Neerlandica extra Muros. Jaargang 1979

Examens

Examens voor het Certificaat Nederlands als vreemde taal. In april 1978 - het was helaas niet mogelijk hier eerder een verslag van te geven - werden voor de tweede keer de examens voor het Certificaat Nederlands als vreemde taal gehouden. 216 kandidaten meldden zich aan. Van die 216 kwamen er 82 uit Frankrijk, 62 uit Indonesië, 41 uit Duitsland, 9 uit de Verenigde Staten, 7 uit Oostenrijk, 6 uit Zwitserland, 4 uit Canada, 3 uit Spanje, 1 uit Engeland, 1 uit Italië en 1 uit Portugal. Het kandidatenaantal nam dus met 2/3 toe t.o.v. 1977 (72 kandidaten). Op 20 na hadden alle kandidaten zich voor de 4 vaardigheden aangemeld. Eens te meer bleek het nut van deelcertificaten. Van de 216 kandidaten behaalden er 78 een volledig certificaat, 57 kregen 3 deelcertificaten, 29 behaalden er 2, nog eens 28 ontvingen 1 deelcertificaat en 24 werden afgewezen.

De aantallen geslaagden per vaardigheid, met de beoordelingen van hun prestaties, blijken uit onderstaand overzicht:

	deelnemers	aantal geslaagden	zeer goed	goed	ruim voldoende	voldoende
leesvaardigheid	209	141	33	44	29	35
luistervaardigheid	204	143	67	30	20	26
schrijfvaardigheid	201	153	33	33	33	33
spreekvaardigheid	198	132	38	38	38	39

Er zouden over deze examens nog veel meer cijfers gegeven kunnen worden: voor de leden van de begeleidende werkgroep en enkele andere nauw bij de zaak betrokkenen is een verslag van 92 bladzijden gemaakt, dat voor een aanzienlijk deel bestaat uit tabellen waarin allerlei aspecten van het examen in cijfers worden weergegeven. Voor de lezers van NEM zou dit al gauw teveel van het goede worden. Het lijkt me interessanter eens een paar voorbeelden te geven van wat de deelnemers aan het examen nu moeilijk of makkelijk vonden.

[p. 21]

In het onderdeel Leesvaardigheid ging de vraag waarop de meeste verkeerde antwoorden gegeven werden over het volgende stukje tekst:

‘Vandaag is meneer Peeters eindelijk weer beter. Hij was enkele dagen geleden naar een feestje geweest bij vrienden, waar hij heel wat gedronken had’.

De kandidaat moest voor het antwoord kiezen uit:

‘a.	Er was geen feest in het huis van meneer Peeters.
b.	Een paar weken geleden kwamen vrienden van meneer Peeters op een feestje dat hij thuis gaf.
c.	Meneer Peeters ging samen met vrienden naar een feest’.

Antwoord a is correct, het werd 111 maal gekozen, tegen antwoord b 6 maal en antwoord c 92 maal. Dat de kandidaten hier moeite mee hadden kán veroorzaakt zijn door het feit dat men het woord feest(je) niet kende. Het komt niet voor in de lijst van woorden die voor het elementair niveau bekend verondersteld worden. Maar per vaardigheidstoets mag volgens de examennormen 5% van de gebruikte woorden bestaan uit woorden die niet in de woordenlijst voorkomen, de kandidaat moet in staat zijn een beperkt aantal onbekende woorden uit de samenhang te begrijpen. En ook al begreep hij of zij hier niet precies of een ‘feest’ nu zoiets was als een bal, een maaltijd of een vergadering, dan was het nog wel mogelijk het juiste antwoord aan te kruisen. Misschien hebben de kandidaten het verschil tussen ‘hij was naar een feestje geweest bij vrienden’ en ‘hij ging samen met vrienden naar een feest’ niet goed gezien.

In hetzelfde verhaaltje over meneer Peeters kwam ook een van de drie best beantwoorde vragen voor. Die sloeg op het tekstfragment:

‘Een vriend wilde hem naar huis brengen, maar dat vond meneer Peeters niet goed. Een taxi wilde hij ook niet, want dat kostte te veel. Hij zou dus maar lopen’.

De mogelijke antwoorden waren:

‘a.	Meneer Peeters vroeg aan een vriend hem naar huis te brengen.
b.	Meneer Peeters kon geen taxi krijgen.
c.	Meneer Peeters ging te voet naar huis’.

Hier gaven 198 kandidaten het correcte antwoord c, slechts 6 en 5 personen opteerden voor resp. a en b. Voor wie de woorden lopen en voet kent (en die staan allebei wel in de elementaire woordenlijst) staat het antwoord dan ook eigenlijk als zodanig in de tekst, het hoeft er niet uit opgemaakt te worden, zoals in het vorige geval.

Bij de Luistervaardigheid stonden de moeilijkste en de makkelijkste vraag ook weer allebei met hetzelfde verhaaltje in verband. De kandidaten hoorden hier op de band zeggen:

‘Ze spraken vooral over de reizen die ze samen hadden gemaakt, want ze hadden samen bijna de hele wereld gezien. Jan dacht aan een bijzonder mooie reis die ze dertig jaar geleden gemaakt hadden en zei:’, en moesten dan kiezen uit:

‘a.	Ik heb geen tijd meer.
b.	Volgend jaar ga ik naar Amerika.
c.	Weet je nog wat er in Afrika gebeurde?’

