De Nieuwe Gids. Jaargang 14

Regelnummers proza verbergen

[p. 300]

De hel van Dante Alighieri. Door H.J. Boeken.
De negen en twintigste zang.
Vervolg van den achtsten ommegang.

Van den negenden tot den tienden Buidel overgegaan, zien de beide Dichters daarin de alchimisten en vervalschers van metalen, door vuile ziekten bezocht en op elkander gestapeld.

1Het vele volk en de verscheidene verwondingen 2hadden mijne oogen zóó dronken gemaakt, dat zij 3begeerig waren om stil te staan tot weenen.

4Maar Virgilius zeide tot mij: ‘Waarom toch blijft 5uw blik daar beneden gevestigd tusschen de schim-6men, de ellendig verminkten?

7Niet aldus deedt gij bij de andere buidelen: bedenk, 8indien gij meent ze te tellen, dat de vallei [in een 9kringloop van] twee en twintig mijlen rondloopt; 11en reeds is de maan onder onze voeten: weinig is¹¹ 12nog maar de tijd die ons is toegestaan, en wat anders
is er nog te zien wat gij [nog] niet ziet.’

13‘Indien gij,’ antwoordde ik daarop: ‘gelet had op 14de aanleiding waarom ik keek, dan hadt gij mij 15wellicht nog het staan gegund.’

11 de maan, het is dus nu op den middag van den stillen Zaterdag, daar de reis immers den vorigen dag met volle maan begonnen is.

[p. 301]

16Ondertusschen ging mijn Gids voort, en ik ging 17achter hem, nog het antwoord gevende en er bij-18voegende: ‘Binnen in die holte, 19waarin ik de oogen zóó gevestigd hield, geloof ik 20dat een geest van mijn bloed de schuld beweent, 21die daar beneden zoo duur te staan komt.’

22Toen zeide de Meester: ‘Niet botse uw gedachte van 23nu aan op hem: let op eenen anderen, en hij blijve daar; 25want ik zag hem aan den voet van de brug naar 26u met den vinger wijzen en u heftig bedreigen, en 27ik hoorde hem noemen Geri del Bello.²⁷

28Gij waart toen zoo ganschelijk ingenomen door den-29gene, die eertijds Altaforte bezat, dat gij niet naar²⁹ 30ginds keekt, en zóó was hij verdwenen.’

31‘O Gids mijn, de gewelddadige dood, die hem nog 32niet gewroken is,’ zeide ik: ‘door iemand die [door 33verwantschap] zijn schande deelde, 34maakte hem verontwaardigd, waarom hij heenging 35zonder tot mij te spreken, naar ik meen; en daarin heb 36ik dan ook te meerder medelijden met het gebeurde.’ 37Zóó spraken wij tot aan de eerste plaats, die van 38den rotsrand de volgende vallei, zoo er meer licht 39ware, zichtbaar maakt.

40Wanneer wij waren boven het laatste klooster der 41Buidelen des Kwaads, zoodat de leekebroeders ervan 42zich konden vertoonen aan ons gezicht, 43troffen mij verscheidene jammerklachten [als pijlen] 44die de spitsen met erbarmelijkheid beslagen hadden; 45waarom ik de ooren met de handen dekte.

46Hoeveel lijden het zoude zijn, indien uit de gast-

27 Geri del Bello, uit de familie der Alighieri, gewelddadig gedood. De eer eischte dus dat zijn dood gewelddadig door de beleedigde familie werd gewroken.

29 dengene, die eertijds Altaforte bezat, d.i. Bertram de Born, heer van Altaforte, een kasteel in Gascogne, zie den vorigen Zang.

[p. 302]

47huizen van Valdichiana tusschen Juli en September, 48en uit die van Maremma en Sardinië alle de kwalen 49in ééne gracht bij één waren; zulk een lijden was 50daar en zulk een stank ging daar uit op, als op 51pleegt te gaan van de rottende ledematen.

52Wij daalden neder op den uitersten oever van den 53langen rotsrand, steeds ter slinker hand, en toen 54was mijn blik reeds krachtiger om 55tot onder op den bodem te zien, waar de dienstmaagd 56des hoogen Heeren, onfeilbare Gerechtigheid, de 57valschaards straft die Hij hier opteekent.

58Ik geloof niet dat dát gansche kranke volk in Egina 59grooter droefenis was om te zien, toen de lucht zóó 60vol was van kwaadaardigheid 61dat de beesten, tot de kleine worm toe, dood neder-62vielen en voorts de volkeren van vroeger, naar de 63dichters voor zeker vertellen, 64zich weder aanwonnen uit het zaad der mieren; dan 65het was om in deze donkere vallei de schimmen te 66zien lijden bij verscheidene hoopen te gelijk.

68Daar lagen zij, deze over den buik en gene over de 69schouderbladen van den ander, en die ging krui-
pende naar een andere plaats over het nare pad.

