Neerlandica extra Muros. Jaargang 1978

Zomercursussen

Verslag van de Zomercursus voor Nederlandse Taal en Cultuur te Breukelen, 1978. Ook dit jaar was de belangstelling voor de cursus weer groot. In totaal waren er 140 deelnemers uit 24 verschillende landen. Het programma van deze cursus week qua opzet niet af van dat in 1977. De ochtenden werden besteed aan taallessen, de middagen aan korte inleidende lezingen over allerlei aspecten van de Nederlandse cultuur en samenleving. Ook de zgn. minilezingen bleven gehandhaafd en voldeden goed. Verder stonden op het programma excursies, muziek, toneel en een boeiende lezing, getiteld ‘Een Nederlands stripverhaal’ door de Drs. A.J.A. van Zoest, die op deze wijze toch nog zijn steentje bijdroeg tot het welslagen van deze cursus.

In het algemeen kon het programma volgens schema worden afgewerkt dank zij de voortreffelijke organisatie van de heer R. van Ravenswaay en de zijnen. De situatie was even moeilijk toen Peter Faber niet kwam opdagen voor het improvisatietoneel. Dit onderdeel werd gelukkig gered door de spontane, enthousiaste hulp van Carla Dura. De lezing over de politiek in Nederland werd in verband met ziekte van Paul van 't Veer op zeer deskundige wijze verzorgd door de heer v.d. Bergh, columnist van NRC/Handelsblad.

Nieuwe docenten waren mevr. drs. E. Wijlaars en drs. J. Descamps. Naast dr. de Vin is hij de tweede Belgische docent die aan de cursus meewerkt.

Zoals steeds was de mentaliteit en de werkhouding van de cursisten zeer goed. Mede door de ongedwongen wijze waarop docenten en cursisten met elkaar omgingen, heerste er een ontspannen, prettige sfeer.

Het aantal cursisten dat het Nederlands nauwelijks beheerste was dit jaar verrassend laag, waardoor de taak van de docenten in de beginnersgroepen zeer verlicht werd en meer aandacht aan individuele begelei-

[p. 65]

ding binnen deze groepen kon worden geschonken. De noeste arbeid van de docenten Nederlands in het buitenland begint steeds meer vruchten af te werpen!

Uit de traditionele enquête bleek dat de cursus over het algemeen zeer werd gewaardeerd en dat verreweg de meeste cursisten het gevoel hadden veel te hebben geleerd en graag nog eens terugkomen. Het komt de docenten en de cursusleider dan ook voor dat de cursus in ruime mate aan zijn doel heeft beantwoord.

Drs. P.A. Jacobs

Zomercursus Breukelen 1979. De cursus op Nijenrode zal in 1979 van 23 juli tot 11 augustus worden gehouden. Voor inlichtingen kan men zich wenden tot het Bureau Congressen van het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen, Nieuwe Uitleg 1, 2514 BP 's-Gravenhage.

Zomercursus Nederlandse Taal en Cultuur te Gent (1-27 aug. 78) Voor de zevende maal werd dit jaar in Gent de Zomercursus gehouden. Voor de infrastructuur stond opnieuw de Gentse Rijksuniversiteit in door logies en maaltijden te verschaffen en door de nodige lokalen ter beschikking te stellen, ditmaal én op de Blandijnberg én op het Rozier. De organiserende dienst was dit jaar ook weer het Bestuur voor Internationale Culturele Betrekkingen van het Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur.

De cursus had dit jaar een enorme toeloop en - ondanks het feit dat het maximum op 70 studenten was gesteld (10 meer dan het jaar ervoor) - kon op heel wat aanvragen niet worden ingegaan. De spreiding over de landen was ‘klassiek’ te noemen: een belangrijke Italiaanse inbreng (27 studenten), gevolgd door de klant van oudsher, Frankrijk (19 studenten), verder Iberië met Portugal (14 studenten) en Spanje, dat dit jaar doorbrak met 9 studenten. Deze 69 cursisten kregen de begeleiding van 8 docenten.

