Neerlandica extra Muros. Jaargang 1988

[p. 45]

Van de IVN

Tiende Colloquium Neerlandicum - Gent - 28 augustus-2 september 1988

In de afgelopen weken hebben alle neerlandici extra muros de tweede mededeling ontvangen over het Tiende Colloquium. Het was een teken dat de voorbereiding nu op volle toeren draait.

Het aantal van 143 voorlopige inschrijvingen beantwoordt aan de verwachtingen en bewijst dat de belangstelling voor de Colloquia Neerlandica van de IVN stabiel blijft.

In het programma dat met de tweede mededeling werd verstuurd, en dat uiteraard nog niet helemaal compleet is, kan men lezen hoe de plannen die in het vorige nummer van NEM werden gepresenteerd, vorm hebben gekregen. Inleidingen en workshops zullen elkaar aanvullen. Het hele programma is opgebouwd rond het vraagstuk: ‘Wat kunnen we in het buitenland aanbieden en hoe kunnen we dat met de grootste kans op succes doen?’ Voor meer ontspannen samenzijn, zo goed voor het in kleine kring uitwisselen van gegevens en ervaringen, is voldoende ruimte gelaten.

De werkgroepleiders zijn al druk bezig overleg te plegen met verschillende belangstellenden voor hun onderwerp en we mogen aannemen dat de inleiders al nadenken en aantekeningen verzamelen over wat zij te berde willen brengen. Voor de ‘vrijmarkt’ zijn inmiddels een flink aantal korte lezingen aangemeld. Het zal voor alle deelnemers stimulerend zijn om te horen hoe, ver weg en vaak in stilte, wordt voortgebouwd aan ons ‘weten’ op het gebied van de neerlandistiek. In dit verband verdient het initiatief van collega Beheydt om de samenstelling van een lessenbundel te bekijken - zie hiervoor zijn oproep elders in dit nummer - aller speciale aandacht.

Dat de extra-murale neerlandistiek waarschijnlijk een belangrijker schakel is in het geheel van de internationale betrekkingen dan de docenten zelf soms durven vermoeden, is de afgelopen tijd wel gebleken uit de vaak heftige debatten omtrent regeringsnota's, studies en rapporten die het licht zagen. Iets meer bewust van dit feit dan voorheen zullen de deelnemers aan het Tiende Colloquium Neerlandicum, naar we hopen, ook met des te meer enthousiasme naar Gent komen.

(AvS)

Oproep: bijdragen aan een didactiekbundel - IVN 1988

Docenten Nederlandse Taal en Cultuur in het buitenland hebben na enkele jaren onderwijservaring allemaal wel ergens een les waar ze fier over zijn, die goed loopt, origineel is of gewoon leuk, een les dus waarvan het de moeite waard is dat ook andere docenten erover zouden kunnen beschikken.

[p. 46]

Een bundeling van dergelijke type-lessen zou een praktisch en bruikbaar didactisch instrument kunnen opleveren voor alle docenten in het buitenland. Wij nodigen daarom alle docenten uit om voor één keer zo'n bijdrage klaar te maken voor het IVN-congres van 1988. Nu al is het goed te bedenken dat alleen lessen in aanmerking komen die los te gebruiken zijn (niet gebonden aan een handboek of cursus). De lessen kunnen onder drie hoofdingen vallen

I.	Nederlandse Cultuur b.v. De schilderkunst in Haarlem ten tijde van Frans Hals b.v. De Vlaamse en de Nederlandse Film.
II.	Nederlandse Literatuur b.v. Het nieuw-realisme in Vlaanderen b.v. De Ortolaan van Maarten 't Hart.
III.	Nederlandse Taalkunde b.v. De modale hulpwerkwoorden b.v. Synoniemen in het Nederlands.

Op de vrijmarkt van dinsdag 30 augustus 1988 kunnen de uitgavevorm en de inhoud ruimer besproken worden. Suggesties zijn nu al welkom bij L. Beheydt, p/a redactie NEM.

