Neerlandica extra Muros. Jaargang 1988

[p. 82]

Van de sociale geschiedenis via de media terug naar Vondel en Huygens
Kroniek van Land en Volk van Nederland en Vlaanderen
C. Vandoorne

Vandeputte, R.: Sociale geschiedenis van België 1944/1985. Lannoo Tielt, 1987, 208 p. ISBN 90-209-1440-5, Bfr. 785, -, Hfl. 45,-.

Professor Robert Vandeputte, ex-goeverneur van de Nationale Bank van België en gewezen Minister van Financiën, beschrijft in dit boek de Belgische sociale geschiedenis van ná de Tweede Wereldoorlog tot nu. De auteur behandelt in zeven hoofdstukken de heropstanding na de oorlog, de sociale vooruitgang van de jaren vijftig tot vijfenzeventig, de ‘golden sixties’, de voortgezette welvaart tot 1974, de economische en sociale verslapping van 1975 en 1982 en de ingrijpende sociale maatregelen van de laatste jaren.

In een eerste bijlage geeft Vandeputte een overzicht van instellingen waar sociale geschiedenis wordt bestudeerd, van tijdschriften en werken waarin sociaal recht wordt gepubliceerd en van aanbevolen literatuur over de recente sociale geschiedenis.

In een tweede bijlage behandelt de schrijver de loonevolutie in de periode 1960-1983.

In het boek wordt aandacht besteed aan de houding van werknemers en werkgevers en van politieke kringen. De auteur beschrijft met veel kennis van zaken de naoorlogse ontwikkelingen van het in België gevoerde sociale beleid. Het boek is tot dusverre het enige werk dat een algemeen overzicht geeft van de sociale geschiedenis vanaf 1944. Van dezelfde auteur verscheen in 1985 de Economische geschiedenis van België 1944-1984.

Vlaanderen. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 1986. ISBN 90-71821-013, 57 p.

Sinds eind 1986 is bij het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap een brochure verkrijgbaar waarin ze zichzelf bondig voorstelt op politiek, economisch en cultureel vlak. De brochure bestaat in het Nederlands, Frans, Engels, Duits, Spaans, Russisch, Japans, Chinees en Arabisch. Uit een kort voorwoord van Paul Deprez, tot 1987 Minister van Externe Betrekkingen van de Vlaamse Regering, vernemen we dat door de wetten van augustus 1980 in België aan de gemeenschappen en gewesten een ruime autonomie wordt toegekend.

In drie hoofdstukken, ‘Vlaanderen en België’, ‘De draaischijf in Noordwest-Europa - over economie’ en ‘Alles past in een menselijk project - over cultuur’ wordt een summier overzicht gegeven van het huidige Vlaanderen. De brochure is voor een eerste kennismaking met Vlaanderen een goede informatiebron.

De vele computerillustraties geven het geheel een nogal futuristisch uitzicht, wat nauw aansluit bij een passage over Flanders Technology (1983, 1985 en 1987): ‘Het is de grootste technologiebeurs ter wereld.

[p. 83]

Tegelijk bestormden de Vlamingen zelf Flanders Technology International, hiermee bewijzende dat de jonge generatie in Vlaanderen klaar staat voor de volgende eeuw’.

Dit zeer verzorgd geschreven en fraai geïllustreerde werkje is gratis verkrijgbaar bij het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Kunstlaan 43, B-1040 Brussel.

Bardoel, Jo en Biergoff, Jan (red.): Media in Nederland. Feiten, analyses. Vierde, geheel herziene druk. Wolters-Noordhoff Groningen, 1987. 228 p. ISBN 90-01-05133-2. Hfl. 41,-.

Met de eerste druk van de tweedelige uitgave Media in Nederland verscheen in 1981 een eerste overzicht van de mediaverhoudingen in Nederland. De vierde, geheel herziene druk is een totaal nieuwe uitgave waarin achtereenvolgens de sectoren ‘omroep’, ‘pers’ en ‘nieuwe media’ worden behandeld. In tien uitgebreide artikelen wordt een overzicht van de media-ontwikkelingen in Nederland gegeven. Een parallelle uitgave Informatie in Nederland legt het accent op analyses, achtergronden en theorieën.

