Neerlandica extra Muros. Jaargang 1980

[p. 34]

Zomercursussen

Zomercursus Nederlandse Taal en Cultuur 1980. Aangezien dit jaar de zomercursus van Breukelen voor de 25ste keer van start ging, werd, na de opening door de staatssecretaris, de heer Hermes, een feestelijke receptie gehouden. Een voortreffelijk initiatief van de heer Van Ravenswaay en de zijnen.

Met betrekking tot het geboden programma kan gezegd worden dat dit het merendeel der cursisten uitstekend is bevallen.

Er heerste een zeer goede sfeer. Tijdens de lessen en de vrije uren hebben de cursisten een niet aflatende ijver getoond. Zelfs het, o wonder, zomerse weer heeft ze niet verleid tot een trager werktempo.

Door ziekte van één der docenten moest in enkele groepen het aantal cursisten hoger zijn dan was voorzien. Docenten en cursisten hebben deze tegenslag, vol begrip en blijmoedig, weten te dragen.

Kortom, deze cursus verdient het predicaat ‘goed’.

P.A. Jacobs, cursusleider

Zomercursus Nederlandse taal en cultuur te Hasselt/Diepenbeek (3 tot 18 augustus 1980). De Hasseltse zomercursus van dit jaar was een bijzondere. Het was de tiende, en dat moest natuurlijk gevierd worden.

De eerste dag was al anders dan anders. Er waren veel meer officiële persoonlijkheden bij de opening aanwezig en er waren deze keer ook een aantal docenten extra muros uitgenodigd, uit landen die tot het ‘voedingsgebied’ van de Hasseltse cursus behoren. De cursisten vonden in hun tas met cursusmateriaal ditmaal ook een kleine maar spirituele verrassing van de plaatselijke jeneverstoker. En 's middags was er een heus feestconcert, door het vocaal en instrumentaal ensemble Henric van Veldeke onder leiding van Juliaan Wilmots, in de wandeling Nonkel Juul genaamd. Het gebodene was muzikaal van hoog niveau, maar de sfeer riep gelukkig duidelijke herinneringen op aan de gezellige zangavonden die we van vorige jaren kenden.

In de loop van de veertien dagen daarna waren er nog meer verrassingen. Zo kregen alle bij de cursus betrokkenen een tegel aangeboden ter herinnering aan dit 10-jarig jubileum. En vooral op de laatste dag liet ook het Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur zich van zijn beste kant zien: alle cursisten mochten minstens twee boeken mee naar huis nemen.

Maar ook het programma vertoonde vernieuwingen en andere accenten, al had dat misschien niet op de eerste plaats met het tweede lustrum te maken. Immers, de zomercursus in Hasselt is nog niet zo oud, en een tienjarige is uiteraard nog volop in de groei. Dat is niet zozeer een kwestie van ‘groter groeien’: het aantal deelnemers blijft met ongeveer honderd studenten (Programma 1) en een twintigtal docenten uit het buitenland (Programma 2) de laatste jaren vrij constant. Maar elk jaar wordt er bij de voorbereiding naar gestreefd het programma in bepaalde opzichten te vernieuwen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van suggesties van de cursisten en de ervaringen die de docenten met verschillende programmaonderdelen hebben

[p. 35]

opgedaan. Ook het docentencorps ondergaat vernieuwingen: er is een ‘harde kern’ van veteranen - cursusleider Jos Wilmots reikte aan zijn drie medewerkers-van-het-eerste-uur: Lex Wethlij, José Cajot en Xavier Staelens, dit jaar een ‘zilveren tien’ uit -, maar er zijn ook nieuwe gezichten. Zo was er deze keer evenals vorig jaar een vrouwelijke docent, ditmaal in de persoon van Rita Temmerman, voormalig docente Nederlands in de Verenigde Staten. Er zijn tekenen die erop wijzen dat de ‘tweede feministische golf’ ook de zomercursus in Hasselt niet onberoerd zal laten en dat het aantal dames in het docentencorps in de toekomst zal worden uitgebreid.

Een van de vernieuwingen of andere accenten van dit jaar was dat er, in plaats van lezingen of voordrachten door één spreker, gesprekken tussen twee of meer personen werden gehouden. Deze vorm van informatie-overdracht was duidelijk levendiger en boeiender voor de toehoorders dan de traditionele formule. Een geheel nieuw programmaonderdeel vormden de bedrijfsbezoeken: in drie groepen verdeeld werden de cursisten ontvangen en rondgeleid in Limburgse fabrieken. Nog iets nieuws was de vrije tijd met keuzemogelijkheden. In de daarvoor uitgetrokken uren konden de cursisten op vrijwillige basis ofwel aan sport doen ofwel aan ‘studielessen’ deelnemen (eigen studie met desgewenst begeleiding van een docent) ofwel helemaal vrij nemen. Er was iets meer belangstelling voor sport dan voor de studielessen, maar de meesten gaven er de voorkeur aan deze tijd op een andere wijze te besteden. De zomercursus in Hasselt staat bekend om zijn ‘zware’ programma: de betrekkelijk korte periode van veertien dagen is behoorlijk gevuld, en nu en dan wat vrije tijd blijkt dan wel bijzonder welkom te zijn.

