Neerlandica extra Muros. Jaargang 1978

[p. 51]

Van de IVN

Onderscheidingen Het doet ons genoegen deze rubriek te kunnen beginnen met de mededeling dat onze oud-voorzitter, prof. dr. W. Thys, is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. De versierselen werden hem op 20 september 1978 in besloten kring uitgereikt.

Voor de lezers van NEM zal het niet nodig zijn de verdiensten van prof. Thys voor de neerlandistiek in het algemeen en voor de neerlandistiek extra muros in het bijzonder, te tekenen. Maar we leven snel en daarom lijkt het ons nuttig voor oude en nieuwe lezers van NEM hier het bericht over te nemen dat de Gazet van Antwerpen op 21.9.1978 aan deze onderscheiding wijdde.

‘Dr. Walter Thys, geboren te Antwerpen en wonende te Kontich, ontving uit handen van de konsul-generaal van Nederland, de heer Johannes Tjaardstra, de versierselen van Officier in de Orde van Oranje Nassau, hem door koningin Juliana verleend wegens langdurige kulturele verdiensten, o.a. als voorzitter van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek van 1970 tot 1976.
Hij was van 1947 tot 1952 Belgisch medewerker aan het “Woordenboek der Nederlandsche taal” te Leiden. Sedert 1959 is hij docent in de geschiedenis van de moderne letterkunde aan de Gentse universiteit en thans is hij er ook hoofd van het seminarie voor vergelijkend literatuuronderzoek. In 1953 werd hij belast met het onderwijs in de Nederlandse taal- en letterkunde aan het Universitair Instituut voor de Overzeese Gebieden te Antwerpen. Hij doceert sedert 1953 aan de staatsuniversiteit te Rijsel. Hij is sinds 1956 lid van de Maatschappij der Nederlandse letterkunde en hij was van 1961 tot 1970 voorzitter van de werkcommissie van hoogleraren en lectoren in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten’.

Ook op deze plaats wensen wij de heer Thys van harte geluk met deze onderscheiding.

(red.)

Onderscheiding voor prof. dr. Walter Lagerwey. Dat professor Lagerwey geen moeite teveel is als het gaat om de verbreiding van de Nederlandse taal en cultuur, hebt u nog in het vorige nummer van NEM (blz. 15-17) kunnen lezen. Het vele werk dat hij op dit terrein heeft verzet is in en buiten de Verenigde Staten niet onopgemerkt gebleven. Vijfentwintig jaar geleden aanvaardde dr. Lagerwey zijn benoeming tot hoogleraar in de een jaar tevoren opgerichte Queen Juliana Chair. Ter gelegenheid van deze herdenking is prof. Lagerwey door H.M. Koningin Juliana be-

[p. 52]

noemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. Het bestuur van de IVN wenst ook op deze plaats prof. Lagerwey van harte geluk met deze Koninklijke onderscheiding.

(red.)

Zevende Colloquium Neerlandicum. In NEM-30, blz. 2-4, werd van dit colloquium, dat zoals bekend is van 27 tot en met 31 augustus 1979 in Amsterdam gehouden zal worden, o.a. het voorlopige programma vermeld. We menen onze lezers een dienst te bewijzen door hieronder een verdere invulling van het programma te geven.

Die invulling betreft de ‘harde kern’: letterkunde, taalkunde, didactiek. Over openings- en slotzitting, excursie, avondactiviteiten enz. is op dit moment nog niet voldoende bekend.

Wat de letterkunde betreft, zijn de organisatoren zich ervan bewust geweest dat 1979 een Vondeljaar is: in 1679 immers overleed Joost van den Vondel in Amsterdam. Prof. dr. L. Strengholt, hoogleraar aan de Vrije Universiteit, zal daarom een lezing houden over een onderwerp uit de zeventiende-eeuwse literatuur, waarin ook aan Vondel een plaats ingeruimd zal worden. Verder zal dr. H. Brems van de Katholieke Universiteit Leuven spreken over een nader te bepalen thema uit de moderne letterkunde.

