In memoriam
prof. PhDr. Přemysl Janota, csc.
(1926-2008)
Op 24 september 2008 overleed in Praag na een kort ziekbed professor P. Janota, de befaamde Tsjechische foneticus en hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de Karelsuniversiteit, op de leeftijd van tweeëntachtig jaar.
Přemysl Janota werd op 10 mei 1926 in Praag geboren. In 1946 betrad hij als student de Filozofická fakulta van de Karelsuniversiteit in zijn geboortestad, waar hij in 1950 afstudeerde in de fonetiek en algemene taalwetenschap. Bovendien studeerde hij aan de Universiteit van Amsterdam neerlandistiek en fonetiek bij professor Louise Kaiser, hoofd van het Fonetisch Instituut. Hij kende Nederland toen al, want vlak na de oorlog had hij zich bij een groep studenten aangesloten om Walcheren te helpen opbouwen, in het kader van de actie ‘Hulp voor Walcheren’. In 1950 begon zijn loopbaan aan het Logopedisch Instituut te Praag, waar hij spoedig hoofd van de afdeling audiologie werd. Al iets eerder begonnen ook zijn colleges in de linguïstiek en fonetiek aan de sectie Nederlands van de Karelsuniversiteit, voor welke sectie hij een halve eeuw gezichtsbepalend is geweest, samen met de letterkundige Olga Krijtová. Zijn werk op het gebied van de fonetiek maakte hem in binnen- en buitenland befaamd, en vele generaties studenten neerlandistiek in Praag denken er met dankbaarheid en groot respect aan terug.
Professor Janota's levensloop is - evenals die van zijn tijdgenoten - sterk beïnvloed en beknot geweest door de moeilijke communistische periode; hij hield in die jaren de neerlandistiek in Praag op de been, met slechts een enkele korte hoopvolle periode tijdens de Praagse lente in 1968. Ondanks tegenwerking (men onthield hem twintig jaar - tot 1989 - een professoraat) en een verbod het land te verlaten, zodat hij niet op buitenlandse verzoeken (o.a. uit Nijmegen) kon ingaan, werkte hij gestaag door aan de ontwikkeling van zijn vak en doceerde hij dat op bevlogen wijze.
De Praagse fonetiek en neerlandistiek hebben deze geleerde altijd samen moeten delen, en goedmoedig gaf hij beide afdelingen het beste van wat hij in huis had, en dat was veel. Een grote kring van Tsjechische neerlandici zal deze beminnelijke en altijd bescheiden geleerde met dankbaarheid gedenken en in grote ere houden.
Een bibliografie van zijn publicaties is te vinden in de feestbundel ter ere van zijn zeventigste verjaardag, Phonetica Pragensia ix, 1996.
Zdenka Hrnčirová
Ellen Krol
Olga Krijtová
Auteursrechtelijk beschermd