Het enige antwoord dat duidelijk slaat op denken aan een reis in het ver-

[p. 22]

leden, is natuurlijk c, en 144 kandidaten kozen dit dan ook. Maar voor 60 anderen was het verband kennelijk niet zo duidelijk, want 27 personen kruisten a aan en 33 b.

Bijna niemand had echter moeite met de juiste reactie op:

‘De twee vrienden liepen samen naar buiten. Het was al donker en het weer was slecht. Jan zei:’, waar de keus ging tussen:

‘a.	Zie je hoe de zon schijnt?
b.	Wat een mooi weer!
c.	Het regent weer!’

Slechts 9 kandidaten kozen voor a of b, 195 voor c. Dat was dan ook wel duidelijk makkelijker dan het vorige geval.

Voor de onderdelen Spreekvaardigheid en Schrijfvaardigheid zijn zulke voorbeelden niet te geven. Bij deze produktieve vaardigheden moeten de kandidaten iets zeggen over voorgelegde tekeningen of schrijven naar aanleiding van opgegeven punten. Daarbij is natuurlijk alle ruimte voor vrije variatie, waardoor een vergelijking van dezelfde items onmogelijk wordt.

Naar aanleiding van de gehouden examens en de uitslag ervan kwamen er verschillende reacties binnen van docenten extra muros die als examinator waren opgetreden. In het voorbijgaan mag wel even gezegd worden, dat de organisatoren van de examens deze docenten bijzonder dankbaar zijn dat ze dit werk zonder enige vergoeding willen doen. Het is immers volkomen ondenkbaar (zelfs in tijden van hoogconjunctuur!) dat er een legertje van speciale examinatoren zou kunnen worden aangesteld dat de hele wereld rondreist om deze examens af te nemen. Er moet een beroep gedaan worden op ter plaatse beschikbare krachten, en wie zouden er beter voor geschikt zijn dan de docenten Nederlands?

Die reacties betroffen soms de beoordeling, die te streng zou zijn voor kandidaten met een moedertaal die weinig overeenkomst met het Nederlands vertoont. Natuurlijk is het waar dat het voor een Duitser makkelijker is Nederlands te leren dan voor, laten we zeggen, een Japanner. De exameneisen in Japan zullen dan ook wel lager liggen dan die in Duitsland, tenminste als het om studenten gaat die even lang Nederlands gestudeerd hebben. Maar het Certificaat Nederlands als vreemde taal is internationaal opgezet: allen die een certificaat behaald hebben, moeten hetzelfde kennisniveau hebben bereikt. Daarom worden de toetsen ook centraal opgesteld - en niet aangepast aan een bepaald taalgebied - en wordt het examenwerk centraal gecorrigeerd, volgens dezelfde normen, ook weer ongeacht de moedertaal van de kandidaat.

Een andere reactie was de meermalen uitgesproken behoefte aan examens op het niveau ‘basiskennis’. Dat die examens tot nog toe niet gehouden konden worden, komt doordat prof. Nieuwborg in Leuven, die de werkleider van de hele onderneming is, tot het moment van schrijven maar over één medewerkster beschikt voor dit werk, mw. lic. D. Reulen. Gelukkig zal daarin spoedig verandering komen: er is nu eindelijk geld beschikbaar gesteld voor een tweede medewerker, die als deze regels in druk verschijnen, wel al in functie zal zijn. Voor het examen op basisniveau betekent dit dat er, als alles meezit, nog vóór de zomervakantie proefexamens voor dit niveau gehouden zullen worden, en misschien nog dit najaar officiële examens.

[p. 23]

Vraag naar examens op het basisniveau bestaat overigens niet alleen in het buitenland, maar ook in Nederland en België. Aan die vraag te voldoen zal echter niet zo makkelijk zijn. Bij de beschikbaarstelling van het benodigde geld voor de aanstelling van een tweede medewerker is van de kant van de ministeries in Den Haag en Brussel duidelijk te verstaan gegeven, dat er niet op méér gerekend kan worden. Maar twee medewerkers zullen hun handen vol hebben aan al het werk dat verbonden is met examens op twee niveaus in het buitenland (om van de voorbereiding van een derde niveau, uitgebreide kennis, dan nog voorlopig maar te zwijgen), en zullen zeker geen tijd hebben ook nog duizenden (want in die orde van grootte wordt gedacht) examens in België en Nederland te organiseren, het werk te corrigeren enz. Principieel is er geen enkel bezwaar tegen dat de examens in het binnenland worden afgenomen, integendeel. Maar met de huidige middelen is het onhaalbaar. Dus er zijn twee mogelijkheden: ofwel geen examens in Nederland en België, ofwel meer financiële middelen. Die te vinden is geen taak voor de werkgroep-certificaat, maar voor de organisaties en groepen in de samenleving die de behoefte aan deze examens gevoelen.

Tot slot zij nog eens vermeld dat informatie over het certificaat Nederlands als vreemde taal te vinden is in een brochure, die besteld kan worden:

-	in België: door overschrijving of storting van 60 fr. op postrekening 000-2005317-36 t.n.v. Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur Bestuur voor Internationale Culturele Betrekkingen Kortenberglaan 158 B-1040 Brussel
-	in Nederland: door overschrijving of storting van f 4, - op postrekening 55.27.60 t.n.v. Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen (Centrale Rekening) Nieuwe Uitleg 1 2514 BP Den Haag

in beide gevallen met de vermelding ‘... ex. Brochure Certificaat Nederlands als vreemde taal I’.

(jdr)