Een gevarieerd programma belichaamde de doelstellingen van de cursus: het bevorderen van de taalvaardigheid en de overdracht van een soliede brok cultuur. Het eerste werd speciaal beoefend door het beluisteren van op cassettes opgenomen nieuwsberichten, waarna een actieve fase van weergeven en discussie volgde - en het lezen en bespreken van krante- en tijdschriftartikelen. Voor de kennismaking met de cultuur van een heel stuk Lage Landen werd in eerste instantie met ‘Gent’ gewerkt: zoektochten, museabezoek, en sociale enquêtes brachten de vele facetten van deze in vele opzichten zo rijke stad over bij de studenten. Dit onderwerp werd verdiept door een bezoek aan de steden Antwerpen en Brugge, met een aantal keuzemogelijkheden, zoals Lier en Oudenaarde. Tenslotte werden een aantal Belgische problemen te berde gebracht, als daar

[p. 66]

zijn de taalsituatie, de zich wijzigende structuur van het land, de werkloosheid en... culinaire eigen-aardigheden. Beide elementen - taalvaardigheid en kennis van land en volk - kwamen ruim aan bod tijdens bezoeken tweemaal per week bij gezinnen uit Gent en wijde omgeving. Deze bezoeken kregen soms in de vrije tijd een verlengstuk in diverse activiteiten als uitstapjes, basketbal of zeilen. De gamma geboden activiteiten nam dit jaar sterk toe, met o.m. de mogelijkheid te gaan schilderen in de Vlaamse Ardennen. Van hun kant lieten de studenten zich niet onbetuigd: iedere nationaliteit organiseerde zijn eigen ‘nationale avond’, met aangepaste liederen en streekgerechten.

Bij het bezoek van de studenten uit Hasselt-Diepenbeek (5-6 aug.) kregen de ‘Gentenaars’ de gelegenheid hun studiegenoten uit andere windstreken wegwijs te maken in de cultuurmonumenten en de ontspanningsgelegenheden van de stad waar ze pas één week in opgenomen waren.

De cursus werd beëindigd met een toets die erin bestond de opgaven van het Certificaat Nederlands I voor '78 over te doen. Alle kandidaten slaagden.

Een door Cultuur-ambtenaren, buitenlandse lectoren en opvangende gezinnen bijgewoonde receptie besloot op prettige wijze de 25 dagen-lange inspanning. Dit was een gelegenheid voor de vele aanwezigen de bijzonder prettige sfeer die in de cursus heerste direct te ervaren.

Frits Pittery

Zomercursus Gent 1979. Deze zal van 1 tot 28 augustus 1979 plaatsvinden. Aanmelding voor deze cursus kan alleen geschieden via een inschrijvingsformulier van het Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur, Bestuur Internationale Culturele Betrekkingen, Kortenberglaan 158, B-1040 Brussel.

Zomercursus Hasselt-Diepenbeek (31 juli-14 aug. 1978) ‘Wat zullen we leren, veertien dagen lang? Wat zullen we leren? - Nederlands! Er is genoeg voor iedereen. Dus leren we samen, niet alleen.’ Deze versie van het bekende BOTS-lied moet al aan het begin van de cursus ontstaan zijn (naar verluidt op de zesde verdieping van het Provinciale Studentenhuis te Hasselt), want toen het na de pauze van de zangavond op 7 augustus voor het eerst gebracht werd, bleek de zaal ze meteen te herkennen. Die zangavond was trouwens één van de vele mogelijkheden tot sfeerpeiling: de deelnemers droegen er zowel met individuele nummers als met groepsprestaties evenveel toe bij als Nonkel Jul (iaan Wilmots) en zijn voorzanger Leon, allebei van beroep serieuze musici, maar voor de gelegenheid kwistig grapjassend met woord en noten van het Vlaamse en Nederlandse volksliedgoed.

[p. 67]

‘Wat is sfeer? - Sfeer moet er zijn’, om de boutade over het begrip discipline maar eens een halve draai te laten maken. Ze moeten er natuurlijk allebei zijn. En op die manier liggen ze als stralen van de cirkel die alles rond maakt, netjes in elkaars verlengde. Het ging dit jaar in Hasselt-Diepenbeek eigenlijk allemaal vanzelf, weliswaar op basis van een nauwkeurig uitgewerkt programma, maar met de charme van een bijzonder leuke groep.