Iets nieuws was ook de excursie naar Brussel en omgeving. Er werden bezoeken gebracht aan het Koninklijk Museum voor Centraal Afrika in Tervuren, aan de kastelen van Beersel en Gaasbeek en daarna aan Brussel zelf. Daar hadden we geluk: de Grote Markt, die op zichzelf al mooi genoeg is, was bedekt met een reusachtig bloementapijt, wat maar een paar dagen per jaar het geval is.

Verder waren er natuurlijk ook heel wat programmaonderdelen die in de loop der jaren hun bestaansrecht telkens weer bewezen hadden: een rondleiding op de campus, een bezoek aan het krantebedrijf ‘Het Belang van Limburg’, grotere en kleinere excursies, een toneel- en een filmvoorstelling (resp. ‘De memoires van Sarah Bernhardt’ (John Murrell) door het Toneelgezelschap Ivonne Lex uit Antwerpen en de Vlaamse film ‘De Loteling’, naar de novelle van Conscience), luisteren naar kleinkunst op de plaat, bezoeken per groep (ca. 10 cursisten) aan personen en instellingen in Hasselt en omgeving en avondbezoeken van twee of drie studenten aan Hasseltse gezinnen, die zich hiervoor ieder jaar weer ter beschikking stellen.

Men kan zich na dit alles afvragen of er ook nog onderwijs in de Nederlandse taal gegeven werd. Wel, dat is zo vanzelfsprekend, dat daar in dit verslag nu pas melding van gemaakt wordt. In het algemeen werd de hele ochtend hieraan besteed. Die vanzelfsprekendheid betekent overigens niet dat dit onderwijs elk jaar op dezelfde manier gegeven wordt en dat er verder niet over wordt nagedacht. Integendeel, er komen nieuwe leermiddelen ter beschikking (bv. uit de bij het Wetenschappelijk Onderwijs Limburg verschij-

[p. 36]

nende DONA-reeks; zie NEM-29, blz. 85-86 en NEM-31, blz. 72-73), er worden nieuwe werkvormen toegepast, en de ervaringen van de individuele docent en het overleg tussen de docenten hebben tot gevolg dat de aanpak ieder jaar weer een beetje anders is. Natuurlijk zijn ook de studenten ieder jaar anders en ook dat heeft consequenties.

Misschien mag in dit verband opgemerkt worden, dat er helaas elk jaar weer studenten komen die eigenlijk te weinig Nederlands kennen om optimaal te profiteren van een zomercursus. Het is nu eenmaal onmogelijk iemand in veertien dagen een vreemde taal te leren. In de informatie over de cursus wordt dan ook altijd vermeld dat deze niet bedoeld is voor beginners. Voor een cursus waarbij Nederlands de voertaal is, is een enigszins redelijke luistervaardigheid toch wel een minimumeis, maar ook daaraan wordt niet altijd voldaan. Maar docenten én studenten doen hun best en de resultaten ‘spreken voor zichzelf’. Dat is in dit verband een goede uitdrukking, want het meest opvallende is altijd weer dat heel wat studenten die aan het begin van de cursus moesten zeggen: ‘Ik heb nog nooit Nederlands gesproken’ (en dat zeggen ze dan soms nog in een andere taal), na veertien dagen een aardig mondje Nederlands praten.