L. Beheydt

Een nieuwe reeks: Basisteksten Nederlands

Dank zij een initiatief van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN) gaat binnenkort een nieuwe reeks van start onder de titel Basisteksten Nederlands. De serie bestaat uit Nederlandstalige boekjes van bescheiden omvang (70 tot 140 blz.), die een ondersteunende functie hebben bij het onderwijs van Nederlands als vreemde of als tweede taal. Alle boekjes in de reeks maken gebruik van een beperkte woordenschat. Zij zijn bestemd voor zowel studenten als docenten en lenen zich voor zelfstudie én voor gebruik in het kader van een cursus. De uitgever is Dick Coutinho BV te Muiderberg. De boekjes zijn matig geprijsd.

De reeks omvat boekjes op het gebied van Nederlandse letterkunde, taalkunde, en land en volk. Als eerste deel verschijnt omstreeks juni 1988 Poëzie van 1920 tot nu, een geannoteerde bloemlezing met een bondige literair-historische inleiding, samengesteld door Theo Hermans (University College London). Dit deeltje steunt op de woordenschat die in het Basiswoordenboek Nederlands van P. de Kleijn en E. Nieuwborg is vastgelegd en die voor het niveau Basiskennis van het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal als bekend wordt verondersteld.

Als tweede deel verschijnt eind 1988 een soortgelijke bloemlezing Proza van 1920 tot nu, samengesteld door docenten van de Nederlandse afdeling op University College London. In de loop van 1989 volgen twee bloemlezingen met poëzie en proza van vóór 1920; samenstellers zijn

[p. 47]

André Lefevere (University of Texas) voor de poëzie en een groep Londense docenten voor het proza. Bij deze vier literaire bloemlezingen zal vervolgens een docentenhandleiding samengesteld worden door Jane Fenoulhet (Londen). Een Nederlandse literatuurgeschiedenis van de 19de en 20ste eeuw door R.P. Meijer (Londen) zal dit onderdeel van de reeks afronden.

Op het gebied van de Nederlandse taalkunde verschijnt er een deeltje over de verspreiding van het Nederlands in de wereld, door J.W. de Vries (Dutch Studies Programme, Leiden). Er komt ook een Nederlandse basisgrammatica. De deeltjes over ‘land en volk’ zullen uiteenlopende aspecten van het hedendaagse leven in de Lage Landen behandelen. Titels en auteursnamen zijn nog niet bekend.

Th. Hermans

IVN-enquête 1987

In de loop van 1987 organiseerde de IVN een grote enquête die tot doel had feiten te verzamelen en meningen van de docenten extra muros te peilen over de inhoud, het wenselijke en bereikbare wetenschappelijk niveau en de toekomstperspectieven van de neerlandistiek buitengaats. Deze enquête was een antwoord van het IVN-bestuur op de uitnodiging van de Algemeen Secretaris van de Nederlandse Taalunie om mee te denken over een lange-termijn-politiek van deze intergouvernementele instantie ten aanzien van de buitenlandse neerlandistiek.

Onlangs konden de resultaten van deze enquête, waaraan honderd buitenlandse docenten hadden meegewerkt, aan de Nederlandse Taalunie worden aangeboden.

Hoewel de neerlandistiek extra muros wordt bedreven op de meest uiteenlopende wijzen en onder zeer verschillende omstandigheden, ofschoon de doelstellingen van docenten en docentschappen uitermate gevarieerd bleken, konden toch enkele algemene conclusies worden getrokken uit de veelheid van materiaal die de IVN-enquête heeft opgeleverd. Tevens kon het bestuur op grond van die uitkomsten enkele aanbevelingen formuleren. Aangezien het onmogelijk is op deze plaats het hele aan de Nederlandse Taalunie aangeboden rapport te publiceren, beperken wij ons hier tot het afdrukken van de Conclusies en Aanbevelingen.

Het is van belang om het geven van louter taalonderwijs in universitair verband extra muros te blijven steunen en subsidiëren. Voor veel universiteiten zou het ontbreken of wegvallen van gepaste steun aan deze tak van de neerlandistiek onbegrijpelijk zijn, omdat zij ook het praktische taalonderwijs als wezenlijke taak van de universiteit beschouwen. Het wegvallen van steun hiervoor zou op de meeste plaatsen een bedreiging zijn voor het voortbestaan of de uitbouw van de neerlandistiek.