Het boek begint met een artikel over ‘De definitieve teloorgang van het model Holland’, waarbij de zuilsgewijze organisatievorm van de Nederlandse media wordt behandeld. Hierin wordt de ontwikkeling van de media besproken van de jaren zestig tot tachtig.

In de artikelen over ‘omroep’, ‘pers’ en ‘nieuwe media’ worden achtereenvolgens besproken: de bewogen geschiedenis van de vaderlandse omroep, oude en nieuwe vormen van beeldvertier, de inzet van de televisie als informatieverschaffer, de dagbladen op de drempel van de informatiemaatschappij, de werkwijze en het uiterlijk van de Nederlandse krant, de vlottende positie van het tijdschrift in de beeldcultuur, de opmars van de tele- en informatiediensten, de confrontatie tussen publieke omroep en commerciële TV en de uitbouw van het kleinschalige medianet.

Op deze bijdragen volgen tenslotte biografische gegevens over de auteurs, een uitgebreide literatuurlijst per sector (‘omroep’, ‘film’, ‘pers’, ‘nieuwe media’) en een register.

De verschillende artikelen zijn geïllustreerd met foto's, cijfers, tabellen, staafdiagrammen en schema's. Elk artikel bevat enkele verklarende kleingedrukte teksten zoals ‘Luistervinken’ (AVRO-leden heetten in de jaren dertig luistervinken), de organisatie van de omroep, de ontwikkeling van ledenaantallen van de omroepen, het filmbeleid in Nederland, een dagje Journaal (gevolgd in de redactieruimte van het NOS-journaal), een beknopte geschiedenis van de dagbladen in Nederland, de Nederlandse opinieweekbladen, de jeugdbladenmarkt, de roddelpers, het Ditzitelexperiment (de consumenteninformatiedienst Ditzitel), kabeltelevisienetten, televisie zonder grenzen (het Groenboek van de Europese Commissie uit 1984 over de internationalisering van het mediabeleid), het wassende water (over de begin 1986 uitgezonden NCRV-serie ‘Het Wassende Water’), de etherpiraten, en nog vele andere bijdragen.

Vanwege het belang van de moderne massamedia hoort ‘Media in Nederland’ als inleidend handboek over de media-actualiteit in elke bibliotheek extra muros thuis.

[p. 84]

The Dutch today, derde herziene druk, 1983. Ministerie van Buitenlandse Zaken, 's-Gravenhage. ISBN 90-12-47-47-X, 80 p. Hfl. 9,60.

Van de Brit Frank E. Huggett, vroeger uitgever van de ‘Daily Telegraph’ in Londen, auteur van onder andere The Modern Netherlands (1971) en Modern Belgium (1969), verscheen bij de Staatsdrukkerij te Den Haag in 1982 een van talrijke mooie tekeningen voorzien werkje The Dutch Connection (ISBN 90-12-03876-6, 75 p., Hfl. 12,60), waarin wordt beschreven welke invloed de Nederlanders hebben uitgeoefend op de rest van de wereld. Van de hand van dezelfde schrijver is ook The Dutch today.

Dit boekje, dat vele aardige pentekeningen van Jenny Dalenoord bevat, behandelt diverse aspecten van de hedendaagse Nederlandse samenleving in politiek, religieus, cultureel, pedagogisch en economisch opzicht. Men komt bijvoorbeeld te weten dat Nederland een land vol contrasten en tegenstellingen is en dat de Nederlandse landbouw sinds eeuwen tot de meest efficiënte ter wereld behoort.

Hoewel bepaalde aspecten (zoals de economische vooruitgang en de BKR) thans achterhaald likken, is het voor een student als eerste kennismaking met het land toch een handig en bruikbaar boekje.

Sinds het verschijnen van de vorige kroniek van ‘Land en Volk van Nederland en Vlaanderen’ eind 1987 vonden twee belangwekkende herdenkingen plaats: in 1987 was het 400 jaar geleden dat Joost van den Vondel geboren werd, en anderzijds was het in 1987 300 jaar geleden dat Constantijn Huygens overleed.

