek in de hand, tot groepen van twee en vier, de mannen in stijve kleederen, in broeken, die rond uitpijpen naar de voeten, en vrouwen, wier hoofd voorzichtig omvat is door een muts met linten of door een kaphoed, met de rokken wijduit waaierend in haar geduldigen gang.

Langs den menschenstoet worden de heggen en hekken overstroomd door voorjaarsheesters, seringen en gouden regens, wier paarse en witte trossen, en gouden bloemen als gouden tranen, door de bladeren vallen en haar zoeten geur verliezen aan de menschen, die statig gaan en ingaan in het groote huis, de grijsgrauwe in zich zelf verzonken kerk van bergsteen, waar het orgel dreunt - een groot geluid, dat, als uit de aarde opgekomen, in zich zelve voort bromt, maar dra overstemd wordt door het klokgelui hoog boven.

In wel overdachte vlucht en wedervlucht luidt het over wegen en velden en menschen, die steeds aantreden; en als door de zon te weeg gebracht, gaat het klokkegebeier, door den wind tot zwakke verte gedreven, weer opleven in luiden aanslag als een nimmer moede roep tot vrome wijding.

En hoog boven alles stort de zon, zich zelve voedend, legioenen stralen over de haargrasjes, over de heestergestalten met hun loofbanieren, over de bloemen, hangend als lustres, opbloeiend als zonnekroonen, en over de boomen, die hoog dragen in den schoonen dag.

Van alle zijden wast het zonlicht, als een overval van warme vreugde zich meester makend van alle luchten, van elk beweeg, terwijl uit het steenen kerkhuis de slecht verheelde kerkzang als een koele bron aan 't daglicht komt.

En ik sta nog.

Maar door de zon getroffen, keer ik tot me zelve weder en me ingezwachteld in het beddeleven voelend, waak ik in den dooden nacht.