Neerlandica extra Muros. Jaargang 1981

[p. 28]

Boekbesprekingen

Taschenwörterbuch Deutsch-Niederländisch. Bearbeitet von Prof. Dr. Gerhard Worgt. Leipzig, VEB Verlag Enzyklopädie, 1977, XXIV + 359 blz.

Prof. Worgt (Leipzig) heeft met dit handzaam Duits-Nederlands woordenboekje een eerste uitgave voor de Oostduitse markt verzorgd, dit ongeveer gelijktijdig met de vernieuwing van het bekende Langenscheidt-programma voor de Westduitse markt. De omvang is bescheiden: 15.000 lemmata, tegenover b.v. ca. 40.000 in de Prisma-pocketreeks.

De aanpak is op consequente wijze produktief vanuit het Duits naar het Nederlands toe: de Duitstalige wordt door middel van vertaalhulpen in het Duits (incl. Duitstalige afkortingen) in staat gesteld de juiste Nederlandse vertaling van een Duits woord te vinden. En hij krijgt bovendien de nodige grammaticale informatie over de als vertaling gepresenteerde Nederlandse woorden: geslacht, indien onzijdig, en meervoudsvorming bij de substantieven, scheidbaarheid en eventueel sterke vervoeging bij de werkwoorden en onregelmatige trappen van vergelijking bij de adjectieven, terwijl de - consequent als bekend veronderstelde - informatie over het Duits op het genus van de substantieven na ontbreekt. Ook de - overigens vrij beperkte - fonetische notatie betreft de Nederlandse, niet de Duitse woorden. In dit licht van de produktiviteit voor de anderstalige is het problematische te zien van uitgaven in licensie van oorspronkelijk in en voor het Nederlandse taalgebied verschenen woordenboeken op buitenlandse markten: bij gebrek aan beters op die markten zelf zijn zij eerder een noodzakelijk kwaad, waarbij helaas op te merken valt dat die markten m.b.t. de ‘kleine taal Nederlands’ meestal te klein zijn voor eigen grote uitgaven. Des te verheugender is het dat de DDR tenminste goed is voor een kleine eigen uitgave.

De auteur heeft er met succes naar gestreefd een up to date corpus met dito vertalingen samen te stellen, b.v. Umweltschutz, Verkehrsteilnehmer, Umlaufbahn. Een leuk detail: net als de IVN enkele jaren geleden heeft Worgt met het typisch Duitse woord ‘Landeskunde’ geworsteld: zijn vertaling ‘landkunde, cultuurgeografie’ is helaas minder geslaagd te noemen dan die van de IVN(-uitgave) ‘kennis van land en volk’.

Te hopen is tenslotte dat er spoedig een Nederlands-Duits deel, dit dan receptief voor Duitstaligen, mag volgen.

Frans Beersmans, Tilburg

Andreas Burnier e.a., De vrouw als auteur. Dick Coutinho B.V., Muiderberg. Prijs f 17,50.

In De vrouw als auteur zijn de ‘Algemene Colleges’ die de School voor Taal- en Letterkunde jaarlijks organiseert, van de cursus 1979-1980 gebundeld. Het is een zeer diverse verzameling van voordrachten, die slechts gemeen hebben dat steeds een vrouwelijk auteur in het middelpunt staat. Achtereenvolgens zijn dat: Sappho, behandeld door Andreas Burnier,

[p. 29]

Hadewijch door N. de Paepe, George Sand door Hella Haasse, Virginia Woolf door Martien Kappers, Carry van Bruggen door Diny Schouten en Christa Wolf door J. Ester.

Vooral de drie laatste opstellen zijn interessant, ieder uit een verschillend oogpunt. Martien Kappers gaat na wat er sinds A room of one's own in de vrouwenliteratuur aan de orde is geweest en geeft interessante en kritische informatie over de beoefening van de literatuurwetenschap uit feministische hoek. Diny Schouten analyseert op heldere manier wat Carry van Bruggen bedoelde met de ‘opheffing der vrouw’. Ester tenslotte laat de ontwikkeling zien van Christa Wolf als romancière en critica binnen de beperkingen die de cultuurpolitiek in de DDR haar oplegt.

Margaretha H. Schenkeveld, Amsterdam

Jacomien Holmgren, Aantekeningen over het thuistaalonderwijs in Zweden.

Een bijzonder aardige scriptie die werd vervaardigd in het kader van een studie Nederlands aan de universiteit van Stockholm, die ook de uitgave verzorgde (1981). In Zweden hebben alle leerlingen die uit een gezin komen waar beide ouders (of één van hen) een andere taal dan Zweeds spreken, recht op onderwijs in deze taal gedurende twee uur per week. Op school. De schrijfster, die enkele jaren bicultureel onderwijs Nederlands heeft gegeven, vertelt na een inleiding en een hoofdstuk over ‘De thuistaal in het algemeen in Zweden’ in hoofdstuk 3 ‘Iets over mijn ervaringen en mijn manier van werken met het thuistaalonderwijs’. Nu ook in Nederland het bicultureel onderwijs van de grond komt, is het nuttig van buitenlandse ervaringen, zoals deze, kennis te nemen.

(hjb)