Van de 82 deelnemers aan het studentenprogramma kwamen er 28 uit de Bondsrepubliek, 2 uit Bulgarije, 3 uit Denemarken, 2 uit Frankrijk, 6 uit Finland, 9 uit Groot-Brittannië en 1 uit Hongarije; Italië was vertegenwoordigd door 4 deelnemers, Noorwegen door 2 en Polen door 11; Roemenië en Tsjechoslovakije stuurden elk 1 afgevaardigde, Zweden 8 en Zwitserland en de Verenigde Staten elk 2. De zestien deelnemers aan het docentenprogramma vertegenwoordigden het onderwijs Nederlands in 7 landen: De Bondsrepubliek, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Oostenrijk, Polen en Spanje; één van hen was een leraar uit Wallonië, aan wie het Bestuur voor Internationale Culturele Betrekkingen weliswaar geen beurs kon toekennen, maar die het Wetenschappelijk Onderwijs Limburg dan zelf maar onder zijn hoede had genomen. Met 6 dames en 1 heer vormde Engeland hier de grootste groep.

Nu we toch aan het rekenen zijn: Van de 98 Hasselts-Diepenbeekse gasten behoorden er 60 tot de vrouwelijke kunne. Viel het daarom zo op dat docentencorps en cursusleiding alleen uit mannen bestaan?

Het taalonderwijs op het hoogste niveau van het studentenprogramma werd voor een deel verstrekt aan de hand van de drie totnogtoe verschenen DONA-brochures Nederlandse teksten met verklaring en oefeningen. Een andere nieuwigheid waren de intonatielessen die R. Collier (UFSIA) en H. 't Hart (IPO - Eindhoven) kwamen geven. Alle acht groepen gingen een ochtend op bezoek bij... een schepen van Hasselt, een kunstschilder, de redaktie van de Nederlandse Larousse-Encyclopedie, de Gewestelijke Omroep Limburg van de BRT, het Cultureel Centrum, het Instituut voor Doven en Spraakgestoorden of bij het Vormingscentrum voor Zelfstandigen. Zelfs bij de Gerechtelijke Politie en het Parket van de Procureur des Konings mochten vragen gesteld worden.

Het middagonderwijs was zoals de traditie het wil, verdeeld over colleges per groep en paneelgesprekken in plenum. Het literatuurcollege handelde over Sociaal bewustzijn in de Vlaamse letterkunde (Walschap, Boon, Van Ostayen); voor de rubriek taal waren de beknopte geschiedenis van het Nederlands en het beluisteren van enkele dialectfragmenten gekozen; verder werd twee keer aandacht besteed aan de actualiteit. In de panels wisselden telkens iemand uit Vlaanderen en iemand uit Nederland van gedachten: de journalisten Maurits Standaert en Kees Middelhoff als het meest serieuze paar over Vlaamse Beweging en Culturele Integratie;

[p. 68]

de televisie-omroepsters Lut Leysen en Maartje van Weegen als het aardigste duo; Yvonne Lex en Luc Lutz als het vinnigste. Dat ze van zich af weet te bijten bewees de Vlaamse actrice trouwens nog eens bij haar optreden als De Vrouw van Sokrates (van de Griekse dramaturg Dimitri Kollatos) in de kleine schouwburg van het Hasseltse Culturele Centrum. Programma 2, voor docenten Nederlands in het buitenland, was iets minder dan vorige jaren op theorie en praktijk van de didaktiek Nederlands als vreemde taal afgestemd. Er was weliswaar genoeg gelegenheid tot hospiteren, vooral dan bij de al genoemde middagcolleges, maar toch lag het hoofdaccent van de cursus deze keer op andere vormen van bijscholing. Hugo Bousset van de UFSAL (wie deze afkorting niet kent, vindt de verklaring ervan op blz. 208 van Voor wie Nederland en Vlaanderen wil leren kennen) besprak enige trends in de hedendaagse Nederlandse romanliteratuur en leidde een gezamenlijke bespreking van Ivo Michiels' roman Exit. Jan de Vries van het Instituut voor Algemene Taalwetenschap te Leiden gaf een inleiding in de sociolinguistiek en lichtte verder de sociolinguistiek van William Labov toe. De reeds genoemde heren Collier en 't Hart stelden hun door DONA uitgegeven Cursus Nederlandse Intonatie voor, en ten slotte was er gelegenheid meningen en wensen te uiten i.v.m. proefversies van enkele ANS-hoofdstukken, die iedereen van te voren had toegestuurd gekregen. Hoewel het programma dus erg verscheiden opgezet was, bleken de collega's extra muros achteraf toch ten dele de band met de onderwijspraktijk en een hechte integratie in de lesactiviteiten van het studentenprogramma te hebben gemist. Dat zet de organisatoren er dan weer toe aan de verwezenlijking van die wensen voor de toekomst na te streven. De moeilijkheid totnogtoe was kennelijk dat bij de planning vrijwel alleen rekening kon worden gehouden met op- en aanmerkingen uit het verleden, terwijl het publiek elk jaar weer lichtjes andere verwachtingen heeft. Misschien is daar een mouw aan te passen als de collega's die zich opgegeven (zullen) hebben, bereid zijn onmiddellijk een aantal gerichte vragen te beantwoorden en Hasselt-Diepenbeek pas aan de hand daarvan een definitief programma samenstelt. Dat maakt de voorbereiding niet eenvoudiger, maar het experiment is een serieuze overweging waard.