In de rubriek taalkunde zal prof. dr. M.C. van den Toorn, hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Nijmegen, een voordracht houden over de stand van zaken in de hedendaagse linguïstiek. Dr. J.W. de Vries van de Rijksuniversiteit Leiden zal de ontwikkeling van de Nederlandse standaardtaal, het ‘ABN’, in de laatste halve eeuw behandelen.

Aan de didactiek wordt dit colloquium - op verzoek van de invullers van de vorig jaar uitgestuurde enquêteformulieren - bijzondere aandacht besteed. Drs. J.G. Wilmots van het Wetenschappelijk Onderwijs Limburg (Hasselt-Diepenbeek) zal een algemene inleiding houden over doelstellingen van het onderwijs in het Nederlands aan verschillende categorieën buitenlanders. De didactiek van de letterkunde komt aan de orde in een discussie tussen een leraar Nederlands uit Nederland, de heer J.C.A. Hawinkels, en een inspecteur van het Hoger Onderwijs in België, de heer G. Aertsens. Zij zullen ingaan op de vraag hoe het onderwijs van de Nederlandse letterkunde in Nederland en België tegenwoordig wordt opgevat. In het kader van de taaldidactiek geeft prof. dr. L. Engels, hoogleraar aan de Katholieke Universiteit in Leuven, kritische beschouwingen bij recente theorieën over het leren van vreemde talen. Een stuk praktijk komt aan bod in een forumgesprek over het gebruik van het talenpracticum. Hiervoor zullen een viertal docenten extra muros uit verschillende taalgebieden uitgenodigd worden.

Wij hopen dat deze nadere, zij het natuurlijk nog steeds voorlopige gegevens over het programma van het colloquium voor de betrokkenen -

[p. 53]

voorzover nodig - een aansporing mogen zijn aan deze driejaarlijkse bijeenkomst van neerlandici van dichtbij en veraf deel te nemen.

(jdr)

Van prof. dr. J.H. Meter, bestuurslid van de IVN, ontvingen wij onderstaand verslag van de vergadering van het bestuur van de Fédération Internationale des Langues et Littératures Modernes met de afgevaardigden van de leden op zondag 27 augustus en donderdag 31 augustus 1978, alsmede enige indrukken van het Veertiende Congres van de Federatie, gehouden van 28 augustus tot 2 september 1978 te Aix-en-Provence.

De vergaderingen werden voorgezeten door de voorzitter van de Federatie, Prof. R.T. Sussex, terzijdegestaan door de algemeen-secretaris Prof. Stanley C. Aston.

De belangrijkste punten van bespreking op de beide vergaderingen betroffen a) de beleidslijn van de Federatie en haar banden met de Unesco b) het vaststellen van plaats en onderwerp voor het Vijftiende Congres in 1981 c) de behandeling van de aanvragen tot toelating tot het lidmaatschap van enkele verenigingen en d) de verkiezing van een nieuw bestuur.

a) Het beleid van de FILLM is afgestemd op de richtlijnen die zijn uitgewerkt door het Conseil International de Philosophie et des Sciences Humaines, één der adviesorganen van de Unesco. Deze Raad richt zich vooral op de integratie van de culturen uit de Derde Wereld met de culturen uit de geïndustrialiseerde wereld, zoals werd uiteengezet door de afgevaardigde van de Raad Jean d'Ormesson, die ter vergadering aanwezig was. Deze integratie wordt nagestreefd door internationale en interdisciplinaire samenwerking. Voor de FILLM vloeit hieruit voort dat op de congressen bijzondere aandacht wordt geschonken aan de talen en literaturen van de Derde Wereld en dat gepoogd wordt contacten te bevorderen tussen Westerse en niet-Westerse geleerden. De banden van de FILLM met deze Raad hebben behalve een ideëel ook een materieel aspect, omdat de aanvragen en toewijzingen van subsidies van de Unesco voor congressen van de Federatie en haar leden via deze Raad lopen.