Om aan het eind van dit verslag weer terug te keren tot het tienjarig jubileum: als blijvende herinnering aan dit heuglijk feit is er een brochure tien jaar zomercursus Nederlands verschenen (uitgegeven door het Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur, Bestuur van Internationale Culturele Betrekkingen, Brussel en de Vereniging voor Wetenschappelijk Onderwijs Limburg, Universitaire Campus, B-3610 Diepenbeek). Daarin staan allereerst woorden vooraf door Rika de Backer-van Ocken, Minister van de Vlaamse Gemeenschap, en Harry Vandermeulen, Gouverneur van de provincie Limburg en Voorzitter van de Vereniging voor Wetenschappelijk Onderwijs Limburg. Verder geeft cursusleider Jos Wilmots zijn visie op het onderwijs van onze taal in het buitenland en een ‘historisch overzicht’ van tien zomercursussen onder de titel ‘Zo zie ik het tenminste...’. Bovendien zijn er een twaalftal korte impressies van deelnemers ‘uit alle windstreken’ in opgenomen en een stukje getiteld ‘Een stem uit het Noorden’ door schrijver dezes. Het is een aardig boekje geworden - als je dat tenminste mag zeggen van een publikatie waar je zelf aan meegewerkt hebt. Het is uitgereikt of toegezonden aan de medewerkers van de zomercursus, aan de deelnemers van dit jaar en aan een aantal andere belangstellenden. Maar wie nog geen exemplaar heeft en er wel een wil hebben, zal er in Diepenbeek nog wel een kunnen krijgen.

(jdr)

Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - Gent (4-29 augustus). Voor de negende maal waren 71 studenten uit Frankrijk, Italië, Portugal en Spanje in Vlaanderen te gast om er aan de zomercursus Nederlandse Taal en Cultuur in Gent deel te nemen.

Nadat er in het verleden reeds enige experimenten met taalactiviteiten buiten het traditionele leslokaal waren voorzien, werd het cursusprogramma dit jaar nog beter aangepast aan de noden van de studenten om zoveel mogelijk praktische taalkennis in allerlei omstandigheden op te doen. Daarom werden de socio-culturele activiteiten uitgebreid met keuzeactivi-

[p. 37]

teiten allerhande, zoals toneel, rollenspel, zang, film, schilderkunst, literatuur, stadsrenovatie en studie van linguïstische problemen van het Nederlands. Bij de evaluatie van deze negende zomercursus bleek uit de reacties van de studenten dat ze hieraan enthousiast hebben deelgenomen.

Aanvankelijk koesterde de cursusleiding de stille hoop dat de studenten spontaan een eigen afscheidsavond voor de Gentse gastgezinnen en genodigden zouden organiseren. Ondanks het rijk gevulde en zware cursusprogramma, de vele bezoeken aan Gentse families, de uitstappen naar Antwerpen, Lier, Brugge, het Zwin en de kuststreek, een fietstocht in en rondom De Pinte, invitaties her en der op zaterdag en zondag, hebben de deelnemers toch de nodige energie en geestdrift kunnen opbrengen om een keurig afscheidsprogramma in elkaar te boksen. Onder leiding van de docenten brachten enkele studenten een eigen interpretatie van Sartres ‘Huis Clos’ in verkorte, Nederlandse versie. Een keure Italiaanse, Spaanse, Franse en Portugese studenten vergastte het publiek op studenten- en volksliederen uit hun moederland, maar ook op enkele Vlaamse volksliedjes die zij tijdens de cursus hadden geleerd.

Het aantal deelnemers aan deze negende cursus bleef beperkt tot 71 geselecteerde gegadigden. Studenten die voordien reeds een zomercursus in Gent hadden gevolgd, werden dit jaar niet toegelaten. De geselecteerde 20 Franse, 27 Italiaanse, 14 Portugese en 10 Spaanse studenten waren in vier groepen verdeeld en begeleid door twee docenten die naast de eerder vermelde keuzeactiviteiten de cursisten intensief taalonderricht gaven in de basisvaardigheden van het Nederlands. Achteraf namen de studenten deel aan een test die het best vergeleken kan worden met de proeven voor het examen Certificaat Nederlands als Vreemde Taal, niveau basiskennis. Nagenoeg 80 procent van de deelnemers slaagde met succes in alle proeven. De overigen vielen te zwak uit, vaak omdat hun elementaire kennis van het Nederlands nog ontoereikend was, maar ook omdat ze soms onvoldoende gemotiveerd aan de zomercursus deelnamen. Daarom willen wij beslist vermijden dat sommigen hier hun vakantie als toeristen doorbrengen. Het selecteren van de deelnemers blijft een moeilijke onderneming voor de cursus-organisatoren. Het is derhalve wenselijk dat de docenten extra muros zelf de studenten aan een vrij strenge selectieproef onderwerpen. Het liefst ontvangen wij van de docenten uit uitgebreid gemotiveerd advies en een ranglijst met de kandidaat-deelnemers. Het blijft eveneens een uitdrukkelijke wens dat de deelnemers beschikken over het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal, niveau elementaire kennis.

Er is evenwel goed nieuws voor de studenten die nogmaals aan de zomercursus te Gent willen deelnemen. Voor hen wordt wellicht een bijzonder programma uitgewerkt dat bij de 10de uitgave van de Gentse zomercursus in augustus 1981 zal worden aangeboden.

Luc Ravier