De oproep die een paar weken voor de cursus via de plaatselijke pers tot de Hasselaren was gedaan, werd door zoveel gastfamilies beantwoord dat zelfs de Nederlandstalige docenten van programma 2 een avond in een Limburgs gezin konden doorbrengen. Ook dit onderdeel van de cursus is in 1978 kennelijk voorgoed van de grond gekomen. We hebben er erg veel hulp bij gehad vanuit het Hasseltse verenigingsleven. De aanwezigheid van zoveel verschillende soorten buitenlandse gasten is niet alleen meer een zaak van de organisatoren.

Vanzelfsprekend waren er ook excursies: korte middaguitstappen naar

[p. 69]

Tongeren-Maastricht en Diest-Sint-Truiden; één lang week-end naar Brugge en Gent (waar dank zij een extra inspanning van het ministerie in Home Vermeylen van de R.U. overnacht kon worden); de laatste zaterdag naar Antwerpen. De Vlaamse drie-zustersteden stonden niet alleen met hun stadsbeeld, maar ook met hun rijke musea in voor een deel van het aspect cultuur. In Brugge waren het Memlinckmuseum in het St.-Janshospitaal en het Groeningemuseum bijzondere trekpleisters; Gent presenteerde weer het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck en de Vlaamse expressionisten in het Museum voor Schone Kunsten, en Antwerpen zou Antwerpen niet zijn zonder Rubenshuis en Middelheim. De nieuwe, vrije formule (iedereen mocht met een plattegrond in en enkele tips achter de hand naar eigen goeddunken en in zijn eigen tempo van het gebodene genieten) bleek het erg goed te doen. Zowel de gezellige slenteraars als de fanatieke kunstminnaars kwamen op die manier aan hun trekken.

Zoals uit het voorgaande blijkt, was het naar goede traditie een compacte, intensieve cursus. Dat is het in Diepenbeek altijd. Je zou met het programma ook drie weken kunnen vullen, maar daar denken we nog steeds niet aan. De energieke opzet en de gebalde formule moeten trouwens aanstekelijk op de groep hebben gewerkt, want de regen aan optredens tijdens het afscheidsfeest bij de Slagmolen in Opoeteren was ook voor anderhalve avond genoeg geweest. Bovendien kwamen er evenveel bloemen aan te pas als waarmee het op dinsdag 1 augustus in het stadhuis van Hasselt allemaal begonnen was. Toen kregen burgemeester Meyers, de nieuwe gouverneur van Limburg Vandermeulen en de administrateur-generaal van het ministerie de heer Schevenhels van een vertegenwoordigster of vertegenwoordiger van elke aanwezige nationaliteit een anjer. Mijn vrienden-collega's, die zich veertien dagen lang voor de cursus inzetten, heb ik er zelf een gegeven, want (als ik nog even uit de volksliederenschat mag citeren) ‘Wij zijn al bijeen, al goe kadulletjes, groot en kleen.’

(jw)

Zomercursus Hasselt-Diepenbeek 1979. Deze zal van 1 tot 15 augustus 1979 worden gehouden. Belangstellenden kunnen een inschrijvingsformulier aanvragen bij het Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur, Bestuur Internationale Culturele Betrekkingen, Kortenberglaan 158, B-1040 Brussel. Alleen aanmeldingen via een inschrijvingsformulier van het Ministerie worden in behandeling genomen.

(hm)