b) Bij de keuze van plaats en onderwerp van het Vijftiende Congres werd terdege rekening gehouden met de boven uiteengezette algemene richtlijn. Het is traditie dat de congressen bij toerbeurt in Europa of buiten Europa worden gehouden. Het Vijftiende Congres van 1981 zal buiten Europa worden gehouden. Voor de organisatie van dit congres was een uitnodiging ontvangen - welke ook aanvaard werd - van de zijde van de Arizona State University in Phoenix City (Verenigde Staten). Deze uitnodiging werd toegelicht door een afgevaardigde van deze Univer-

[p. 54]

siteit, dr. Peter Horwath. Behalve een voortreffelijke outillage biedt de Arizona Universiteit het voordeel van de nabijheid van Mexico, en daarmee van Latijns-Amerika, waarvoor als onderdeel van de Derde Wereld bijzondere aandacht werd gevraagd. Als onderwerp voor dit Congres werd vastgesteld ‘Contacten tussen culturen en de weerspiegeling daarvan in talen en literaturen’, terwijl een speciaal symposium gewijd zal zijn aan de Latijns-Amerikaanse letterkunde. De deelneming aan dit Congres van buiten Amerika hoopt het bestuur te bevorderen door het inschakelen van chartervluchten.

Ook op het Congres in Aix-en-Provence, dat als hoofdonderwerp had ‘Individu en Maatschappij in Taal en Letterkunde’ is behalve aan de Europese talen en literaturen ook aan de buiteneuropese talen en literaturen ruime aandacht gegeven door het inlassen van sectievergaderingen voor de Indische, Zuid-Oost-Aziatische, Zuid-Amerikaanse en Afrikaanse cultuurgebieden.

c) Bij de behandeling van de aanvragen tot toelating tot het lidmaatschap van enkele verenigingen werden de maatstaven gevolgd van wetenschappelijke representativiteit, internationaliteit en individueel ledenbestand. Er waren drie aanvragen binnengekomen, t.w. van de Internationale Shakespeare Vereniging, de Internationale Vereniging voor Hongaarse Studiën en de Internationale Vereniging voor Neo-Latijnse Studiën. De aanvraag van de Internationale Shakespeare Vereniging werd afgewezen, omdat zij een onvoldoende wetenschappelijk karakter zou hebben en haar belangen reeds vertegenwoordigd zouden zijn door het lidmaatschap van de Association for Commonwealth Literature and Language en de International Association of University Professors of English. Bij de discussie werd door secretaris Aston opgemerkt dat ook bij de aanvraag tot toelating van de IVN destijds de vraag was gesteld of deze vereniging niet reeds via de IVG in de FILLM was vertegenwoordigd, maar dat het bestuur, zoals hij zei, dit probleem ‘op vriendschappelijke wijze’ had geregeld, nadat het er zich van had vergewist dat de Neerlandistiek een zelfstandige studierichting met internationale verbreiding was. Deze opmerking liet iets doorschemeren van een zekere onbekendheid met, en onwennigheid tegenover de Neerlandistiek in de kringen van de buitenlandse linguïsten en beoefenaren van de literatuurwetenschap.

De aanvragen van de beide andere verenigingen werden na ampele discussie aanvaard.

d) Tenslotte werd bij stemming door de vertegenwoordigers van de deelnemende verenigingen een nieuw bestuur van dertien leden gekozen met als voorzitter Prof. George Winchester Stone (New-York), als secre-

[p. 55]

taris Prof. André Rousseau (Aix-Marseille) en als penningmeester Prof. Michael Nelson (Sydney). Bij de verkiezing van de zes vice-voorzitters, drie vice-secretarissen en de vice-penningmeester werd naast persoonlijke verdiensten gelet op een evenwichtige vertegenwoordiging van de verschillende vak- en cultuurgebieden. Aan het einde van de vergadering op donderdag 31 augustus werd door de voorzitter bijzondere dank uitgesproken aan de scheidende secretaris, Prof. Stanley Aston uit Cambridge voor het vele werk dat hij in zijn functie gedurende vijfentwintig jaar voor de Federatie verricht had.

De volgende bijeenkomst van bestuur en afgevaardigden is voorzien in Parijs op 2 of 3 juli 1979.