Doorluchte Rijn, mijn soete droom,
Van waar sal ik u lof toesingen?
Mijn treckende geboortestroom...

Dit zijn de beginregels van ‘De Rijnstroom’, waarin de zoete droom de geboortestad van Joost van den Vondel Keulen betrof, waar hij op 17 november 1587 werd geboren.

Dit feit werd in 1987 op tal van plaatsen herdacht. De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag wijdde van 18 november 1987 tot 9 januari 1988 aan Vondel een tentoonstelling onder de titel: ‘Vondel! Het epos van een ambachtelijk dichterschap’. Daarbij werd een goed verzorgde catalogus uitgegeven.

Het Kölnische Stadtmuseum en de Universitäts- und Stadtbibliothek van Keulen wijdden eveneens een tentoonstelling aan de grote dichter (van 29 augustus tot 23 december 1987): ‘Joost van den Vondel. Köln 1587-1679’.

De Vondelherdenking leidde ook tot een aantal publikaties:

-	Muss sehnend ich doch schaun nach Köln, der Vaterstadt, die mich geboren. Joost van den Vondel, Köln 1587-1679 Amsterdam. Zum 400. Geburtstag des Dichters. (Kleine Schriften zur Kölner Stadtgeschichte Nr. 5);
-	Jetzt kehr ich zu den Rhein. Een opstellenbundel bij Vondels 400ste geboortedag. Samengesteld door prof. dr. H. Vekeman en dr. H. van Uffelen. Runge Köln, 1987;

[p. 85]

-	Thijs, W.: Vondel et la France. Presses universitaires de Lille, 1987.

Verder vonden in het kader van de Vondelherdenkingen tal van lezingen, toneel- en muziekuitvoeringen plaats: ‘Faëton’, Appel Theater Den Haag; ‘Adam in Ballingschap’, NOS-TV.

Ook aan Constantijn Huygens (1687-1987) werd in ruime mate aandacht besteed. Een kleine keuze uit de vele manifestatie en publikaties:

Van 26 maart tot 9 mei 1987 vond in de Koninklijke Bibliotheek 's-Gravenhage een herdenkingstentoonstelling plaats onder de titel ‘Huygens herdacht’, waarbij eveneens een fraaie catalogus werd gepubliceerd met een beknopte bibliografie van Huygens' werken en enkele bijdragen over zijn kinderen.

Soo komt ghy meestendeel, mijn uyterste behaegh,
Mijn noyt volpresen, noyt half uytgepresen Haegh,
En opent my de Milt; want, tegens all' de wetten,
Natuer, van uw gesagh, die lust en liefde pletten
Als 't op de hoofden sneewt, schijnt, deze liefde groey
Hoe mijn verloopen dagh meer na den avond spoeyt.
'k Hebb Jongh en achteloos, nu menigh Jaer geleden,
Soo 't Kalf treedt in de Wey, all daer ick tré getrede
Maer sonder gae te slaen in wat een Paradijs
Mijn snoer gevallen was....
(Zee-Straet vers 59-68)

Het Comité Constantijn Huygens-herdenking organiseerde een plechtige herdenkingsbijeenkomst op 28 maart 1987, Huygens' sterfdag, in de Kloosterkerk in Den Haag, en richtte in het Museon te 's-Gravenhage en het Rijksmuseum Paleis Het Loo in Apeldoorn tentoonstellingen in.

De bundel ‘Huygens in Noorder Licht’ (lezingen van het Groningse Huygens-symposium, 1987) bevat de teksten van de op 22 mei 1987 aan de Rijksuniversiteit Groningen gehouden lezingen, waarin vooral de veelzijdigheid van Huygens' werk wordt benadrukt (Huygens als Donnevertaler - N.F. Streekstra, Huygens als dialoogschrijver - M.M.H. Bax, Huygens als Neolatijn dichter - F. Akkerman, Huygens als kunstadviseur - A. Nieuwenhuis-Van Berkum, e.a.).