Neerlandica extra Muros. Jaargang 1977

Zomercursussen

Verslag van de Zomercursus voor Nederlandse Taal en Cultuur, Breukelen, 1977. Er waren dit jaar in Breukelen 143 deelnemers. De uiterste grens van wat opgenomen kan worden was daarmee wel bereikt. (Omdat ik een aanhanger ben van Schumachers leuze ‘small is beautiful’, zou ik de groep best wat kleiner willen hebben.) De grote toeloop stelt ons elk jaar weer voor problemen. Ook dit jaar was de Cursus al vol nog voor de inschrijvingstermijn (1 mei) verstreken was. Tientallen gegadigden hebben een briefje gekregen waarin ze verteld werd dat er helaas geen plaats voor ze was. Dat zal ze teleurgesteld hebben. Ook wij, organisatoren, betreuren dat het zo gaan moet. Maar onder de gegeven omstandigheden hebben we geen andere keus.

De deelnemers kwamen uit 26 verschillende landen, voor het eerst ook uit Japan. Voor de derde achtereenvolgende keer waren er studenten uit de Chinese Volksrepubliek; deze keer waren het er vier. (Het pingpongkampioenschap was daarmee ook dit jaar een bekeken zaak.) Nieuw was dat ditmaal niet de Belgen, zoals steeds in vorige jaren, het grootste contingent vormden, maar de Duitsers. De tijd dat de Cursus vlotweg de Belgencursus kon worden genoemd lijkt voorbij. Hij heeft een zeer gevarieerd internationaal karakter gekregen, en dat is in meer dan één opzicht verheugend. De kans dat cursisten uit eenzelfde taalgebied buiten de studie-uren bijeen blijven is kleiner geworden, zodat meer en meer het Nederlands voortdurend als omgangstaal moet worden gebruikt. Bovendien doet men gedurende drie weken als het ware een oefening in internationaal samenleven. Dat is dan wel geen doelstelling van de Cursus, maar het is toch een niet te verwaarlozen bij-

[p. 79]

verschijnsel. In de praktijk blijkt dit samenleven heel goed te lukken. De onderlinge verhoudingen werden gekenmerkt door verdraagzaamheid, vriendschap en wederzijdse belangstelling.

De algehele sfeer was trouwens ook dit jaar plezierig. Er is, naar mijn gevoelen, tijdens de taallessen goed gewerkt. Voor de lessen die buiten groepsverband werden aangeboden, in de ‘vrije-sector-uren’ (‘spreekvaardigheid’, ‘lectuuradviezen’, ‘kennis van land en volk’, enz.) is de belangstelling tot het einde onverflauwd gebleven. Dit geldt ook voor de zogenaamde mini-lezingen. Dit zijn lezingen in eenvoudig Nederlands, gegeven door docenten, speciaal voor minder gevorderden. Daarnaast heeft men zich buiten de studietijd ook goed geamuseerd. Bijvoorbeeld op de sportvelden van Nijenrode, of 's avonds in de bar. Ik geloof dat juist die combinatie van ernst en verstrooiïng gunstig werkt, als men er op uit is om van het geheel een stimulerende werking te laten uitgaan. Voor de cursist is het uiteraard wel de kunst om de studie niet onder het amusement te laten lijden. Doorgaans lukt dit wel.

Bij de docenten waren er twee nieuwe gezichten, n.l. die van mevr. drs. A. Roos en dr. D. de Vin. De laatste kwam over uit Berlijn, waar hij doceert aan de Freie Universität. Naast prof. dr. F. Bulhof (Austin, Texas) is hij de tweede extramurale nederlandist die aan de Cursus meewerkt.

Een andere extramurale collega hadden we een dag op bezoek: drs. H.A. Tromp, uit Madrid. In Nijmegen was hij ook al eens komen kijken en vorig jaar had hij van zijn belangstelling blijk gegeven door voor onze handbibliotheek een exemplaar te zenden van zijn overzicht van de hedendaagse Nederlandse romanliteratuur, ‘La novela contemporanea neerlandesa’, verschenen in Revista de la Universidad Complutense, vol. XXV, 103, mayo-junio 1976, p. 93-116. Een artikel om te lezen. En mogelijk een voorbeeld om na te volgen. Voor onze bibliotheek was er overigens nog een speciale aanwinst. Van oud-cursiste Monique Bonhomme (van de Universiteit van Luik) had ik een uitstekende scriptie gelezen over W.F. Hermans' De donkere kamer van Damokles, en ik had haar om een exemplaar gevraagd. Dat is ze in eigen persoon komen brengen.