Het onderwijs in aktieve taalvaardigheden geniet vrij algemeen de voorkeur van zowel studenten als docenten, ook daar waar het Nederlands alleen maar als bijvak wordt gedoceerd. Het is in buitenlands cultuur-

[p. 48]

politiek opzicht aanbevelenswaardig in te spelen op deze voorkeur - die bij studenten vaak op praktische gronden berust - en mede daardoor extra muros een gunstig klimaat te scheppen waarin ook de belangstelling kan groeien voor de wetenschappelijke studie van de Nederlandse taal, letterkunde en cultuur. Het stimuleren van onderwijs in aktieve taalvaardigheden en het beschikbaar stellen van middelen hiervoor verdient derhalve prioriteit.

Het blijkt dat voor de meeste docenten extra muros na het onderwijs in taalvaardigheden het onderwijs en onderzoek op het gebied van letterkunde en cultuur de tweede prioriteit geniet. Waar studenten het niveau bereiken dat hen in staat stelt verhandelingen en skripties te schrijven, blijken die evenwel zeker voor de helft onderwerpen op het gebied van de taalkunde en filologie te behandelen. Men kan zich daarom afvragen of het niet wenselijk zou zijn om, met eerbiediging van de absolute autonomie van de buitenlandse universiteiten, de aanstelling van naar verhouding meer taalkundigen in het buitenland te stimuleren.

Een meerderheid van de docenten extra muros is niet aktief betrokken bij wetenschappelijke discussies over de methodiek van het vreemdetalen-onderwijs. Hieruit kan niet worden geconcludeerd dat zij voor de methodiek geen belangstelling hebben. Deze geringe betrokkenheid verdient een nadere bestudering.

Als slechts 51 van de 100 respondenten voldoende mogelijkheden hebben om wetenschappelijk onderzoek te verrichten en de resultaten daarvan te publiceren kan dit het aanzien van de Neerlandistiek extra muros in binnen- en buitenland slechts schaden. Ook wordt hierdoor een zware hypotheek gelegd op de toekomst van de buitenlandse neerlandistiek. Voor een minderheid van de docenten extra muros is het verrichten van onderzoek en het publiceren tevens van onmiddellijk belang in verband met hun verdere carrière. Bevordering van wetenschappelijk onderzoek door docenten extra muros verdient daarom een zeer hoge prioriteit. Dit onderzoek kan vooral worden bevorderd door:

1	Het verlichten van de lestaak en administratieve werkzaamheden voor de docent extra muros en derhalve op de eerste plaats het bevorderen van een betere bemanning van de bestaande docentschappen. In dit verband kan met name ook gedacht worden aan het tijdelijk zenden van gastdocenten, eventueel ter vervanging van met studieverlof zijnde vast aangestelde docenten.
2	Het vergemakkelijken, en ook financiëel draagbaar maken, van langere studieverblijven in Nederland en België. Hierbij moet vooral aandacht worden geschonken aan het verschaffen van logies dicht bij universitaire centra, bibliotheken en archieven.
3	Het verbeteren van materiële voorwaarden waaronder het vergemakkelijken van het internationale boekenleenverkeer en het snel en goedkoop beschikbaar stellen van fotokopieën. De attenderingslijsten, die een uitstekend hulpmiddel blijken, moeten worden voortgezet.
4	Het opstellen van een overzicht van alle tijdschriften op het gebied van de neerlandistiek met een uitvoerige beschrijving van inhoud, richting en redactie. Een dergelijk overzicht kan bijdragen tot betere con-

[p. 49]

	tacten tussen deze tijdschriften en docenten extra muros, en de aanbieding van artikelen uit het buitenland aan die tijdschriften stimuleren. Veel docenten extra muros kennen waarschijnlijk te weinig tijdschriften wegens gebrek aan financiële middelen.
5	Het subsidiëren van werken en series studies in vreemde talen die uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek extra muros publiceren. Uitbreiding van NEM.