70Schrede voor schrede gingen wij zonder te spreken, 71schouwende en luisterende naar de bezochten, die 72hunne personaadjen niet konden oprichten.

73Ik zag er twee zitten tegen elkanderen geleund, 74gelijk aarden pan tegen aarden pand geleund is om 75elkander te warmen, van het hoofd tot de voeten met
korsten verontreinigd: 76en nooit zag ik de roskam zoo zich reppen onder 77den stalknecht, op wien de meester wacht, noch 78onder hem, die zeer onwillig waken blijft; 79als daar ieder de beet der nagels heen en weder 80repte over zich zelven door de groote woede van

[p. 303]

81den krabber, die geen andere verlichting heeft. 82En zoo trokken de nagels de schurft weg, als het 83mes bij de papegaai-visch de schubben [wegsnijdt], 84en bij een andere visch die ze nog breeder heeft.

85‘O gij, die u met de vingeren ontmaliet,’ begon de 86Gids mijn tot één van hen; ‘en die van uwe vin-87geren zóó vele malen tangen maakt, 88zeg mij, of onder degenen, die daar binnen zijn, 89een Latijner is, zóó waarlijk moge de nagel u eeuwiglijk 90volstaan tot dit werk.’

91‘Latijners zijn wij, die gij hier aldus beiden gebroken 92ziet,’ antwoordde de ééne weenende: ‘maar gij, wie 93zijt gij, die naar ons vraagdet?’

94En de Gids zeide: ‘Ik ben één, die nederdaalt met 95dezen levende van rots-rand tot rand, en vermeen 96dezen de Hel te toonen.’

97Toen brak zich het gemeenschappelijk tegen-elkander-98leunen; en sidderende wendde zich ieder naar mij 99met de anderen die het hoorden door den wedergalm. 100De goede Meester richtte zich gansch tot mij, zeg-101gende: ‘Zeg hun dat wat gij wilt.’ En ik begon 102nademaal hij het wilde:

103‘Indien uwe heuchenis in de eerste wereld zich niet 104uitwischt uit de menschelijke geesten, maar indien 105zij leeft onder vele zonnen,¹⁰⁵ 106zegt mij wie gij zijt en van wat volk: uw rauwe en 107afzichtelijke straffe make u niet schuw om u aan 108mij te openbaren.’

109‘Ik was van Arezzo, en Albero van Siena,’ zeide de 110één: ‘deed mij in het vuur zetten; maar dat waarom 111ik stierf, leidt mij niet hier.

112Waarheid is dat ik tot hem zeide, sprekende in scherts: 113“ik zoude mij in de lucht kunnen opheffen ter 114vlucht”: en gene, die begeerte had en weinig verstand,

105 zonnen, gedurende vele jaren.

[p. 304]

115wilde, dat ik hem de kunst zou wijzen, en alleen 116omdat ik hem niet tot een Daedalus maakte, deed hij 117mij branden door zoo eenen die hem als zijnen zoon¹¹⁷
beschouwde.

118Maar tot den laatsten Buidel van de Tien doemde 119mij Minos, die niet màg falen, wegens de Alchimie, 120die ik in de wereld uitoefende.’

121En ik zeide tot den Dichter: ‘Was er ooit volk zoo 122wuft als dat van Siena? Voor zeker dat van Frank-123rijk is het niet zóó zeer.’

124Waarop die andere melaatsche, die mij hoorde, op 125mijn gezegde antwoordde: ‘Maar zonder me Stricca¹²⁵ 126daarvan uit, die zóó gematigde uitgaven wist te doen; 127En Nicolaas, die het eerst het kostbaar gebruik van¹²⁷ 128den kruidnagel ontdekte in den tuin, waar zulk 129zaad goed gedijt; 130en zonder mij de bent uit, in welke Caccia d'Ascian¹³⁰ 131den wijngaard en het groote loof verdierf, en waarin 132Abbagliato zijn grooten geest luchtte.

133Maar opdat gij wetet wie u inlichtte tegen de Sa-134nesen, spits naar mij uw oog, zoodat mijn aangezicht 135u goed antwoorde: 136zóó zult gij zien dat ik de schim ben van Cappocchio,¹³⁶ 137die met alchimie de metalen vervalschte; en als ik 138u goed beoog, dan moet gij u wel herinneren, 139hoe ik van aanleg een goede aap was.¹³⁹

117 zoo éénen, den bisschop van Siena, bij wien Albero hem van tooverij aanklaagde.

125 Zonder me - uit. Dat is natuurlijk alles ironie.

127 in den tuin, de stad Siena.

130 de bent, bestaande uit twaalf jonge lieden, die al hun bezittingen te gelde maakten, zoo 260,000 te zamen brachten en die in tien maanden opmaakten.

136 Capocchio te Siena als alchimist verbrand.

139 als ik u, als ik u goed herken. Hij was Dante's vroegere medeleerling.