De cursisten waren over het algemeen van jeugdige leeftijd, maar er waren ook enkele ouderen, waaronder sommigen zelf al gekwalificeerde docenten Nederlands in het buitenland. Die oudere deelnemers onderscheiden zich dikwijls door hun bijzondere inzet. Zonder anderen te kort te doen, zou ik hier het voorbeeld willen noemen van mevr. L. Sjetsjkowa en de heer dr. S. Vigh, van wie ik de indruk heb gekregen dat zij werkelijk alles uit de Cursus hebben gehaald wat er menselijkerwijs in zat. Voor de eerstgenoemde was het, na jaren, toch

[p. 80]

al de tweede maal dat ze kwam. Zulke terugkomers (één keer terugkomen is toegestaan) zijn er elk jaar. Soms valt het de tweede keer wel eens wat tegen. Ik moet zeggen dat ik dit jaar zulke geluiden niet gehoord heb. Wel hoorden we iets van cursisten van vorig jaar. De Spaanse deelnemers van 1976, aan wie we excellente herinneringen bewaarden, stuurden ons een telegram met beste wensen. Een gebaar dat erg is gewaardeerd.

Op één deelnemersgroep wil ik speciaal de aandacht vestigen. Er waren zes studenten van de school voor vertalers en tolken te Triëst (Italië). Het peil van hun kennis van het Nederlands was heel redelijk te noemen, vooral als men beseft dat ze onder relatief moeilijke omstandigheden moeten studeren. Zo hadden ze hun docent, die in Rome woont, in de afgelopen periode slechts vier keer gezien. Bovendien schijnt de studie van het Nederlands aan hun onderwijsinrichting eerder ontmoedigd dan gestimuleerd te worden, door verhoging van de selectiedrempel. Doorzetters dus, deze Triësters, en daarom is het extra te betreuren dat ze niet voor een studiebeurs in aanmerking schijnen te komen (beroepsonderwijs, niet universitair, zoiets is er aan de hand; kan dat nog, zo'n discriminatie, in onze dagen?). Naar mijn bescheiden mening zou daar maar eens verandering in moeten worden gebracht.

Het programma, voor wat de excursies, lezingen, film, toneel, muziek en poëzie betreft, kon volgens plan worden uitgevoerd. Eén keer was er een bus door mechanische pech een half uur te laat, maar dat was de enige tegenslag. De ploeg van de heer R. van Ravenswaay (van het Bureau Congressen van het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen) doet er dan ook werkelijk alles aan om voor een vlekkeloze gang van zaken te zorgen.

Natuurlijk zijn er dingen die goed en dingen die minder goed bevallen. De lezing van Pierre Jansen over de Nederlandse kunst behoorde dit jaar zeker tot de eerste categorie. Minder goed ging het bij de discussiemiddag over Nederlandse literatuur. Er werd een nieuwe formule toegepast. Geen lezing plus discussie ditmaal, maar een forum dat vragen beantwoordde. Als die beantwoording te omslachtig is - en dat was het geval - dan gaat de vaart er uit. Dat is jammer, want uit ervaring weten we dat onze cursisten meestal zitten te popelen om hun vragen af te vuren.

Een goed programma-onderdeel was naar mijn smaak ook dit jaar weer de avond improvisatietoneel onder leiding van Peter Faber. Dat hij na een drukke filmdag 's avonds een honderdtal mensen die pas in een vreemde omgeving waren aangekomen en elkaar nog nauwelijks kenden tot geestdriftige collectieve expressie-activiteiten wist te krijgen, mag een klein wonder heten. Zo'n gebeurtenis is heel gunstig

[p. 81]

voor het sociaal functioneren van de groep voor de rest van de cursusperiode.

Ik kan hier natuurlijk niet alle programma-onderdelen onder de loep nemen. Dat de cursisten over het algemeen tevreden waren bleek uit de traditioneel aan het eind gehouden enquête. Sommigen hebben mij persoonlijk te kennen gegeven graag volgend jaar terug te komen. Nou, ze zijn welkom.