Het was nog niet mogelijk een volledige bibliografie van extramurale publikaties op te stellen. Hoewel de NEM-redactie in dit opzicht reeds initiatieven ontplooit, verdient het aanbeveling tot regelmatige publikatie van zo'n bibliografie te komen ten einde het aanzien van de neerlandistiek extra muros in binnen- en buitenland te verbeteren. Een dergelijke bibliografie kan ook stimulerend werken voor de docenten extra muros zelf.

Het verdient aanbeveling om de wetenschappelijke bedrijvigheid onder studenten extra muros - het schrijven van skripties en proefschriften - met geëigende middelen te stimuleren en te bevorderen. Hiervoor is het mede nodig de status van de neerlandistiek aan de universiteiten te analyseren en vervolgens, waar nodig, een verbetering van die status na te streven.

Ook dient een duidelijk overzicht te worden samengesteld en gepubliceerd van de mogelijkheden die er voor buitenlandse studenten bestaan om enige tijd aan Belgische of Nederlandse universiteiten te verblijven en te studeren: beurzen, huisvesting enzovoort.

Meer studenten zouden aan zomercursussen Nederlandse taal en cultuur moeten kunnen deelnemen. Daarom is uitbreiding van het aantal zomercursussen of uitbreiding van het aantal beschikbare plaatsen op bepaalde zomercursussen dringend gewenst.

Een regelmatig aangevulde bibliografie van geschreven en onder kanden zijnde skripties, verhandelingen en proefschriften zou een beter inzicht mogelijk maken in de stand van de neerlandistiek extra muros.

De uitgaven van de IVN oogsten veel bijval.

Neerlandica extra Muros moet worden voortgezet en kan bij uitbreiding tot drie of vier nummers per jaar nog beter beantwoorden aan de behoefte van de docenten extra muros.

De docentenlijst, die tot nu toe de semi-officiële wegwijzer was naar de universitaire docenten en de docentschappen extra muros, moet regelmatig blijven verschijnen en ook in de toekomst door de IVN als onafhankelijke vereniging worden samengesteld en uitgegeven.

‘Wie en Wat’ heeft vooral in zijn nieuwe, bredere opzet een goede toekomst, ook omdat het steeds meer inspeelt op praktische vragen van docenten extra muros.

Voor wat de verhouding tussen hoofdvak- en bijvakstudies aangaat, blijkt er relatief weinig animo of reden te bestaan om te komen tot het instellen van nieuwe hoofdvakstudies. Eventuele initiatieven in die richting moeten trouwens allereerst van de universiteiten zelf komen.

Veel docenten houden zich bezig met culturele aktiviteiten die

[p. 50]

ook het buiten-universitaire publiek tot doelgroep hebben. Toch blijft de indruk bestaan dat dit vooral aktiviteiten zijn op het gebied van taal en letteren: literaire lezingen, auteurslezingen, vertalingen e.d. Algemene voorlichting over België en Nederland, het organiseren van theatervoorstellingen, concerten en tentoonstellingen worden aanzieklijk minder vaak genoemd en schijnen meermalen buiten het bereik te liggen van de docentschappen extra muros. Toch dient men te bedenken dat juist zulke aktiviteiten, buiten universitair verband, het aanzien van een docentschap, in een universiteitsstad en binnen de universiteit zelf, vaak aanzienlijk verhogen, waardoor dan ook de belangstelling voor en de welwillendheid ten aanzien van een studierichting Nederlandse taal- en letterkunde op hun beurt weer toenemen. Men kan de docent extra muros uiteraard in dezen geen verplichtingen of taak opleggen, maar degene die op deze wijze de kennis van de Nederlandse taal en cultuur bevordert moet op royale steun vanuit Nederland en België kunnen rekenen. Het is daarom dan ook van belang dat er goede rechtstreekse betrekkingen bestaan tussen de Nederlandse en Belgische ambassades en de docenten extra muros.

Docenten en andere belangstellenden die over de volledige tekst van het rapport willen beschikken kunnen dit aanvragen bij de administratie van de IVN: postbus 84069, 2508 AB 's-Gravenhage.

(AvS)