Indrukken van het Congres. Het Veertiende Congres van de FILLM zelf, dat op maandag 28 augustus werd geopend, was verdeeld in plenaire vergaderingen en negen sectievergaderingen. Het werd bijgewoond door ongeveer 360 deelnemers uit 35 landen. Uit Nederland waren achttien en uit België twaalf deelnemers, van wie er drie de Neerlandistiek vertegenwoordigden; van de IVN was behalve ikzelf ook collega Smorenburg uit Besançon aanwezig. Het meest actieve Belgische en Nederlandse aandeel werd geleverd in de secties Narratologie, Semiologie, Hermeneutiek, Literaire Communicatie en Franse en Duitse Letteren. Aan de Neerlandistiek waren drie lezingen gewijd, t.w. van Prof. E.K. Grootes uit Amsterdam over de Nederlandse letterkunde van de Zeventiende Eeuw als uiting van een burgerlijke samenleving, van Herman Pleij, eveneens uit Amsterdam, over het sociale effect van de Middeleeuwse Nederlandse standensatire en van collega Smorenburg uit Besançon over de Nederlandstalige letterkunde en de maatschappelijke toestanden in Zuid-Amerika. Van de in totaal 300 lezingen was dus slechts 1 procent aan de Neerlandistiek gewijd. Terzijde zij opgemerkt dat de Scandinavistiek er nog bekaaider is afgekomen.

Mijn indrukken van dit congres samenvattend, ben ik van mening dat het thema ‘Individu en Maatschappij in Taal en Letterkunde’ op zichzelf boeiend genoeg was, maar dat er een teveel aan secties en sectielezingen was georganiseerd, waardoor de concentratie op kernmomenten en kernfiguren in de verdrukking kwam en de spreiding zo groot was dat belangrijke ontmoetingen en discussies zeldzaam waren. Zo was ik zelf niet in de gelegenheid de lezingen van de collega's Pleij en Smorenburg bij te wonen.

De uitstraling van de Neerlandistiek kan ook gering genoemd worden, omdat maar weinig buitenlanders door de lezingen aangetrokken bleken te worden en het publiek hoofdzakelijk uit Nederlanders en Belgen bestond. De betrekkelijke onbekendheid met de Nederlandse taal en letterkunde, waarover ik reeds sprak in verband met de bestuursvergadering,

[p. 56]

bleek ook uit tal van gesprekken met deelnemers uit verschillende landen.

Het lidmaatschap van de Federatie lijkt mij voor de IVN een nuttige zaak, al was het alleen maar om daardoor het bestaan van een zelfstandige internationale Neerlandistiek te onderstrepen. Om dit lidmaatschap meer inhoud te geven zou de Neerlandistiek een meer actieve bijdrage kunnen verlenen aan de komende congressen.

Een grotere mate van integratie van de IVN met de FILLM zou ook van betekenis kunnen zijn voor het kweken van goodwill voor onze zaak, haar verdere consolidatie en uitbouw aan buitenlandse universiteiten. Een tweede voordeel van het IVN-lidmaatschap van de Federatie zou kunnen zijn, dat de IVN daardoor in principe in aanmerking kan komen voor een Unesco-subsidie voor haar colloquia en eventuele publicaties van bijzonder wetenschappelijk en internationaal belang. De subsidies voor de jaren 1981 en '82 dienen vóór februari 1979 te worden aangevraagd bij de secretaris van de Federatie, zodat deze in januari 1980 kunnen voorgelegd worden op de vergadering van de genoemde adviesraad van de Unesco.

Wat de voorbereiding van het komende Congres in eind augustus/begin september 1981 betreft, is aan de verenigingen verzocht om toezending vóór 1 april 1979 van haar meest recente ledenlijsten. Ook in het algemeen wordt regelmatige informatie over het ledenbestand van de deelnemende verenigingen door het bestuur van de Federatie op prijs gesteld, omdat alleen op deze wijze het bestuur op de hoogte kan komen van het juiste aantal leden, die immers via de verenigingen lid zijn van de Federatie. De Federatie telt thans ongeveer 40.000 leden verspreid over de gehele wereld.

J.H. Meter