Op de laatste avond was er een gezellig afscheidsfeest. Er werden, onder andere, Nederlandse liedjes gezongen, met een prima verbindende tekst van mej. drs. F. Goossens, die ook de leiding had over het voor deze gelegenheid geformeerde koor. En er was, net als een jaar tevoren, een parodie op het Cursusgebeuren, door Rolf Somann en zijn kornuiten. Voor de tweede maal (want een jaar geleden had hij deze rol ook al op onnavolgbare wijze vertolkt) zag ik mezelf geïmiteerd door Jürgen Bergmann. Zou die knaap mij niet kunnen opvolgen zo langzamerhand, nu ik besloten heb na elf jaar medewerking aan de Cursus de pijp aan Maarten te geven?

Missen zal ik deze jaarlijkse happening wel.

A.J.A. van Zoest

cursusleider

Als kleine aanvulling op het verslag van dr. Van Zoest kunnen wij nog meedelen dat van de 143 deelnemers er 75 een volledige en 5 een gedeeltelijke beurs ontvingen.

(hm)

Zomercursus Hasselt-Diepenbeek (31 juli -15 augustus 1977). Hoewel het aantal deelnemers dit jaar met drie cijfers werd geschreven, is de cursus niet in het honderd gelopen. Naar goede traditie was het programma gevuld en gevarieerd, zodat de deelnemers heel wat werk hadden met alles wat in de uitvoerige cursusbrochure stond: taallessen, colleges over geschiedenis, kunst en actualiteit, voordrachten, excursies en bezoeken aan gastfamilies. Toch kregen ze ook de gelegenheid om op adem te komen. Er werd dit jaar niet meer in de buurt van de universitaire campus gelogeerd, maar in het provinciale studentenhuis aan de rand van Hasselt, waardoor er op vrije avonden meer mogelijkheden waren tot kennismaking met de inboorlingen van de Belgisch-Limburgse hoofdplaats. Officieel werden de deelnemers aan deze Zevende Zomercursus Nederlandse Taal en Cultuur trouwens al de eerste dag tijdens een ontvangst op het stadhuis door het College van Burgemeester en Schepenen van Hasselt welkom geheten.

De honderdenvier gasten, die allen een beurs van het Ministerie van Nederlandse Cultuur hadden gekregen, kwamen uit nog meer verschillende landen dan vorig jaar. Nieuw waren de vertegenwoordigers

[p. 82]

uit Bulgarije, Cyprus, Luxemburg en Zwitserland. Programma I werd verder gevolgd door studentes en studenten uit Portugal, Tsjecho-Slowakije, Frankrijk, Denemarken en Zweden, terwijl Groot-Brittannië, Polen en de Bondsrepubliek de grootste groep leverden.

Aan het tweede, voor docenten Nederlands in het buitenland bestemde programma namen éénentwintig collega's deel; ze vertegenwoordigden het onderwijs van onze taal in de Bondsrepubliek Duitsland, Groot-Brittannië, Polen, Italië, Finland, Spanje en de V.S.A. Onder hen waren ook Belgen en Nederlanders. Verder kan van deze groep worden gezegd dat hij behalve uit IVN-mensen als Roza Huylebroeck (Porto), Hans Tromp (Madrid), Fiorella Mori-Leemhuis (Rome), Marie-Louise Rotsaert (Cagliari), Zofia Klimaszewska (Warszawa), Peter Starmans (Helsinki), Josh Soer (Kiel), Johan Westerduin (Bochum), Peter van Nunen (Leipzig) en Gertrude Reichenbach (Philadelphia), ook uit docenten aan gymnasia, volkshogescholen en avondleergangen bestond.

Programma II hield zich bezig met theoretische en praktische didaktiek, met taalkunde en literatuur. De tweeëntachtig studenten van programma I waren ingedeeld in acht groepen, waarvan de eerste vier, het hoogste niveau, allerlei activiteiten voor gevorderden ontplooiden. Zo ging elk van deze groepen b.v. twee keer op interview bij Hasseltse prominenten en/of instellingen. Maar ook voor de laagste vier groepen zat het taalonderwijs van de ochtendlessen vol afwisseling.

In het kader van het internationale Rubensjaar kwam de grote Vlaamse schilder zowel tijdens de middagcolleges als in de voordrachtencyclus aan de beurt. De tweede dag van de cursus al sprak Kees Middelhoff van de Nederlandse Wereldomroep over ‘Rubens als diplomaat tussen Noord en Zuid’. Een ander thema voor een plenumsamenkomst in het grote auditorium van het Limburgs Universitair Centrum vormden ‘De eerstejaars aan de universiteit in België - hakbijlexamens?’, waarover een levendig gesprek ontstond tussen een panel van professoren van het L.U.C. en de E.H.L. en de zaal.

Nog geïnteresseerder reageerde het publiek overigens toen mw. dr. Jo Daan en dhr. Johan Nootens van de Raad voor Taaladvies van het Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur van gedachten wisselden over ‘Maatschappelijke aspecten van het ABN in zijn vormen Noord- en Zuid-Nederlands’. Om de voordrachtencyclus af te ronden gaf de Vlaamse schrijver Hubert Lampo kommentaar bij de verfilming van zijn boek Joachim Stiller.

De deelnemers aan de Zevende Zomercursus hebben vanzelfsprekend ook excursies gemaakt: in kleine groepen naar de Limburgse stadjes Tongeren, Maaseik en Sint-Truiden, naar het Brabantse Diest en over de niet-meer-en-toch-nog-bestaande grens naar Maastricht en Thorn;

[p. 83]

met zijn allen op bezoek bij de cursus voor Romaanstaligen in Gent, die een paar dagen later op tegenbezoek kwamen naar Diepenbeek en Bokrijk; en om in het jaar 1977 niet uit de toon te vallen ook naar het Antwerpen van Rubens.

Op de reeks drukke en volgens de deelnemers ook leerrijke dagen volgde het afscheid bij de SLAGMOLEN in Opoeteren, een half etmaal met wandelen, zang en dans, braadfeest, klank-en-lichtspel en veel gezelligheid.

Na zeven jaar dienst mogen tot slot van dit bericht de docenten van het eerste uur wel eens vermeld worden: Xavier Staelens en JoséCajot. Maar ook de vrienden die zich in de loop der tijd bij hen voegden, verdienen dank en hulde: de in IVN-kringen welbekende collega's Lex Wethlij, Jaap de Rooij en Wilfried Verhaert, en de plaatselijke krachten Gerard Verbeek, Rob Celis en Bob Joosten. Dat ze nog lang een zo geestdriftige ploeg mogen vormen, hoopt van harte de coördinator,

J.W.

Zomercursus Gent. Aan de dit jaar voor de zesde keer gehouden zomercursus (1-27 augustus) namen 56 studenten deel - in 1976 waren er 45 cursisten - over de nationaliteiten verdeeld als volgt: 4 Spanjaarden, 12 Portugezen, 14 Fransen en - een record - 26 Italianen. Vijf deelnemers kwamen voor de tweede maal. Er waren vier groepen die ingedeeld werden naar hun vaardigheid in luisteren en spreken, aangezien in Gent hoofdzakelijk aan deze aspecten van de taalbeheersing aandacht wordt besteed. Iedere groep had twee docenten als begeleiders.

In het voormiddagprogramma werd dit jaar voor het eerst intensief gewerkt op het leren begrijpen van de radionieuwsdienst en het weergeven, samenvatten en bespreken van nieuwsonderdelen; de sterkste groep behandelde daarnaast de actualiteitenrubrieken. Voorts werd geoefend met behulp van bandopnemers, dia's en films.

In de namiddag bereidden de groepen hun uitstapjes voor: ze maakten nader kennis met bezienswaardigheden in Gent en omgeving, o.m. door middel van zoektochten, waarna verslag diende te worden uitgebracht. Ze bezochten uitgebreid Antwerpen, Brugge, Brussel, de Zwalmvallei, het Zwin en de fabriek van Ford te Genk. De docenten en cursisten van Hasselt-Diepenbeek kwamen naar Gent op 7 augustus, waarna op 9 augustus een tegenbezoek volgde bij welke gelegenheid beide groepen Bokrijk aandeden.

Een steeds groter wordende groep Gentse gezinnen nodigde traditiegetrouw onze studenten uit voor gezellige avondjes of dagexcursies op zondag; gemiddeld ging elke student drie maal bij een gezin op

[p. 84]

bezoek.

Als uiting van de prettige sfeer die over het algemeen heerste, kwam het tot spontaan georganiseerde ‘nationale avonden’, verzorgd door studenten uit één bepaald land en aangeboden aan hun mede-cursisten en docenten.

Gevraagd naar hun toekomstplannen antwoordden de meeste studenten dat ze vermoedelijk in het onderwijs terecht zouden komen, een iets kleiner gedeelte zocht het in de vertalers- en tolkenbranche, en een enkeling preciseerde: de Europese Gemeenschappen. Maar die had aan zijn universiteit behalve Nederlands ook rechten gestudeerd.

L. Pittery-van Son